خط آهن خواف – هرات در یک قدمی بهره‌برداری

قرار است تا چند روز دیگر خط آهن خواف – هرات با حضور مقام‌های عالی‌رتبه کشورهای افغانستان و ایران در هرات به بهره‌برداری برسد. براساس معلومات اداره امور ریاست جمهوری، قرار است محمداشرف غنی، رییس جمهور، در مراسم گشایش رسمی این پروژه مهم زیربنایی اشتراک کند. بخش سوم خط آهن خواف – هرات قرار بود اوایل سال روان خورشیدی گشایش یابد، اما به دلایل گوناگون بهره‌برداری از آن به تأخیر افتاد. چند روز پیش، نخستین قطار مسافربری، با عبور از گذرگاه مرزی مشترک با ایران، وارد خاک افغانستان شد. این قطار که به گونه آزمایشی وارد خط ریل خواف – هرات شده بود، برخی مقام‌های اداره خط آهن ایران را به هرات انتقال داد و اعضای هیأت ایرانی پس از چند ساعت حضور در خاک افغانستان و بازدید از بخش‌های گوناگون خط آهن خواف – هرات، دوباره به کشورشان بازگشتند. در مورد بهره‌برداری از بخش سوم خط آهن خواف – هرات، نشست هم‎آهنگی میان والی هرات، نمایندگان اداره خط آهن، تصدی محافظت عامه، وزارت‌های خارجه، مالیه و صنعت و تجارت، روز یک‌شنبه، یازدهم میزان برگزار شد. عبدالباری صدیقی، معاون اداره خط آهن افغانستان، می‌گوید کار این پروژه ۱۲ سال پیش آغاز شده بود و حکومت افغانستان ۴۹۷ جریب زمین را برای عبور خط ریل استملاک کرده است. محمدعیسی قدرت، معین وزارت مالیه، در این نشست گفته است که افغانستان با ایران در مورد ایجاد تاسیسات گمرکی خط آهن اقدامات لازم را آغاز کرده است. بر بنیاد معلومات اداره امور ریاست جمهوری، وزارت صنعت و تجارت در مورد فرستادن محموله صادراتی از طریق این خط آهن به ایران و ادارات امنیتی برای تامین امنیت مراسم افتتاحیه موظف شده‌اند. خط آهن خواف – هرات در چهار قطعه به طول مجموعی ۲۲۵ کیلومتر میان ایران و افغانستان ساخته می‌شود. دو بخش اول این پروژه از منطقه خواف ایران تا مرز «شمع‌تیغ» افغانستان به طول ۷۶ کیلومتر قبلاً تکمیل شده است. بخش سوم آن نیز از منطقه «شمع‌تیغ» آغاز و به طول ۶۲ کیلومتر تا روستای «روزنک» در ولسوالی غوریان هرات امتداد یافته است. ایران از کمک‌های بلاعوض خود به افغانستان هزینه سه قطعه این خط آهن را پرداخت نموده و کشور ایتالیا از طریق قرضه دراز‌مدت، بودجه فاز اول قطعه چهارم آن را تعهد کرده است. مجلس نمایندگان اواخر سال ۱۳۹۸ خورشیدی، قرضه درازمدت کشور ایتالیا به ارزش ۶۵ میلیون یورو را برای تأمین بودجه فاز دوم قطعه چهارم خط آهن خواف – هرات تأیید کرد. پیش از آن افغانستان قراردادی به ارزش ۵۸.۵ میلیون دالر امریکایی، با یک شرکت قزاقستانی برای اجرای فاز اول قطعه چهارم امضا کرده بود. فاز اول قطعه چهارم خط آهن خواف – هرات ۴۳ کیلومتر طول دارد و از ولسوالی‌های غوریان، زنده‌جان و انجیل هرات می‌گذرد. فاز دوم بخش چهارم، خط آهن را از منطقه «رباط پریان» به شهرک صنعتی، میدان هوایی و بزرگ‌راه هرات – کابل متصل می‌کند. مسوولان اداره خط آهن هرات از پیش‌رفت ۹۸ درصدی کار قطعه سوم و آغاز کارهای فنی و بررسی دو بخش باقی‌مانده قطعه چهارم خط آهن خواف – هرات خبر می‌دهند. باورها بر این است که با تکمیل هر چهار بخش خط آهن خواف – هرات، هرات به چهارراه اتصال خط آهن افغانستان مبدل خواهد شد. از دید مقام‌های محلی هرات، با بهره‌برداری از خط آهن خواف – هرات، سهولت‌های زیادی در بخش انتقال کالا به میان خواهد آمد و افغانستان می‌تواند از طریق شبکه «ملی ریلی» ایران به بندر چابهار و بندرعباس و نیز شبکه‌ ریلی ترکیه وصل شود. هم‌چنان در صورت گسترش شبکه ملی ریلی افغانستان به جنوب کشور، شبکه ریلی پاکستان می‌تواند از طریق افغانستان به کشورهای آسیای میانه متصل شود. به این ترتیب هرات به چهارراه اتصال شبکه ملی ریلی کشور مبدل خواهد شد. از دید آگاهان امور حمل‌ونقل، انتقال کالا از طریق خط آهن نسبت سیستم ترانسپورت جاده‌ای هزینه و زمان کم‌تری نیازمند است و از لحاظ اقتصادی نیز سهولت بیش‌تری نسبت به ترانسپورت جاده‌ای دارد. در کنار انتقال بار، قطارهای مسافربری نیز می‌تواند با استفاده از شبکه ریلی، سهولت‌های زیادی در انتقال مسافران ایجاد نماید. براساس معلومات اداره خط آهن افغانستان، تفاهم‌نامه ساخت خط آهن خواف – هرات در سال ۱۳۸۵ خورشیدی میان حکومت افغانستان و ایران امضا شد و بر مبنای آن کار ساخت این پروژه باید طی سه سال یعنی در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به پایان می‌رسید، اما از آن زمان تا کنون به دلایل مختلف بارها بهره‌برداری از آن به تعویق افتاده است. مقام‌های ایرانی دلیل تأخیر در کار پروژه و کندی پیش‌رفت آن را کم‌بود بودجه و ناامنی‌ در خاک افغانستان عنوان می‌کنند. تعطیلی آرین بانک، نبود بودجه لازم و کشته ‌شدن یک مهندس ایرانی خط آهن در خاک افغانستان، عوامل کندی کار این پروژه دانسته می‌شود. قرار است رییس جمهور غنی، برای اشتراک در مراسم بهره‌برداری از خط آهن خواف – هرات که چند روز دیگر در هرات برگزار می‌شود اشتراک کند. وزارت امور خارجه، برای حضور مقام‌های ارشد حکومت ایران، هم‌آهنگی‌های لازم را انجام می‌دهد. خط آهن خواف – هرات به چهار بخش تقسیم شده‎است که دو بخش آن در خاک ایران و دو بخش دیگر آن در خاک افغانستان موقعیت دارد. از دید حکومت افغانستان، تکمیل کار این پروژه برای رشد صادرات کشور اهمیت ویژه‌ای دارد و با پایان کار آن افغانستان به کشورهای آسیای میانه، چین، ایران، ترکیه و از این طریق به اروپا وصل می‌شود.