چشم‌انداز بازار جهانی انرژی در نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز

هفتمین نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) در الجزایر ( ۲۹ فوریه) در حالی برگزار می‌شود که حوادث ژئوپلیتکی در سراسر جهان باعث تغییر دینامیک‌های بازار جهانی انرژی شده است.
جنگ اسرائیل در غزه و تداوم حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ و خلیج عدن باعث تغییر مسیر برخی محموله‌های ال‌ان‌جی شده است. از طرف دیگر این امر باعث افزایش هزینه حمل و نقل و افزایش زمان انتقال این محموله‌ها شده است.
مجمع کشورهای صادرکننده گاز در انرژی جهان چه نقشی دارد؟
بهره گیری از ذخایر گاز طبیعی برای ایجاد رفاه و بهبود شرایط اقتصادی در کنار افزایش چانه‌زنی در معادلات جهانی باعث شده تا نقش کشورهای تولید کننده گاز طبیعی در سال‌های اخیر در تحولات جهانی افزایش یابد. البته بحران انرژی و حمله روسیه به اوکراین نیز باعث افزایش بیشتر نقش کشورهای تولید کننده گاز طبیعی در عرصه روابط بین الملل شد.
در حال حاضر در حدود ۴۵ درصد از تجارت گاز به کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز اختصاص دارد و کشورهای عضو این مجمع هم‌اکنون ۶۵ درصد از ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند.
اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز ۴۴ درصد از تولید گاز جهان، ۶۷ درصد از ذخایر گازی جهان، ۶۴ درصد از انتقال گاز با خط لوله و ۶۶ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) را در اختیار دارند.
مالزی، نروژ، عراق، پرو، آذربایجان وامارات در حال حاضر به‌ عنوان اعضای نظارتی در مجمع کشورهای صادرکننده گاز شرکت می‌کنند. کشورهای الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا، اعضای اصلی گروه می‌باشند.
باید در نظر داشت که این اجلاس به عنوان یک پلتفرم برای رهبران کشورهای عضو برای مشارکت در گفتگوی سازنده و به اشتراک گذاری بینش‌ها در زمینه انرژی جهانی عمل می‌کند.
نشست مجمع بطور متوسط هر دو سال یکبار در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود اجلاس قبلی در قطر برگزار شد و قرار است ایران در سال ۲۰۲۷ میزبان نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز باشد.
همزمانی برگزاری اجلاس هفتم جی‌ئی‌سی‌اف با کاهش قیمت گاز طبیعی باعث افزایش اهمیت این اجلاس نیز شده است. بحران انرژی وحمله روسیه به اوکراین باعث شد تا اروپا به بازار هدف کشورهای تولید کننده گاز طبیعی تبدیل شود و قیمت گاز طبیعی در دو سال گذشته چندین برابر شود اما در زمستان جاری قیمت گاز در اروپا بطور محسوسی کاهش یافت.
در مورد روند کاهش قیمت گاز طبیعی در اروپا باید گفت که قراردادهای آینده گاز “تی‌تی‌اف” هلند، به عنوان معیار قیمت گاز طبیعی اروپا، در فوریه ۲۰۲۴ کاهش قابل توجهی داشته و به زیر ۲۵ یورو برای هر مگاوات ساعت رسیده است.
این کاهش بیش از ۵۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال پیش، ناشی از ترکیبی از عوامل اقلیمی و اقتصادی است، از جمله دمای گرمتر از حد متوسط در سراسر نیمکره شمالی و کاهش قابل توجه تقاضای صنعتی و خانگی برای گاز طبیعی.
این کاهش در تقاضا ناشی از زمستان معتدل، به ویژه در فرانسه و آلمان، که به ترتیب سومین و چهارمین زمستان گرم خود را در ۳۴ سال گذشته تجربه کرده‌اند، به کاهش تقاضا برای گرمایش کمک کرده است.
در حاشیه اجلاس هفتم، رویدادهای مهمی برگزار می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به آیین رسمی گشایش دفتر مرکزی موسسه تحقیقات گاز جی‌ئی‌سی‌اف در الجزایر اشاره کرد که فرصتی برای شراکت راهبردی اعضا در بخش‌های مختلف فناوری صنعت گاز است.
همچنین، در این رویداد، آخرین نسخه از چشم‌انداز گاز جهان معرفی می‌شود و از افراد و مؤسسات برجسته به دلیل مشارکت فعال در صنعت گاز تجلیل می‌شود. علاوه بر این، مراسم امضای یادداشت تفاهم با کمیسیون انرژی آفریقا و موسسه تحقیقات اقتصادی برای آسه‌آن و شرق آسیا نیز برگزار خواهد شد.
در حال حاضر، صنعت گاز طبیعی در سطح جهانی با چندین چالش جدی روبرو است. اولین مسأله، تأکید جهانی بر استانداردهای زیست‌محیطی سخت‌گیرانه است که نیازمند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و رعایت مقررات تغییرکننده در زمینه استخراج و حمل و نقل ضروری است تا به این استانداردها پاسخ مناسب داده شود.
چالش دوم، این است که مشکلات صنعت به دلیل گذار به سوخت‌های کم‌کربن به دنبال تغییرات آب و هوایی بدتر می‌شوند. این نیازمندی به هزینه‌های گسترده در زیرساخت و فناوری‌های جایگزین را به همراه دارد. از آنجایی که این بخش به طور قابل توجهی از فناوری استفاده می‌کند، امنیت سایبری به یکی از مسائل اصلی تبدیل شده است که نیازمند تدابیر قوی برای حفاظت از دارایی‌های دیجیتال است.
چالش سوم، در برابر چالش‌های بازار، کاهش هزینه‌های تولید است که همچنان مانع حفظ رقابت‌پذیری است. بهبود اثرات زیست‌محیطی این صنعت نیز حیاتی است و برای رعایت مقررات زیست‌محیطی سخت، اقدامات کاهش دی‌اکسید کربن نیازمند ارزیابی مجدد فنی، تولید و توزیع هستند.