مذاکرات بینالافغانی میان هیأت مذاکرهکننده دولت و طالبان به هدف پایان بخشیدن جنگ در کشور، روز شنبه، بیستودوم سنبله در قطر آغاز شد. در برنامه گشایش این مذاکرات، نمایندهگان دولت، طالبان و دهها کشور و سازمان بینالمللی اشتراک کردند. از این میان، نمایندهگان دولت افغانستان، گروه طالبان، ایالات متحده امریکا، قطر، چین، هند، پاکستان، اوزبیکستان، ترکمنستان، انگلستان، آلمان، ترکیه، جاپان، اندونیزیا، اسپانیا، ناروی، فنلند، سازمان ملل متحد، پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، سازمان همکاریهای اسلامی و اتحادیه اروپا سخنرانی کردند. دولت و طالبان از آغاز این گفتوگوها ابراز خوشبینی کردند و آن را یگانه راهحل برای پایان جنگ خواندند. کشورها و سازمانهای بینالمللی نیز با استقبال از آغاز این روند، بر همکاریهایشان در جریان مذاکرات تاکید کردند. هیأت دولت و کشورهای حاضر در برنامهی گشایش مذاکرات بینالافغانی برای پیشبرد هرچه بهتر گفتوگوها، خواستار برقراری آتشبس شدند. گروه طالبان نیز تایید کرد که بحث در مورد برقراری آتشبس بخشی از اجندای این مذاکرات را تشکیل میدهد. قرار است گروه تماس دولت و طالبان روز یکشنبه، بیستوسوم سنبله در مورد تعیین اجندا، تسهیلکننده، اصول و دارالانشای مشترک مذاکرات بحث کنند و در صورت توافق، روز دوشنبه، بیستوچهارم سنبله گفتوگوهای رسمی میان هیأت مذاکرهکننده دو طرف آغاز شود. پس از سالها تلاش برای آغاز مذاکرات مستقیم میان حکومت و طالبان، این بخش مهم سرانجام ورق خورد. در برنامه گشایش این مذاکرات که روز شنبه، بیستودوم سنبله در هوتل «شرایتون» دوحه، پایتخت قطر برگزار شد. نمایندهگان دولت و طالبان و برخی از کشورهای بینالمللی سخنرانی کردند. این برنامه از سوی محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، نخست وزیر قطر و وزیر امور خارجه این کشور به گونه رسمی گشایش یافت. در ادامه، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی که به نمایندهگی از دولت افغانستان صحبت میکرد، ابراز امیدواری کرد که مذاکرات صلح میان «جمهوری اسلامی افغانستان» و «تحریک طالبان» موفقانه صورت گیرد. آقای عبدالله افزود که دولت با «نیت پاک» به میز مذاکره حاضر شد و مبنی بر نیاز مردم، خواستار «نظام استوار بر قانون اساسی» و «تحکیم ثبات» در کشور است، زیرا به گفته وی، مردم روزهای سختی را به دلیل نبود نظام تجربه کردهاند. رییس شورای عالی مصالحه ملی گفت که هرچند جنگ کنونی هیچ برندهای ندارد، اما همزمان با آن، راهحل سیاسی مبنی بر اراده مردم نیز هیچ بازندهای نخواهد داشت. آقای عبدالله افزود که با توجه به اجماع ملی، منطقهای و بینالمللی، باید از «فرصت تاریخی» تامین صلح در کشور استفاده شود و ابراز امیدواری کرد که این روند به برقراری صلح پایدار در کشور بیانجامد.
