رکود صنعت گردشگری در بامیان

از سقوط دولت تحت رهبری اشرف غنی، رییس جمهور فراری کشور، بیش‌تر از یک ماه می‌گذرد. در چند ماه گذشته، به‌ویژه پس از فروپاشی دولت اشرف غنی، تحولات زیادی در افغانستان رونما شده که زنده‌گی شهروندان کشور را بسیار متأثر کرده است. بامیان در مرکز کشور، یکی از ولایت‌هایی است که افزون بر داشتن ساحات تاریخی و باستانی، جاذبه‌های ناب طبیعی زیادی را در خود جای داده است. این جاذبه‌ها همواره برای جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیار اثرگذار بوده است. در دو سال گذشته، هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا و بعدتر گسترش دامنه جنگ در کشور، هرچند این صنعت با مشکلاتی مواجه شد؛ اما هیچ‌گاه متوقف نشده بود. اداره پیشین اطلاعات‌ و فرهنگ بامیان در هفتم ماه جوزای سال جاری، معلوماتی را ارایه کرده بود که نشان می‌‍داد پس از عید سعید فطر، گردشگران زیادی به بامیان سرازیر شده‌ بودند و آماربه گونه «سرسام‌آوری» در تناسب به سال گذشته بالا رفته بود. در سه ماه نخست سال ۱۴۰۰ تنها ۲۰۰ گردشگر خارجی از بامیان دیدن کرده بودند. آمار دقیق گردشگران داخلی آن زمان مشخص نبود؛ اما به گفته مسوولان پیشین اطلاعات و فرهنگ، شمار آن روزبه‌روز بیش‌تر می‌شد. اما پس از سقوط بامیان، صنعت گردشگری نیز مانند سایر پیشه‌ها در این ولایت با فروپاشی کامل مواجه شد. هتل‌ها، رستورانت‌ها، مهمان‌خانه‌ها، سیستم حمل‌ونقل و مسافربری، نمایشگاه‌ها، بازار صنایع دستی زنان و سایر کسب‌وکارهای مرتبط به ارایه خدمات گردشگری تعطیل شد. تأمین معیشت یک بخش قابل ملاحظه‌ای از باشنده‌گان ولایت بامیان وابسته به صنعت گردشگری است. اما رکود صنعت گردشگری، مردم را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. مدیر یکی از هتل‌های خصوصی در شهر بامیان، گفت که پیش از تحولات اخیر، از هتل‌داری عاید خوبی به دست می‌آورد. اما در حال حاضر، با وجودی که یک ماه از سقوط دولت می‌گذرد، وضعیت در بامیان به حالت عادی برنگشته و بسیاری از هتل‌ها مسدود است. او حدود دو هفته می‌شود، هتل خود را دوباره فعال کرده است. می‌گوید، برخی روزها تقریباً هیچ مهمان ندارد. گاهی اگر مهمان دارد، آن هم باشنده‌گان برخی ولایت‌های گرم‌سیر کشور هستند که برای تفریح به بامیان و بند امیر می‌آیند و از مهمانان خارجی خبری نیست. به گفته او، با وجودی که بسیاری از هتل‌ها بسته است، با آن‌هم مهمانانش در مقایسه با گذشته بسیار کم شده است. به گفته مدیر این هتل، زمانی‌ که اداره‌های دولتی فعال بود، برنامه‌ها، کارگاه‌های آموزشی و کنفرانس‌های آگاهی‌دهی زیادی در هتل‌ها برگزار می‌شد و از این ناحیه عاید خوبی به دست می‌آمد؛ ولی هم‌زمان با سقوط دولت، همه‌چیز متوقف شده است. به نقل از مدیر مهمان‌خانه، بسیاری از مردم هنوز هراس دارند و نگران اوضاع امنیتی هستند. پیش از این، گشت‌وگذار در شب در شهر بامیان رایج بود؛ اما حالا به دلیل ترس و دلهره، کسی به راحتی به شب‌گردی بیرون نمی‌شود. همین‌طور مسعود اختیاری، خبرنگار محلی در بامیان، می‌گوید که افزون بر بسته شدن هتل‌ها و توقف صنعت گردشگری، بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک نظیر کافه‌ها و رستورانت‌های معمولی نیز تعطیل شده است. به گفته اختیاری، زنده‌گی روزمره در داخل بامیان هنوز به وضعیت عادی برنگشته و بسیاری