«تماس بگیرید و پیام بگذارید»

افغانستان برای سالیان متمادی در صدر فهرست تولیدکننده‌گان مواد مخدر جهان قرار داشته است. این وضعیت به اندازه‌‌ای خطرآفرین بوده که یکی از پیش‌شرط‌های گفت‌وگوهای صلح جامعه جهانی با طالبان، توقف کشت، تولید و فروش مواد مخدر بود‌. این وضعیت برای باشنده‌گان کشور نیز بحران‌زا بوده است. شمار بسیاری از جوانان به مواد مخدر معتاد‌ند و تعداد آن‌ها هر روز به دلیل بیکاری و فقر فزونی می‌یابد. حالا اما گزارش‌ها حاکی از ورود افغانستان به فاز جدیدی از بازار فروش مواد مخدر در داخل کشور است.
باشنده‌گان ولایت‌های بلخ، جوزجان، فاریاب و سمنگان می‌گویند که حالا فروشنده‌گان مواد مخدر، مواد را عقب درهای مصرف‌کننده‌گان انتقال می‌دهند و این بازار «آنلاین» شده است.
با این‌که رهبر گروه طالبان پس از تسلط بر کشور، کشت و فروش مواد مخدر را ممنوع اعلام کرد، اما فروش و استفاده از آن افزایش یافته است. در سال‌های گذشته استفاده‌‌کننده‌گان مواد مخدر برای خریداری موادی مانند چرس، مشروبات الکلی، تابلیتK ، تریاک و شیشه به خانه یا دکان فروشنده‌گان مواد مخدر مراجعه می‌کردند. در مواردی هم فروشنده‌گان مواد مخدر به دلیل مشکلات امنیتی از زنان و کودکان کمک می‌جستند. در حال حاضر اما با یک پیام و تماس، مواد مورد نیاز عقب دروازه مشتریان منتقل می‌شود.
غلام (نام مستعار) یکی از فروشنده‌گان مواد مخدر در شهر میمنه ولایت فاریاب است که بیش از ۱۰ سال عمرش را در فروش این مواد مصرف کرده است. او می‌گوید که سرپرست یک خانواده ۱۳ نفره است و با فروش موادی چون چرس و شیشه هزینه زنده‌گی را تأمین می‌کند. او این مواد را از ولایت‌های بلخ و بغلان به دست آورده و در بازارهای فاریاب به‌گونه خرده به فروش می‌رساند. به گفته غلام، نسبت به دوره جمهوریت، استفاده‌کننده‌گان «تابلیت K» و شیشه چند برابر افزایش یافته است و بیشتر خریداران جوانان و نوجوانان زیر سن ۱۸ سال هستند. غلام می‌گوید: «به دلیل این‌که سرپرستی خانواده ۱۳ نفری را بر دوش دارم و از سوی نظامیان گروه طالبان بازداشت نشوم، روش فروش مواد را تغییر داده‌ام.» می‌افزاید: «با مشتریانم از گذشته شناخت دارم و مشتریان جدید را مشتریان سابقه‌دار‌ با‌اعتماد به من معرفی می‌‌نمایند. در نخست در شماره واتس‌اپ من پیام می‌گذارند و بعداً آدرس دقیق‌شان را یادداشت گرفته و در نزدیک منزل‌شان توسط موتر یا موترسایکل فرمایش‌شان را انتقال می‌دهم.»
فروشنده دیگر مواد مخدر در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، با روایت مشابه می‌گوید هنگامی که تماس یا پیامی از مشتریان مورد اعتماد دریافت می‌کند، در طول دو ساعت مواد مورد نظر را پشت دروازه خانه‌ یا مکان یادداشت‌شده می‌رساند. به گفته او، دلیل این تأخیر دو‌ساعته دریافت سفارش‌های دیگر در دوروبر یک منطقه است تا چند سفارش را انتقال دهد.
