مجلس ایران با کلیات لایحه تبدیل پول ملی از ریال به تومان موافقت کرد

مجلس شورای اسلامی ایران کلیات لایحه حذف چهار صفر و تبدیل پول ملی از ریال به تومان را تصویب کرد. این لایحه برای اجرایی شدن نیازمند تایید شورای نگهبان است. اگر شورای نگهبان این لایحه را تصویب کند، پول ملی ایران در “دوره گذار” بتدریج از ریال به تومان تغییر خواهد یافت و “قران” واحد پول خرد جدید خواهد شد. رئیس بانک مرکزی دوره اجرای این طرح را ۲ تا ۵ سال اعلام کرده است. در این لایحه هر تومان معادل ۱۰ هزار ریال کنونی در نظر گرفته شده و هر ۱۰۰ “قران” یک تومان خواهد بود. اجرای طرح جدید، نیازمند اقداماتی نظیر چاپ اسکناس‌های جدید و جمع‌آوری اسکناس‌های قدیمی است. خبرگزاری خانه ملت (وابسته به مجلس ایران) متن ماده واحده مصوب را منتشر کرده که بر اساس آن قانون پولی و مالی ایران که در سال ۱۳۵۱ تصویب شده بود، اصلاح شده است. از جمله اصلاحات، دوره گردش موازی همزمان پول جدید و قدیم است (دوره گذار) که حداکثر سه سال اعلام شده است. در این ماده واحده همچنین آمده “بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف مدت دو سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، ترتیبات اجرایی لازم را جهت آغاز دوره گذار فراهم کند.” عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران امروز در مجلس ایران گفت: “با توجه به تورم مزمن پنج دههٔ گذشته کارایی ریال و دینار عملا ازبین رفته و در جامعه عرف اصلی تومان است و افراد جامعه در مبادلات خود از این واحد استفاده می‌کنند و حتی به جای ۵۰ هزار تومان از لفظ ۵۰ تومان استفاده می‌کنند.” او گفت حذف چهار صفر “تورم زا نیست.” این طرح در مجلس موافقان و مخالفانی داشت؛ نمایندگان مخالف می‌گویند این کار به بهبود اقتصادی ایران منجر نخواهد شد. نمایندگان موافق حذف صفر را موجب افزایش ارزش پول می‌دانند که به نظر آنها هزینه چاپ اسکناس و ضرب مسکوکات را کاهش می‌دهد. طرح حذف چهار صفر از ریال و تبدیل تومان به واحد رسمی سال‌ها در کش و قوس بود اما مدتی مسکوت مانده بود تا فروردین پارسال که با پیشنهاد بانک مرکزی دوباره در دستور کار دولت قرار گرفت. از اصلی‌ترین دلایل اجرای این طرح “تورم مزمن” و “کاهش قدرت خرید واحد پول ملی” اعلام شده است. دولت ایران هدف از اجرای این طرح را رفع مشکلاتی نظیر “حجم بالای اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، ‌خارج شدن سکه از چرخه مبادلات اقتصادی، افت حیثیت ظاهری پول ملی ایران در مقایسه با پول سایر کشورها و بالا بودن استهلاک اسکناس” برشمرده است. در ایران سال‌هاست که ریال در معاملات روزمره تقریبا جایی ندارد و حتی در مبادلات خرد نیز تومان استفاده می‌شود. مطرح شدن حذف صفر از پول ملی به ۲۷ سال قبل برمی‌گردد. در سال ۱۳۷۲ بانک مرکزی ایران حذف سه صفر از واحد پولی کشور را بررسی کرد. در زمان ریاست طهماسب مظاهری بر بانک مرکزی در سال‌های ۷۲ و ۷۳، این موضوع در دستور کار قرار گرفت ولی به دلایل مختلف روند بررسی متوقف شد. موضوع اواخر دهه هشتاد و در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد دوباره مطرح شد. بانک مرکزی حتی از احتمال تغییر نام واحد پول ملی به “پارسی” و تغییر نام واحد فرعی آن به “دریک” خبر داده بود اما قضیه بلاتکلیف رها شد. سیاست تغییر واحد پول ملی معمولا وقتی در پیش گرفته می‌شود که تورم مداوم ارزش پول ملی را بشدت کاهش می‌دهد. معمولا کشورها سعی می‌کنند وقتی این کار را بکنند که اقتصادشان در ثبات نسبی است و بیم ادامه تورم نمی‌رود چون در این صورت احتمال بازگشت صفرها وجود دارد. از جمله موارد موفق اخیر کشورهایی که با حذف صفر، واحد پول خود را تغییر داده‌اند ترکیه است. هنگامی که در سال ۲۰۰۳ رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه شد، وعده داد که با حذف صفرها، لیره ترکیه را به جایگاه “شایسته” خود برگرداند. مهم‌ترین هدف این طرح کاهش تورم بود. در سال ۲۰۰۵ و پس از دو سال، نرخ تورم در این کشور از بیشتر از ۸۰ درصد به ۷ درصد کاهش یافت. اردوغان و حزب عدالت و توسعه تغییر واحد پول را یکی از مهم‌ترین دستاوردهای خود قلمداد می‌کنند.