مجلس پاکستان عمران خان را از نخست وزیری برکنار کرد

مجلس پاکستان پس از یک نشست ۱۴ ساعته طرح استیضاح عمران خان را بررسی کرد و به برکناری وی رای مثبت داد.
پیش از رای‌گیری اسد قیصر، رئیس پارلمان از سمت خود استعفا داد. او هم‌حزبی عمران‌خان و عضو حزب تحریک انصاف پاکستان است و نخواست ریاست جلسه‌ای را برعهده بگیرد که نخست‌وزیر را برکنار می‌کند.
پس از استعفای او، ایاز صادق از حزب مسلم لیگ شاخه نواز ریاست جلسه پارلمان را برعهده گرفت. در نهایت ۱۷۴ نماینده از مجموع ۳۴۲ نفر به برکناری نخست وزیر رای مثبت دادند.
فقط شمار معدودی از قانونگذاران حزب حاکم در این جلسه حضور داشتند.
مجلس پاکستان اکنون نخست وزیر جدیدی را تعیین خواهد کرد.
این شخص تا اکتبر سال ۲۰۲۳ که قرار است انتخابات بعدی برگزار شود، می تواند قدرت را در دست بگیرد.
آقای خان اولین نخست وزیر پاکستان است که با رای عدم اعتماد برکنار می شود.
عمران خان پیش از این هشدار داده بود که در صورت برکناری، دولت جدید را به رسمیت نخواهد شناخت.
آقای خان همچنین مخالفانش را به همکاری با ایالات متحده متهم کرده است. آمریکا این اتهام را رد می کند.
او از مردم خواسته بود تا یکشنبه به خیابان‌ها بیایند و علیه دخالت بیگانگان تظاهرات کنند.
آقای خان گفته بود: من هم با شما خواهم بود و هیچ وقت توطئه خارجی علیه پاکستان را نخواهم پذیرفت.
عمران خان که به تازگی در مسکو با ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، دیدار کرده بود، از جنگ آمریکا علیه «تروریسم» انتقاد کرده است.
استیضاح آقای خان در حالی انجام می‌شود که به گفته ناظران حمایت ارتش را از دست داده و بعضی از متحدانش هم او را ترک کرده اند.
مخالفان عمران خان یکشنبه گذشته قصد داشتند به او رای عدم اعتماد دهند که با مخالفت قاسم سوری، معاون مجلس مواجه شدند که این کار را خلاف قانون اساسی عنوان کرد.
پس از آن آقای خان قصد داشت با انحلال مجلس، انتخابات زودهنگام برگزار کند که با مخالفت دیوان عالی مواجه شد .
عمران خان ۶۹ ساله با انتقادهای فزاینده ای از عملکردش از جمله مدیریت اقتصادی‌اش مواجه بوده است و اخیرا با خروج یکی از متحدان اصلی ائتلاف، اکثریت خود را در پارلمان از دست داد.
بر اساس قانون اساسی پاکستان نخست وزیر باید اکثریت مجلس شورای ملی را که ۳۴۲ نماینده دارد، در اختیار داشته باشد.
یک نامزد با اکثریت ۱۷۲ قانون‌گذار یا بیشتر نیاز دارد تا به عنوان نخست وزیر انتخاب شود. همین تعداد رای هم برای رای عدم اعتماد به او و کابینه اش لازم بود.
دلایل بحران چیست؟
سه دلیل عمده درباره بحرانی که گریبانگیر عمران‌خان شده، را شاید بتوان بدین گونه خلاصه کرد: از دست‌دادن اکثریت در پارلمان، نارضایتی از سوءمدیریت در دولت (و به تبع آن برخی از نارضایتی‌ها در بین مردم درخصوص عملکرد بویژه اقتصادی دولت) و از همه مهم‌تر کشمکش و اختلاف‌نظر بین آقای خان با ارتش.
در تازه‌ترین مورد از این اختلاف نظر می‌شود به صحبت‌های اخیر قمر جاوید باجوه، فرمانده پرقدرت ارتش، اشاره کرد که گفته بود حمله روسیه به اوکراین باید هرچه سریع‌تر متوقف شود، برخلاف حکومت غیرنظامی پاکستان که نه تنها این حمله را محکوم نکرد، بلکه روز آغاز حمله روسیه به اوکراین، عمران‌خان در مسکو بود و با پوتین دیدار داشت.
