چین در پی خروج امریکا از افغانستان، علاقمند نزدیکی و دوستی با طالبان است

پس از تسلط طالبان بر کابل در ۱۵ اگست سال گذشته و خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان، چین علاقه‌ مندی ویژه‌ای برای برقرار روابط دوستانه با افغانستان زیر سلطۀ آن گروه پیدا کرده است.
این علاقه در واقع حتا به قبل از تسلط طالبان بر می‌گردد، زمانیکه در اواخر ماه جولای وانگ یی، وزیر امور خارجه چین و یک هیات نه نفره طالبان به رهبری ملا برادر اخند در شهر تیانجین در شمال چین دیدار کردند.
برخی تحلیلگران در آن زمان گفتند که این نشست نزدیکی چین با این گروه و نفوذ روزافزون طالبان در صحنه جهانی را تاکید می‌کند.
وزارت خارجۀ چین در پی آن دیدار با نشر خبرنامه‌ای گفته بود که آقای وانگ ابراز آرزومندی کرده است تا طالبان جنبش اسلامی ترکستان شرقی را که “تهدید مستقیم به امنیت ملی چین است” سرکوب کنند.
جنبش اسلامی ترکستان شرقی که تندروان مسلمان اویغور آن را اساس گذاشته اند، خواهان ایجاد دولت مستقل “ترکستان شرقی” در ولایت شین‌ژیانگ چین است. افزون بر چین، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، بریتانیا و روسیه جنبش اسلامی ترکستان شرقی را گروه دهشت افگن می‌پندارند.
چین با وصف آنکه مدعی است که در سیاست خارجی خود اصل عدم مداخله در امور داخلی کشورهای دیگر را در پیش گرفته است، دلواپس است که مذهبی بودن طالبان، آن گروه را با اکثریت مسلمان در ولایت شین‌ژیانگ چین نزدیک کرده است؛ نگرانی که رهبران کمونیست چین را با هیات گروه بنیادگرای اسلامی طالبان دور یک میز کشانده است.
علاوه بر این، در ماه اکتوبر گذشته، وزیر امور خارجه چین پس از دیدار با نمایندگان دولت موقت طالبان در دوحه، که در آن دو طرف “تصمیم گرفتند یک میکانیزمی در سطح کاری ایجاد کنند”، در مورد انتظارات چین برای آینده افغانستان صحبت کرد.
آقای وانگ گفت که انتظارات چین از طالبان شامل ایجاد یک ساختار سیاسی فراگیر با اشتراک همه گروه‌های قومی، سیاست‌های داخلی و خارجی معتدل تر از جمله احترام به حقوق زنان، قطع رابطه با تمام گروه‌های تروریستی، از جمله دولت اسلامی و جنبش اسلامی ترکستان شرقی و سیاست خارجی مسالمت آمیز به ویژه با کشورهای همسایه می‌باشد.
با این حال، به گفته کارشناسان، بیجینگ در تعامل دوجانبهٔ دوستانه با کابل تلاش دارد یک رابطه کارآمد با مقامات طالبان ایجاد کند.
رفلو پنتوچی، یکی از اعضای ارشد پوهنتون مطالعات بین‌المللی اس. راجاراتنام در سنگاپور می‌گوید: “آنچه شگفت‌انگیز است، تمایل علنی چین برای انجام این کار [ایجاد روابط کارا با طالبان] بوده است و اینکه از میان همسایه‌های متعدد افغانستان چین علناً این کار را انجام می‌دهد.”
آقای پنتوچی گفت که انتصاب سفیر جدید طالبان در بیجینگ منعکس کننده مصلحت‌گرایی رهبران این گروه اسلامگرا است که چین را شریک مهمی می دانند.
پس از تعیین سفیر طالبان در بیجینگ، جاوید احمد قایم، سفیر پیشین افغانستان در چین، با انتشار پیامی در صفحهٔ تویترش از سمت‌اش استعفا کرد. آقای قایم به تاریخ ۱۷ جنوری گفت که بیجینگ با انتصاب جدید “موافق” است.
او افزود: “اکنون که آنان [طالبان] فردی را معرفی کردند و چین با آن موافقت کرد، مشخص است که این تصمیم دولت چین بوده است.” این دپلومات پیشین افغان گفته است که بدون موافقت چین، چنین چیزی امکان پذیر نبود.
آقای پنتوچی گفت که بیجینگ همچنین در عرصۀ بین المللی از طالبان دفاع کرده است. او گفت: “علاوه بر این، ما شاهد بوده ایم که بیجینگ به طور کاملاً فعال برای مقامات طالبان در صحنه‌های بین المللی مانند سازمان ملل متحد و همچنین به طور گسترده تر برای پیشبرد اهداف مورد نظر طالبان لابی می کند.”
انتونیو گوتیرش، سرمنشی سازمان ملل متحد روز چهارشنبه گذشته خواستار آزادی دارایی های افغانستان در خارج از کشور شد؛ اقدامی که ژانگ جون، سفیر چین در مقابل شورای امنیت از آن حمایت کرد. براساس گزارش اسوشیتدپرس، ژانگ گفت که اعمال تحریم‌ها و مسدود کردن دارایی‌ها، کمتر از مداخله نظامی کشنده نیست.
پس از تسلط طالبان بر افغانستان به تاریخ ۱۵ اگست ۲۰۲۱ میلادی، کمک‌های خارجی که به حکومت پیشین افغانستان فراهم می‌شد قطع شد ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی کم و بیش ۱۰ میلیارد دالر سرمایه‌های افغانستان را منجمد و دسترسی طالبان را به آن قطع کردند، اقدامی که وضعیت اقتصادی این کشور جنگ‌زده را وخیم‌تر کرد.
آقای ژانگ در نشست ماه گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت:”ما بار دیگر خواستار آزادسازی دارایی‌های افغانستان در اسرع وقت هستیم. این دارایی ها باید به صاحبان واقعی آن بازگردانده شود و نمی توان از آنها به عنوان ابزار چانه زنی برای تهدید یا اجبار استفاده کرد. ”
با آنهم کارشناسان می‌گویند که چین به این زودی‌ها حکومت طالبان را به رسمیت نخواهد شناخت.
حسن کرار، پژوهشگر امور تاریخ مدرن چین و آسیای مرکزی در پوهتنون علوم لاهور در پاکستان می‌گویدکه چین با حمایت و انجام بازی طولانی با طالبان، در حال ایجاد یک پایه دپلوماتیک قوی با رژیم طالبان است.
آقای کرار گفت: “اما [بیجینگ] همچنان به این موضوع متوجه است که چرا طالبان در سطح بین‌المللی منزوی مانده اند. به عنوان مثال، من باور ندارم که چین بتواند این واقعیت را نادیده بگیرد که دختران نمی‌توانند در افغانستان جدید به مکتب بروند. ”