در شوک روزهای نخست سقوط بامیان باقی مانده‌اند. در سال‌های اخیر کافه‌‌ها و رستورانت‌های زیادی در شهر بامیان فعالیت می‌کردند که پس از تحولات ماه گذشته، همه بسته شده‌اند. برخی از این کسب‌وکارها با پول‌ قرض راه‌اندازی شده بود؛ اما اکنون نمی‌تواند به فعالیت ادامه دهد و نه کسی آن‌ها را می‌خرد. در سال‌های اخیر در بخش‌های گوناگون که وابسته به صنعت توریسم است، سرمایه‌گذاری‌های خرد و کلان زیادی در بامیان صورت گرفته بود. از ساخت هتل‌های چهار ستاره گرفته تا هتل‌ها و کافه‌ها و مهمان‌سراهای معمولی. مولوی صدیق‌الله شاهین، فرمانده امنیه طالبان برای ولایت بامیان، اما به این باور است که نبود گردشگران به دلیل موضوعات امنیتی نه، بل به خاطر سرد بودن اقلیم این ولایت است. به گفته شاهین، وضعیت امنیتی کاملاً نرمال است و هیچ‌گونه تشویش از این ناحیه وجود ندارد. فرمانده امنیه طالبان هم‌چنان گفت با آن‌که هوای بامیان سرد شده است، شهروندان کشور از بامیان و به‌ویژه پارک ملی بند امیر دیدن می‌کنند. به نقل از شاهین، پنج‌شنبه هفته گذشته، شماری از مقام‌های بلندپایه طالبان نیز از بند امیر دیدن کرده‌اند. این مقام نظامی طالبان تأکید کرد که در هفته‌های گذشته مهمانان زیادی از بند امیر دیدن کرده‌اند و این روند هم‌چنان جریان دارد. با این حال، سکندر بلاغی، یکی از متنفذان ولایت بامیان، که در ساحه بند امیر زنده‌گی می‌کند، می‌گوید که تحولات اخیر، صنعت گردشگری بامیان را به شدت آسیب زد و «ضرب صفر» کرد. بند امیر دیگر آن جنب‌‍وجوش و شور و هیجان قبلی را ندارد. راه‌روها، سایه‌بان‌ها و قایق‌ها خالی از حضور مردم است. به گفته بلاغی، تمامی هتل‌ها و مهمان‌خانه‌ها در پارک ملی بند امیر بسته شده است و بسیاری از کسانی‌ که مالکان این هتل‌ها بودند، بامیان را ترک کرده‌اند. در روزهای اخیر، باشنده‌گان ننگرهار، قندهار، هلمند و برخی ولایت‌های گرم‌سیر برای تفریح به بند امیر می‌روند. با این حال، کسانی که در بخش خدمات گردشگری مشغول کار بودند، ضربه سنگین اقتصادی را متحمل شده‌اند و اگر به این موضوع توجه نشود، در آینده نه‌چندان دور مردم با مشکل شدید اقتصادی مواجه خواهند شد. اقتصاد بخش بزرگی از بامیانی‌ها و به‌ویژه ساکنان پارک ملی بند امیر وابسته به خدمات توریستی، هتل‌داری و دست‌فروشی بود؛ اما تحولات اخیر این کسب‌وکارها را نابود کرده است. بلاغی از جامعه جهانی و سازمان‌های امدادرسان ملی و بین‌المللی می‌خواهد که از حالا دست به کار شوند و از یک فاجعه بزرگ انسانی که در راه است، پیش‌گیری کنند. این متنفذ بامیانی می‌گوید تا عادی شدن دوباره وضعیت و ازسرگیری کسب‌وکارها و پروژه‌های توسعه‌ای، کمک‌های عاجل غذایی و غیرغذایی لازم باید پیش از سرد شدن هوا به مردم رسانده شود. او تأکید می‌کند که اگر در مناطق سردسیر، مانند بامیان، کمک‌رسانی زودتر صورت نگیرد، فصل سرما و ریزش برف از راه می‌رسد و آن‌گاه دیر خواهد شد. بامیان از ولایت‌های تاریخی و باستانی کشور است که افزون بر داشتن مناظر طبیعی چون بند امیر، حوض‌های شاه‌فولادی، دره‌های زیبا و سرسبز اژدر، آهنگران، گزک، سُماره، هاجر، فولادی، دوکانی، بابردره، بندک‌دره، دره کلان و همین‌طور کوه عروس در مرکز و ولسوالی‌های این ولایت، ساحات باستانی چون مجسمه‌های بودا، شهرهای غلغله و ضحاک، چهل‌برج و گوهرگین را نیز در خود جای داده است.