موضوع اصلی اختلاف شاید ریشه در تعیین رئیس تازه دستگاه استخبارات ارتش پاکستان، (آی‌اس‌آی) داشته باشد.
در همین رابطه و پس از مدتی کشمکش عمران‌خان در نهایت در اکتوبر سال گذشته موافقت کرد که یکی از سه نام پیشنهادی ارتش (ندیم احمد انجم) را به‌عنوان رئیس آی‌اس‌آی بپذیرد.
آن‌طور که مدیحه افضل، تحلیلگر مسائل پاکستان باور دارد، آقای خان طرفدار ادامه کار حمید فیض، رئیس پیشین آی‌اس‌آی بوده است. گویا آقای فیض در رسیدن به قدرت آقای خان در سال ۲۰۱۸ نقش داشته است. از طرف دیگر دوره ریاست قمر جاوید باجوه بر ارتش پس از یک تمدید سه ساله قرار است هشت ماه دیگر به پایان برسد و گفته می شود که عمران‌خان تصمیم داشته است که حمید فیض جایگزین او شود.
ترکیب این فاکتورها اگر صحت داشته باشد، می‌تواند به معنای آن تفسیر و تعبیر شود که آقای خان دیگر تصمیم برای ادامه کار ژنرال باجوه به‌عنوان رئیس ارتش نداشته است.
در همان‌زمان که جنجال بین دو طرف بر سر این موضوع جریان داشت، گمانه‌زنی‌هایی درباره سرنوشت زودهنگام حکومت خان به خاطر گلاویزشدن با ارتش مطرح می‌شد. حالا به نظر می‌رسد که آن گمانه‌ها تا اندازه‌ای دقیق بوده است.
بر اساس ماده ۵ قانون اساسی این کشور “وفاداری به دولت وظیفه اساسی هر شهروند است” و “اطاعت از قانون اساسی و قانون وظیفه [تخلف ناپذیر] هر شهروندی در هر کجا که باشد و هر فرد دیگری در حال حاضر در پاکستان”.
این اقدام باعث اعتراض گسترده و خشم ائتلاف اپوزیسیون شد که طرح رای عدم اعتماد به دولت را ارائه کرده بودند.
خود آقای خان مدعی است که آمریکا توطئه‌ای را برای برکناری او از قدرت ترتیب داده است. تصور عمومی این است که نخست‌وزیر با کمک ارتش پاکستان به قدرت رسیده است، اما اکنون ناظران می‌گویند بین آنها اختلاف افتاده است.
آقای خان مدعی است که مقامات آمریکایی به دیپلمات‌های پاکستانی هشدار داده‌اند که نخست‌وزیر باید به دلیل تصمیم‌های سیاست خارجی‌اش مانند سفر اخیر به مسکو برای دیدار با ولادیمیر پوتین و انتقادهای قبلی وی از “جنگ علیه تروریسم” آمریکا از قدرت برکنار شود.
به قدرت رسیدن طالبان برای پاکستان به چه معناست؟
وی در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که توطئه‌ای علیه دولت او طراحی شده است که “ریشه در خارج از کشور دارد.”
او به نامه‌ای “تهدید آمیز” اشاره کرد که از یک کشور “قدرتمند” ارسال شده است.
او گفت: “ارسال پیامی به یک کشور مستقل که ظاهراً علیه نخست وزیر است، در واقع علیه ملت ما است.”
در همین حال، وزارت امور خارجه پاکستان اعلام کرد که در این مورد، کمیته امنیت ملی پاکستان که شامل رهبران ارشد سیاسی و نظامی است، مداخله ادعاشده را “غیرقابل قبول” توصیف کرد.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، این اتهامات را رد کرد و گفت ابدا حقیقتی ندارد. او افزود: “ما از نزدیک تحولات پاکستان را دنبال می‌کنیم و به روند قانون اساسی و حاکمیت قانون پاکستان احترام می‌گذاریم و از آن حمایت می‌کنیم.”
دولت آقای خان در پی خارج شدن تعدادی از متحدان سیاسی‌اش از ائتلاف تحت رهبری وی، با رای عدم اعتماد در پارلمان مواجه شده بود.
افزایش شدید هزینه‌های زندگی باعث نارضایتی گسترده در مردم پاکستان شده است. اما برکناری عمران خان، بیشتر نتیجه درگیری آقای خان با فرماندهان ارشد ارتش قدرتمند پاکستان است.