وی افزود که حکومت برای پیشبرد روند صلح تلاشهایی را انجام داده است و از برگزاری لویهجرگه مشورتی صلح، تلاش برای کسب اجماع ملی، منطقهای و بینالمللی، برگزاری نشستهای علمای کشورهای اسلامی، ایجاد شورای عالی مصالحه ملی و تشکیل هیأت مذاکرهکننده به نمونههایی از کارکرد حکومت در جریان این روند یاد کرد. عبدالله عبدالله تصریح کرد که با امضای توافقنامه صلح دوحه، امیدهای برای صلح زنده شد، اما جنگ همچنان ادامه یافت و در نتیجه آن، تا کنون حدود ۱۲ هزار تن در جریان شش ماه پس از امضای توافقنامه کشته و حدود ۱۵ هزار تن دیگر زخمی شدند. وی هر چند رهایی زندانیان را گام مفید در راستای صلح و خرسندی شهروندان خواند، اما افزود که دو طرف با پایان موفقانه مذاکرات کنونی، اعلام آتشبس و پایان جنگ، میتوانند این خوشحالی را به خانههای همه شهروندان برسانند. آقای عبدالله تصریح کرد که هیأت مذاکرهکننده دولت با حمایت میلیونها افغان و با توجه به تنوع فرهنگی، اجتماعی و قومی در دوحه، پایتخت قطر حضور یافته است تا فرآیندی را رقم زند که «دروازه جنگ، رنج و مصیبت را برای همیشه بسته کند» و «درب صلح و همزیستی مسالمتآمیز را با هموطنانی که از فکر دیگری نمایندهگی میکنند، بگشاید.»
رییس شورای عالی مصالحه ملی اطمینان داد که هیأت دولت برخاسته از همه جریانهای سیاسی، احزاب، شخصیتها و اقشار کشور است. وی اما افزود که نیاز نیست دو طرف روی قضایا توافق ۱۰۰ درصدی داشته باشند، بلکه میتواند گزینههای مختلف و راهحلهای میانی را مطرح کنند تا زمینه توافق روی نکات اساسی فراهم شود. آقای عبدالله اما از پیآمدهای «شکست» و «انتخابهای بد» هشدار داد و افزود که دو طرف باید از رفتن به این مسیر با همه توان و قیمت جلوگیری کنند. وی همچنان در ادامه سخنرانیاش گفت که شهروندان افغان و جهانیان توقع دارند که خشونتها با توافق روی آتشبس دایمی و بشردوستانه، پایان یابد و روی اجندایی توافق کنند که بتواند مذاکرات مشترک صلح به نقطه پذیرفتی آن منتهی شود. همزمان با این، آقای عبدالله به برخی از ارزشهای دولت نیز اشاره کرد. او گفت که مسوولیت دارد تا «نهادهای ملی»، به شمول نیروهای امنیتی و دفاعی که در جریان ۱۹ سال اخیر تحکیم یافتهاند را حفظ و تقویت کند. وی همچنان به زیربناها در کشور اشاره کرد و افزود که این زیربناها به عنوان منابع مشترک مردم، محفوظ بماند. در ادامه، عبدالله عبدالله با تاکید بر حفظ قانون اساسی، مردمسالاری، انتخابات، آزادی بیان، حقوق زنان، حقوق اقلیتها، حاکمیت قانون، حقوق مدنی و حقوق بشر به عنوان دستآوردهای بزرگ مردم، تصریح کرد که برگشت به گذشته برای مردم افغانستان پذیرفتنی نیست.
همزمان با این، ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی طالبان و رییس دفتر سیاسی این گروه در قطر نیز از آدرس گروه طالبان در این برنامه سخنرانی کرد. وی هر چند اعضای دولت و هیأت مذاکرهکننده دولت را هممانند گذشته «نمایندهگان اداره کابل» خواند، اما در ادامه به «حوصله»، «تحمل» و «تعامل خوب» میان دو طرف در جریان مذاکرات، تاکید کرد. وی همزمان با یادآوری از پابندی گروه طالبان به توافقنامه دوحه، از حکومت نیز خواست که به این مهم پابند بماند تا بدین ترتیب، روند صلح به شکل خوب به پیش برود و با چالش و مانع روبهرو نشود. ملا برادر آخوند همچنان از هیأت دو طرف خواست که در جریان بحثها و تصمیمگیریهای شان، «دین مقدس اسلام» و «منافع علیای کشور» را در نظر بگیرد و «قربانی منافع گروهها و اشخاص نشوند». معاون سیاسی گروه طالبان به شهروندان افغان اطمینان داد که تلاش میکند زمینه «زندهگی صلحآمیز»، «آرام» و «خرسند» را فراهم سازد و به جامعه جهانی نیز وعده سپرد که تا حد توان تلاش میکند که مذاکرات بینالافغانی نتیجه مثبت داشته باشد. وی افزود که طالبان تلاش میکنند تا افغانستان یک کشور «آزاد»، «مستقل»، «متحد»، «پیشرفته» و «دارای نظام اسلامی» باشد تا همه اقوام بیتبعیض جایگاه خود را در آن دریابند و در فضای برادری و صمیمیت زندهگی کنند. ملا برادر همچنان تصریح کرد، طالبان میخواهد که در آینده با همسایهها، کشورهای منطقه و جهانیان روابط مثبت داشته باشد که بر احترام متقابل استوار خواهد بود.
