بازداشت منتقدان طالبان در هرات

پس از دو دهه و با آغاز دور دوم حاکمیت گروه طالبان، بازداشت منتقدان از سر گرفته شده است. در تازه‌ترین مورد حوالی ساعت ۵:۳۰ عصر روز چهارشنبه، ۲۳ سنبله، جنگ‌جویان طالبان نوراحمد برزین خطیبی، فعال سیاسی را در هرات با خود بردند. برزین خطیبی ۷۵ سال دارد و تا چهار سال پیش عضویت رهبری حزب کنگره ملی افغانستان را داشته است. با نگاهی به زندگی سیاسی این فعال سیاسی، دیده می‌شود که وی از مخالفان سرسخت حضور نظامی ایالات متحده امریکا در افغانستان بوده و همچنین بارها از نظام سرمایه‌داری انتقاد کرده است. در این اواخر با کهولت سن، نوراحمد برزین خطیبی از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری کرده بود و بیش‌تر وقتش را در خانه سپری می‌کرد و مصروف پرورش گل و گیاه بود. قدوس خطیبی، فرزند این فعال سیاسی می‌گوید که دو جنگ‌جوی طالب پدرش را در نزدیک خانه‌‌شان در منطقه‌ی موسوم به «پل خیمه‌دوزان» واقع در حوزه ۱۵ شهر هرات به موتورسایکل سوار کردند و با خود بردند. گروه طالبان اجازه دیدار حتی یک تن از بستگان نوراحمد برزین خطیبی را در زندان نداده‌اند. خانواده این فعال سیاسی از گروه طالبان می‌پرسند که به چه اتهامی این پیرمرد کهن‌سال شب و روزش را در زندان سپری کند، در شرایطی که وی از فعالیت‌های سیاسی دست کشیده است. قدوس خطیبی در هنگام مصاحبه با احتیاط زیاد صحبت می‌کند و ترس این دارد که اتخاذ موضع سخت در قبال طالبان، تبعات منفی نخست برای پدرش و متعاقبا برای خانواده در پی داشته باشد: «پدر من مخالف جدی طالبان نبوده است؛ شاید در نوع مدیریت طالبان نقدهایی داشته باشد، اما هیچ‌گاهی مخالفت نکرده است.» خانواده نوراحمد برزین خطیبی، یک خواست از طالبان دارند؛ رهایی این مرد کهن سال: «خواست ما از طالبان این هست که پدر من را رها کنند. تمام داشته‌های پدرم در عمر ده جلد کتاب بیشتر نیست و هیچ‌گاهی پدر من به کشور و مردم خود خیانت نکرده است.» شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز از گروه طالبان خواسته‌اند که این فعال سیاسی را بی‌درنگ از بند رها کنند. یک مقام ارشد طالبان در هرات که خواست نامی از وی برده نشود، گفت که نوراحمد برزین خطیبی در آمریت امنیت تحت نظارت قرار دارد و به‌زودی آزاد می‌شود. اما مشخص نیست که این فعال سیاسی به چه اتهام بازداشت شده و در بند به سر می‌برد.
