سیب مرغوب دایکندی؛ دختر شاه یا شکرسیب؟

از آن‌جایی که دایکندی یکی از قطب‌های مهم تولید سیب مرغوب است، باغ‌داران این ولایت به هم‌کاری ریاست زراعت هر ساله نمایشگاهی را برای ارایه‌ی محصولات خود با عنوان «سیب دختر شاه» راه‌اندازی می‌کنند. هرچند برخی آن‌را «شکر سیب» می‌نامند، اما سیب «دختر شاه»، یکی از گونه‌های سیب در دایکندی است که رنگ زرد روشن دارد و در زیبایی و بزرگی نیز از شهرت ویژه‌ای برخوردار است. باغ‌داران و مسوولان ریاست زراعت دایکندی می‌گویند که افزون بر زیبایی منحصر به فرد، این سیب در طعم و بزرگی نیز جایگاه خاص خود را دارد. وزن این سیب در صورتی که به آن به گونه درست رسیده‌گی شود، به حدود یک کیلوگرام می‌رسد. این‌که چرا به این سیب، «دختر شاه» می‌گویند و همین‌طور در مورد چگونه‌گی حاصلات و بازار آن، با دو تن از باغ‌داران و پرورش‌دهنده‌گان این سیب در دایکندی، صحبت کرده‌ایم. عبدل‌زوار، یکی از باغ‌داران ولسوالی شهرستان دایکندی می‌گوید، سال‌ها پیش پسر مأمور سلطان‌علی، یکی از چهره‌های شناخته‌شده‌ی نیلی که در باغ «دختر شاه» در ایران کار می‌کرد، در زمان برگشت به کشور، یک اصله نهال سیب را از این باغ با خود آورده و پس از غرس آن، این سیب در دایکندی رایج و به همین نام یاد شده است. به گفته‌ی عبدل‌زوار، در صورتی‌که دهقانان به درختان رسیده‌گی درست کنند، سیب به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که وزن هر کدام آن به یک کیلوگرام هم می‌رسد. اگر درست رسیده‌گی شود، هر دانه‌ی آن به قدری کلان می‌شود که دشوار است آن را از تربوز کوچک به راحتی تفکیک کرد. اما محمدعلی کربلایی، یکی از باغ‌داران نیلی- مرکز ولایت دایکندی در این باره گفت که نام اصلی این سیب، «شکرسیب» است نه «دختر شاه». براساس اطلاعات این باغ‌دار، درخت شکرسیب بیش از صد سال پیش در مناطق مختف کشور وجود داشته است، اما شماری از افراد بدون معلومات در سال‌های اخیر، آن‌را سیب «دختر شاه» نام نهاده‌اند. به گفته‌ی او، درختان شکرسیب نزدیک به دو قرن پیش در بخش‌هایی از ولایت‌های تخار، جلال‌آباد، بدخشان، قندز، بغلان و شمالی وجود داشته است. او نسبت‌دادن این سیب را به «دختر شاه»، نادرست می‌داند و با ابراز ناراحتی می‌گوید نباید با این‌گونه نام‌گذاری‌ها اصالت «شکرسیب» که خاستگاه آن افغانستان است، زیر سوال برود. به نقل از محمدعلی کربلایی، کسانی‌که در بخش زراعت و باغ‌داری آگاهی ندارند، فکر می‌کنند نسل این سیب از «باغ شمس در قزوین ایران که اکنون به نام باغ دختر شاه یاد می‌شود»، به افغانستان آورده شده است، در حالی‌که چنین نیست. این باغ‌دار، با انتقاد از وزارت زراعت می‌گوید که این اداره مسوول است تا در قسمت کاشت درختان سیب، رسیده‌گی و نحوه‌ی آبیاری و همین‌طور پیشینه و نوعیت آن، به باغ‌داران معلومات بدهد. وی تأکید می‌کند که نام اصلی این محصول، «شکرسیب» است و کسانی‌که سابقه‌ی باغ‌داری دارند، از این موضوع آگاه‌اند. به باور او، «شکرسیب» از سابق در افغانستان بوده و به هیچ‌وجه ربطی به «دختر شاه» ایران ندارد. هم‌زمان با شهرت‌یافتن سیب معروف به «دختر شاه»، باغ‌داران دایکندی با هم‌کاری ریاست زراعت، برای دومین‌بار است که نمایشگاه آن‌را برگزار می‌کنند. شماری از باغ‌داران و اداره‌ی زراعت دایکندی، هفته‌ی گذشته دومین نمایشگاه این گونه‌ی سیب را در شهر نیلی برگزار کردند که در کنار سیب دختر شاه، سایر حاصلات زراعتی نیز به نمایش گذاشته شده بود. هدف از نمایشگاه سیب دختر شاه، معرفی و بازاریابی برای این محصول گفته شده است. در ولایت دایکندی، تنها باغ‌داران نیلی و ولسوالی شهرستان درختان این گونه‌ی سیب را پرورش داده و سالانه حاصلات خوبی برداشت می‌کنند. مقام‌های محلی دایکندی می‌گویند که سیب «دختر شاه» مرغوب‌ترین و با‌کیفیت‌ترین سیب در سطح این ولایت به حساب می‌آید و در سال‌های اخیر، شهرت کشوری و حتی منطقه‌ای نیز کسب کرده است. سیدعبدالواحد فیروزی، رییس اداره زراعت و مال‌داری دایکندی می‌گوید که سیب «دختر شاه» در میان تمامی گونه‌های سیب در این ولایت، کیفیت ویژه‌ و مرغوبیت خوبی دارد. بر بنیاد معلومات ریاست زراعت ولایت دایکندی، امسال ۲۱ سردخانه‌ی سیب در قالب پروژه‌ی مدیریت محصولات زراعتی در این ولایت ساخته می‌شود تا از فاسدشدن این محصول جلوگیری شود. رییس زراعت دایکندی، سردخانه‌های سیب و سایر میوه‌های تازه را از نیازمندی‌های اساسی باغ‌داران آن ولایت عنوان می‌کند و می‌گوید که پیش از این میوه‌های تازه و سبزیجات دهقانان فاسد می‌شد و یا به قیمت بسیار پایین به بازار عرضه می‌شد. در حال حاضر نیز براساس معلومات باغ‌داران، در بازار شهر نیلی هر کیلو سیب ۱۵ افغانی فروخته می‌شود، در حالی‌که اواخر زمستان و یا اوایل بهار، قیمت هر کیلو سیب به ۱۰۰ افغانی یا بیش‌تر از آن هم می‌رسد. مسوولان ریاست زراعت دایکندی می‌گویند هر سردخانه، ظرفیت نگهداری ۲۵ متریک تُن سیب را دارد که به با‌غ‌داران کمک می‌کند تا حاصلات‌شان را در وقت مناسب به بازار عرضه و عاید خوبی به دست آورند. باغ‌داران و دهقانان ولایت دایکندی از وزارت زراعت می‌خواهند که در سال‌های آینده در قسمت اعمار سردخانه‌های سیب و سایر میوه‌ها بیش‌تر توجه کند تا باغ‌داران بتوانند محصولات زراعتی خود را بهتر نگهداری و از فاسدشدن آن جلوگیری کنند. طبق اعلام ریاست زراعت، امسال حاصلات مجموعی سیب در دایکندی به ۳۵ هزار متریک تن می‌رسد. ولسوالی‌های سنگ‌تخت ‌و بندر، خدیر و اشترلی از عمده‌ترین تولیدکننده‌گان سیب در این ولایت است.