نمایندهگان برخی از کشورها و سازمانهای بینالمللی نیز در برنامه گشایش مذاکرات بینالافغانی سخنرانی کردند. مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا در این نشست افزود که رسیدن به این مرحله نیازمند «کار سخت» و «فداکاری» و «قربانیها» بود و اکنون نیز برای رسیدن به نتیجه مطلوب و صلح پایدار، باید این دو مهم را دو طرف به پیش گیرند. وی خطاب به دو طرف گفت، امریکا اعتقاد دارد که بهترین راه برای محافظت از حقوق افغانها، پایان دادن به چرخه خشونتها است. وی راه ادامه مذاکرات را «پُر پیچوتاب» خواند و افزود که این روند از گفتوگوها علاوه بر تاثیرگذاری بالای نسل کنونی، بر نسلهای آینده در کشور نیز تاثیر میگذارد. پمپئو افزود که امریکا حادثه یازدهم سپتامبر را از یاد نخواهد برد و به همین دلیل، اجازه نمیدهد که «این گروه» خاک افغانستان را بر ضد امریکا و سایر کشورها استفاده کند. وی همچنان از شهروندان افغان و طرفهای مذاکرهکننده خواست که به گروههای تروریستی اجازه استفاده ندهند تا از افغانستان به عنوان پناهگاه امنشان استفاده کنند.
وزیر خارجه امریکا خطاب به طرفهای مذاکرهکننده گفت که نه تنها افغانها، بلکه جهانیان توقع دارند که روند صلح افغانستان به نتیجه مثبت برسد و جنگ ۴۰ ساله پایان یابد. وی افزود که هیأت مذاکرهکننده دولت و طالبان مسوولیت عمدهای را به دوش دارند و اکنون باید خود افغانها راهحل مشکلاتشان را دریابند. پمپئو گفت که افغانستان چهار دهه پُر چالش را پشت سر گذاشته است و اکنون دو طرف فرصت دارند که در مورد صلح افغانستان تصمیم بگیرند و آینده روشن را رقم زنند. او ابراز امیدواری کرد که دو طرف بتوانند اقشار مختلف جامعه افغانی، به ویژه زنان را در خود شامل کنند و در آینده روابط نیک با همسایهها و کشورهای بینالمللی داشته باشند. وزیر خارجه امریکا هرچند افزود که نظام جمهوری در امریکا بهترین نتیجه را داشته است، اما تصریح کرد که این کشور نمیخواهد نظامش را بر دیگری تحمیل کند و به همین دلیل، به طرفها فرصت میدهد که نوع نظام را خودشان انتخاب کنند و چرخه خشونتها را بشکنند. وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد که این فصل بتواند راه را برای صلح بگشاید و به جاریشدن اشکها و ادامه خشونتها پایان دهد. وی افزود که این روند به کمکهای امریکا در آینده نیز مرتبط است و با سرنوشت نسلهای آینده ربط دارد. پمپئو ابراز امیدواری کرد که دو طرف با صبر کامل این روند را با موفقیت به پایان برسانند.