این فروشنده مواد مخدر می‌گوید از زمانی که طالبان بر کشور حاکم شده‌، یک مرتبه در ایست بازرسی طالبان او را با دو تابلیت K بازداشت کرده‌اند، اما پس از دو ساعت نظارت رها شده است. او می‌گوید: «هنگام بازرسی، نیروهای طالبان دو دانه تابلیت K را از موترم به دست آوردند. بعد تحقیقات کردند و در جریان تحقیقات گفتم که من از تابلیت K استفاده می‌کنم. ناگهان با ضرب چهار سیلی به صورتم، توهین و تحقیر کرده و سرانجام از نزدم مبلغ پنج هزار افغانی رشوت خواستند و دوباره مرا رها کردند.» این فروشنده مواد مخدر می‌گوید که هرچند به فروش این مواد رضایت ندارد، اما راه دیگری برای تأمین هزینه خانواده‌اش نمی‌بیند.
انتقال عقب منزل با کاهش قیمت
حمید‌الله، باشنده شهر مزارشریف که یکی از مصروف‌کننده‌گان تابلیت K است، می‌گوید که بهای یک قرص از ۲۵۰ افغانی تا یک هزار افغانی است. به گفته حمیدالله، بهای تابلیت K نسبت به گذشته کاهش یافته است.
نیروهای طالبان نسبت به مردم عام تابلیت K را مبلغ ۱۵۰ تا ۳۰۰ افغانی کمتر از پرچون‌فروشان مواد مخدر خریداری می‌کنند.
یکی از فروشنده‌گان مواد مخدر در شهر شبرغان، مرکز ولایت جوزجان، با روایت مشابه از انتقال مواد مخدر به محل بودوباش استفاده‌‌کننده‌‌گان می‌گوید که با روش جدید، انتقال مواد پشت درب منزل یا محلی که مشتریان مورد اعتماد مشخص می‌کنند، مصون‌تر و کم‌خطرتر است. او می‌افزاید: «در گذشته مشتریان ما برای خریداری به خانه ما مراجعه می‌کردند که چندین مرتبه از سوی مسنوبان مدیریت مواد مخدر پولیس حکومت قبلی بازداشت شدم، اما حالا با روش جدید دریافت تماس از طریق انترنت و انتقال مواد به محل بودوباش مشتریان مصون‌تر می‌باشد. در میان مشتریان من نیروهای طالبان نیز می‌باشند که نسبت به مردم عام نیروهای طالبان مبلغ ۱۵۰ ‌یا ۳۰۰ افغانی کمتر تابلیت K را از من خریداری می‌نمایند.»
یکی از فروشنده‌گان مواد مخدر در شهر ایبک، مرکز ولایت سمنگان که نمی‌خواهد از وی نام گرفته شود، می‌گوید که در دوره جمهوریت برخی از منسوبان حوزه پولیس ماهانه مقداری پول از او دریافت می‌کردند، اما پس از تسلط طالبان منسوبان طالبان هفته‌آور از او در مجموع حدوداً ۳۰ تا ۴۰‌ قرص تابلیت K می‌گیرند و در بدل آن مانع ادامه کارش نمی‌شوند.
به گفته این فروشنده‌گان مواد مخدر، استفاده تابلیت K و چرس در میان نیروهای طالبان نسبت‌ به ۱۰ ماه یا یک سال قبل چند برابر افزایش یافته است؛ اما به دلیل موقف نظامی‌شان، نیروهای طالبان نسبت به مردم عام تابلیت K را با پول کمتر خریداری می‌کنند. به گفته آنان، نیروهای طالبان در حوزه‌های پولیس از فروشنده‌گان هفته‌وار این تابلیت‌ها را اخاذی می‌کنند.
مواد مخدر و تأثیر آن بر بدن و روان
امین‌الله امین، یکی از پزشکان صحت روانی در ولایت بلخ، می‌گوید که بیماری‌های روحی و بیکاری از عوامل روی آوردن جوانان به مواد مخدر است. به گفته این پزشک، کسانی که همیشه در معرض فشارهای عصبی و محیطی قرار دارند، بیش از دیگران در معرض خطر گرایش به اعتیاد یا استفاده‌ مواد مخدر قرار دارند. موقعیت‌هایی همانند از‌دست‌دادن نزدیکان‌شان، شکست‌های عاطفی، مالی، شغلی، تحصیلی، انتخاب همسر و سایر موارد ممکن است در زنده‌گی هر جوانی پیش آید. اضطراب، افسرده‌گی شدید، پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی، زمینه‌ساز بروز اعتیاد یا استفاده از مواد مخدر می‌شود.
