روز جهانی فقرزدایی؛ دولت چه برنامه‌ای روی دست دارد؟

هم‌زمان با فرا‌رسیدن روز جهانی فقر‌زدایی، حکومت می‌گوید که به زودی برنامه دسترخوان ملی را عملی خواهد کرد. وزارت احیا و انکشاف دهات می‌گوید پیش‌برنامه‌های دسترخوان ملی کامل شده است و احتمال دارد روند توزیع آن در جریان هفته‌ی روان آغاز شود. در همین حال، اداره ملی احصاییه و معلومات می‌گوید که طبق آمار قبلی این اداره، حدود ۵۴ درصد مردم زیر خط فقر زنده‎گی می‌کنند و آمار تازه‌ی آن تا سه ماه دیگر همه‌گانی خواهد شد. وزارت اقتصاد نیز تصریح می‌کند که بر‌اساس پیش‌بینی این وزارت، میزان فقر در کشور بین ۶۲ الی ۶۸ درصد است و افزون بر این، حدود ۱.۶ میلیون نفر از نگاه اقتصادی در جریان بحران کرونا آسیب دیده‌اند. در عین حال گزارش سالانه اقتصادی بانک جهانی از افزایش ۱۷ درصدی فقر در افغانستان خبر می‌دهد. کارشناسان اما با انتقاد از عمل‌کرد سکتور اقتصادی، معتقدند که فقرزدایی در کشور نیازمند توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی است و برنامه‌های کوتاه‌مدت دسترخوان ملی نمی‌تواند زمینه معیشت ادامه‌دار برای مردم را فراهم کند. روز شنبه، بیست‌وششم میزان، با روز جهانی «فقرزدایی» مصادف بود. هم‌زمان با گرامی‌داشت از این روز، وزارت احیا و انکشاف دهات از آغاز برنامه دسترخوان ملی در جریان روزهای آینده خبر می‌دهد. فریدون آژند، سخنگوی این وزارت، می‌گوید که نیاز اساسی در شروع برنامه دسترخوان ملی، انتقال پول به حساب شوراهای انکشافی بود که انجام شده است و قرار است این برنامه طی هفته‌ی روان در سراسر کشور عملی شود. حکومت پیش از این هدف از راه‌اندازی دسترخوان ملی را کاهش گرسنه‌گی پس از بحران کرونا عنوان کرده بود. هم‌زمان با این، اداره ملی احصاییه و معلومات می‌گوید که در سال ۱۳۹۵ آمار افرادی که زیر خط فقر زنده‌گی می‌کردند، در حدود ۵۴ درصد گزارش شده بود و آمار تازه‌ای در این مورد تا سه ماه دیگر پس از تحلیل و بررسی‌های این اداره، نشر خواهد شد. از سویی هم وزارت اقتصاد می‌گوید، پیش‌بینی‌های این وزارت نشان می‌دهد که میزان فقر در کشور بین ۶۲ الی ۶۸ درصد است. صبور نریمان، سخنگوی این وزارت، ضمن این‌که برگشت موج بزرگ مهاجران و کاهش کمک‌های جهانی به کشور را از علت‌های افزایش فقر می‌داند، تصریح می‌کند که با شیوع ویروس کرونا و اعمال قرنطین در سطح کشور، حدود ۱.۶ میلیون نفر در افغانستان آسیب اقتصادی دیده‌اند. به گفته‌ی وی، وزارت اقتصاد به منظور رشد اقتصاد کشور و بهبود وضعیت زنده‌گی مردم، برنامه‌هایی همانند توزیع دسترخوان ملی، حمایت از متشبثان کوچک و متوسط و هم‌چنان جذب کمک‌های جهانی را در نظر دارد. این در حالی است که طبق گزارش سالانه‌ی اقتصادی بانک جهانی که در بیست‌وپنجم سرطان سال روان زیر نام «ایستاده‌گی در برابر طوفان» نشر شد، به علت شیوع ویروس کرونا رشد اقتصادی افغانستان در سال جاری میلادی بین ۵.۵ درصد تا ۷.۴ درصد کاهش می‌یابد و این وضعیت منجر به افزایش تنگ‌دستی و کاهش میزان عواید دولت خواهد شد. بانک جهانی در این گزارش گفته است که به دلیل کاهش سطح درآمد و افزایش قیمت مواد غذایی و سایر نیازمندی‌های اولیه خانواده‌ها، ممکن میزان افغان‌هایی که تحت خط فقر زنده‌گی می‌کنند، از ۵۵ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۷۲ درصد در سال ۲۰۲۰ میلادی افزایش یابد. شماری از کارشناسان اقتصادی با انتقاد از برنامه دسترخوان ملی می‌گویند که کاهش فقر و توسعه اقتصادی در کشور نیازمند برنامه‌های اشتغال‌زایی و درازمدت است. آنان می‌افزایند که دسترخوان ملی یک پروسه کوتاه‌مدت بوده و نمی‌تواند درد فقر را در درازمدت مداوا کند. پیش از این محمداشرف غنی، رییس جمهور، برنامه «دسترخوان ملی» را در بیست‌وهشتم سرطان افتتاح کرد. وی در نشست افتتاحیه گفت که «بی‌بضاعتی یک فاجعه است» و با توجه به شرایط کنونی دولت خود را مسوول می‌داند که برای حل آن اقدامات جدی را روی دست گیرد. به گفته‌ی آقای غنی، هر چند مردم در حال حاضر ۹۰ درصد زیر خط فقر دو دالری قرار دارند، اما احساس توانایی می‌کنند. با این حال، وی گفت که افتتاح برنامه دسترخوان ملی گام دیگری در قرارداد اجتماعی بوده و هدف این است که پول‌ها در آینده به گونه‌ی مستقل به خانواده‌هایی که آدرس، هویت و موقعیت‌شان واضح باشد، برسد. رییس جمهور افزود که کمک‌ها در برنامه دسترخوان ملی از طریق شوراها و موسسه‌های همکار به پیش برده می‌شود و سرانجام، ملت برنامه را عملی کرده و دولت آن را نظارت خواهد کرد. وزارت مالیه هزینه این برنامه را ۲۸۰ میلیون دالر اعلام کرده است و از این میان، ۳۶ میلیون دالر آن برای نقل‌وانتقالات در نظر گرفته شده است.