«اتهام جاسوسی»
آمار مشخصی از بازداشت منتقدان طالبان در هرات وجود ندارد. مرتضی صمدی، یکی از عکاس خبرنگاران نیز در جمع این بازداشتی‌ها به‌سر می‌برد. مولوی شیراحمد عمار، معاون والی طالبان در هرات می‌گوید که مرتضی صمدی به اتهام بسیج مردم علیه «امارت اسلامی» بازداشت شده است. او اطمینان می‌دهد که به‎زودی این عکاس‌خبرنگار از بند رها می‎شود، اما زمان تحقق این وعده را مشخص نمی‎کند. ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود، نشان می‎دهد که مرتضی صمدی در اعتراض ۱۰ روز پیش هراتیان علیه طالبان و پاکستان در مقابل مقام ولایت بازداشت شده است. بستگان مرتضی صمدی می‌گویند که وی به‌خاطر عکس‎برداری به اعتراض شرکت کرده بود و از برگزارکنندگان این اعتراض نبوده است. اما دو پست فیسبوکی صمدی که در آن هراتیان را به شرکت به اعتراض تشویق می‌کرد‌، دلیلی محکم به طالبان مبنی بر بازداشتش داده است. مرتضی صمدی به‌عنوان عکاس‌-خبرنگار در هنگام قیام مردم هرات به رهبری محمد اسماعیل خان علیه طالبان نقش فعالی از خط نخست جنگ داشت. بارها وی عکس‌هایی از نیروهای مقاومت مردمی علیه طالبان در فیسبوک خود منتشر کرده بود. این عکس‌ها دلیلی بر بازداشت وی از سوی طالبان شمرده می‌شود. مصطفی صمدی، برادر کلان مرتضی می‌گوید که اتهام برادرش تبلیغ علیه طالبان و جاسوسی برای کشورهای خارجی است و طالبان حتی اجازه صحبت تلفنی با برادرش را نداده و نمی‌دهند: «طالبان استدال می‌کنند که مرتضی جاسوس احمد مسعود [رهبر جبهه مقاومت علیه طالبان] و کشورهای خارجی است. مرتضی به رسانه‎های خارجی عکس می‌گرفته و این اتهامات هم به همین خاطر است.» بارها مقام‌های محلی طالبان در هرات برای خانواده مرتضی صمدی وعده رهایی‌اش را داده‌‌اند، اما زمان عملی‌شدن این وعده مشخص نیست. اما طالبان تذکر داده‌اند که این عکاس در وضعیت صحی مناسب به‌سر می‎برد. برخوردهای این چنینی طالبان با منتقدان، بسیاری از خبرنگاران هرات را به ترک کشور واداشته است. هم‌اکنون نیز بسیاری از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای هرات در تلاش ترک افغانستان هستند و از تکرار سناریوهای بازداشت به دست طالبان هراس دارند. در کنار آن، توقف فعالیت بسیاری از رسانه‌های محلی و ملی، باعث شده که رویدادهای بازداشت افراد کمتر رسانه‌ای شود.
«دموکراسی مُرد»
مقام‌های ارشد طالبان نیز بر سرکوب اعتراض‌ها تأکید می‌کنند. در حساب تویتر منسوب به فصیح‌الدین بدخشانی، رییس کل ستاد ارتش طالبان با صراحت بر سرکوب معترضان تأکید شده است: «هر گروهی و یا هر جنبشی تحت نام قومیت، دفاع از دموکراسی خواهان مبارزه باشد، ما آن‌را چنان سرکوب می‌کنیم که دیگر کسی داد از دموکراسی [نظام کفری] را بلند نکند.» خفقان صدای معترضان و منتقدان در هرات، موافقانی نیز به‌شمول مولوی مجیب‌الرحمان انصاری، خطیب مسجد جامع بزرگ گازرگاه هرات دارد. آقای انصاری در خطبه نماز جمعه، اعتراض‌های مدنی علیه طالبان را «بغاوت» توصیف کرد و با استناد به روایت‌های دینی به طالبان توصیه کرد که این حرکات مدنی را سرکوب کنند: «کسانی که اعتراض، سرکشی و شعار می‌دهند، بیشتر متوجه باشند که در همین حالت بمیرند، مرگ‌شان مرگ در جاهلیت است. حکومت اسلامی شرعا حق دارد که این معترضان را ادب کند.» اعتراض ده روز پیش هراتیان در مقابل طالبان و پاکستان، دو کشته و دست‌کم چهار زخمی برجا گذشت. مجیب‌الرحمان انصاری از کشتن این معترضان توسط طالبان دفاع می‌کند: «بعضی از انسان‌ها چه می‌گویند؟ مردم بیرون شده‌اند، حق خود را می‌خواهند، این‌ها [طالبان] بالای آنان فیر کرده‌اند، حکومت اسلامی حق دارد. تو غلط کردی که در مقابل حکومت اسلامی ایستاد شدی. آنانی که در دماغ‌شان بوی دموکراسی است، این را از دماغ‌شان بیرون کنند. امریکا رفت و دموکراسی مرد.» هم‌سویی علمای این چنینی با طالبان، قطعا دست مردم برای اعتراض مدنی را کوتاه‌تر و از طالبان را برای بازداشت بلندتر می‌کند. این روایت حکومت طالبان در هرات است؛ سرکوب اعتراض، بازداشت منتقدان.