وانگ یی وزیر امور خارجه چین، محمود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه، شاهمحمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان، سابرامانیام جایشانکار وزیر امور خارجه هند، عبدالعزیز کاملوف وزیر امور خارجه اوزبیکستان، رشید مرادوف وزیر امور خارجه ترکمنستان، رتنو مارسودی وزیر امور خارجه اندونیزیا، اینه اریکسون سوریده وزیر امور خارجه ناروی، ارونچا گونزالس وزیر امور خارجه اسپانیا، پیکا اوستو وزیر امور خارجه فنلند، لورد احمد وزیر انگلستان در امور آسیا، کازوتو سوزوکی وزیر امور خارجه جاپان، مارک پوتزل، نماینده ویژه آلمان برای افغانستان، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، جوزف بورل نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ینس استولتنبرگ منشی عمومی سازمان ناتو و یوسف بن احمد العثیمین، رییس سازمان همکاریهای اسلامی سایر افرادی بودند که از طریق ویدیو کنفرانس سخنرانی کردند. این نمایندهگان کشورها و سازمانهای بینالمللی در کُل از آغاز مذاکرات بینالافغانی استقبال کردند و برای پیشبرد بهتر گفتوگوها، خواستار برقراری آتشبس میان دو طرف شدند. هر چند نمایندهگان حکومت برقراری آتشبس را اولویتشان در اجندای این گفتوگوها میدانند، اما نمایندهگان گروه طالبان در این مذاکرات گفتند که آتشبس یکی از موضوعات مورد بحث در مذاکرات است. گفتنی است که ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه برای افغانستان و بهادر امینیان، سفیر ایران نیز در برنامه گشایش مذاکرات بینالافغانی شرکت کرده کردند.
پس از پایان برنامه گشایش مذاکرات، عبدالله عبدالله به گونه جداگانه با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا و محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، معاون نخست وزیر قطر و وزیر خارجه این کشور دیدار و گفتوگو کرد. ملا عبدالغنی برادر نیز به دیدار معاون نخست وزیر قطر شتافت، اما معلوماتی از دیدار وی با مایک پمپئو همهگانی نشد. همچنان، حنیف اتمر، وزیر امور خارجه افزود که اعضای هیأت دو طرف نیز پس از چاشت با یکدیگر دیدار و روی برخی از مسایل فنی گفتوگو کردهاند. قرار است گروههای تماس دو طرف یکشنبه، بیستوسوم سنبله برای تعیین اجندا، اصول مذاکرات، تسهیلکننده و دارالانشای مشترک بحث و توافق کنند. از سوی دولت، محمدمعصوم ستانکزی، احمدنادر نادری، ضراراحمد مقبل، فوزیه کوفی، عنایتالله بلیغ، محمد ناطقی و خالد نور به عنوان اعضای گروه تماس تعیین شدهاند. طالبان نیز شیرمحمد عباس ستانکزی، مولوی شهابالدین دلاور، ملا نورالله نوری، مولوی عبدالکریم و شیخ قاسم ترکمن را به عنوان اعضای گروه تماسشان برگزیدهاند. گفتنی است که از آغاز مذاکرات افغانی توسط مقامات دولت افغانستان در کابل نیز استقبال شده است.
قرار است دو طرف در صورت توافق روی اجندای مذاکرات، گفتوگوهای رسمی را روز دوشنبه، بیستوچهارم سنبله آغاز کنند. هر چند طالبان بر تعیین قطر به عنوان تسهیلکننده تاکید دارند، اما حکومت ترجیح میدهد که این روند بدون تسهیلکننده دنبال شود. زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان با آنکه تایید کرد امریکا و سایر کشورهای همکار در روند صلح افغانستان در صورت نیاز تمایل دارند که نقش تسهیلکننده را داشته باشند، اما به گفته وی، طرفهای افغان ترجیح دادهاند که این روند با توجه به «بینالافغانی» بودن آن، به افغانها محدود بماند. طرفهای مذاکرهکننده و امریکا معتقد اند که روند مذاکرات احتمال دارد که هفتهها و ماهها را در بر بگیرد و در چندین دور دنبال شود. گفتنی است که با آغاز این مذاکرات، موجی از بیموامید در میان شهروندان افغان شکل گرفته است. برخی از اعضای هیأت طالبان از تصحیح در برخی از ارزشها سخن گفتند که موجی از نگرانیها را نیز در پی داشته است.