قیام‌الدین، یکی دیگر از پزشکان در بخش صحت روانی در ولایت جوزجان، می‌گوید که استفاده مواد مخدر در میان جوانان یکی از ‌خطرناک‌ترین دردهایی است که نسل آینده کشور را به سوی تباهی می‌کشاند. به گفته این پزشک، مشکلات جسمانی در میان جوانان، از عوامل موثر در گرایش به مصرف مواد مخدر است. بعضی‌ افراد برای تسکین درد از مواد مخدر استفاده می‌کنند. در صورتی که پزشکان با بهره‌گیری از داروهای مسکن، می‌توانند طوری درد را کنترل کنند که فرد به آن داروها وابسته نشود.
بازار فروش مواد مخدر در حالی گرم است که مسوولان امنیتی طالبان در ولایت‌های شمال کشور از بازداشت صد‌ها پرچون‌فروش مواد مخدر و بستری‌ شدن بیش از ۱۰۰ تن معتاد به مواد مخدر خبر می‌دهند.
مسوولان طالبان در بلخ، فاریاب و سمنگان می‌گویند که طی یک سال اخیر بیش از ۴۳۰ تن از پرچون‌فروشان مواد مخدر را از نواحی‌ مختلف این ولایت‌ها بازداشت کرده‌اند و برای جلوگیری از فروش مواد مخدر ایست‌های بازرسی شبانه و روزانه فعال‌اند. به گفته آن‌ها، در مدت یک سال گذشته بیش از ۲۵۰ تن از افراد معتاد به مواد مخدر در شفاخانه‌های ترک اعتیاد تداوی شده و به خانه‌های‌شان برگشته‌اند.
با وجود این‌که استفاده از مواد مخدر در ولایت فاریاب نسبت به سال‌های گذشته چند برابر افزایش یافته‌، اما مسوولان ریاست صحت طالبان در این ولایت امکانات شفاخانه ۵۰ بستر معتادان را به ۳۰ بستر کاهش داده‌اند. این تصمیم، انتقادات پزشکان شفاخانه متعادان را برانگیخته است.
شماری از داکتران شفاخانه متعادان فاریاب که نمی‌خواهند از آن‌ها در گزارش نام گرفته شود، می‌گویند، در حالی که شماری از استفاده‌کننده‌‌گان مواد مخدر در این ولایت افزایش یافته است، در چنین وضعیتی ریاست صحت عامه طالبان در این ولایت امکانات شفاخانه ۵۰ بستر را به ۳۰ بستر کاهش داده‌اند.
در همین حال مسوولان ریاست صحت عامه طالبان در ولایت فاریاب می‌گویند که شفاخانه ۵۰ بستر تداوی معتادان مواد مخدر در شهر میمنه که پیش از این مورد حمایت مالی یک موسسه قرار داشت، پس از ختم پروژه آن موسسه فعالیتش با سکته‌گی چند‌ماهه روبه‌رو شده و از ۵۰ بستر به ۳۰ بستر کاهش یافته است.
داکتر عجب‌خان حمیدی، سرپرست ریاست صحت عامه طالبان در ولایت فاریاب، می‌گوید که این شفاخانه در حال حاضر متکی بر بودجه عادی وزارت صحت است و به دلیل کاهش امکانات، این شفاخانه تنها نه مریض داخل بستر را تحت تداوی قرار می‌دهد.
این در حالی است که کاشت و مصرف مواد مخدر به‌ویژه در شمال کشور چند برابر افزایش یافته است. طالبان تا‌‌کنون موافق به تطبیق فرمان رهبر‌ گروه‌شان برای مهار کشت و فروش مواد مخدر در کشور نشده‌اند.