وعده کمک ۱۳ میلیارد دالری «مشروط» جامعه جهانی به افغانستان

نشست «افغانستان ۲۰۲۰» در جینوا با تجدید تعهد کشورهای کمک‌کننده پایان یافت. بیش‌تر کشورهای حاضر در این نشست از دوام کمک‌های‌شان در چهار سال آینده به افغانستان خبر دادند. اتحادیه‌ی اروپا این بار نیز کمک‌های ۱٫۴ میلیارد دالری را برای افغانستان تمدید کرد؛ اما افزون بر حفظ و تقویت دست‌آوردهای دو دهه‌ی اخیر، بر دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق بشر و تساوی جندر تأکید داشت. بانک توسعه‌ی آسیایی میزان کمک‌هایش برای چهار سال آینده را ۹۰۰ میلیون دالر اعلام کرد. امریکا نیز میزان کمک‌های سالانه‌اش را ۳۰۰ میلیون دالر خواند؛ اما گفت که ۳۰۰ میلیون دالر دیگر را پس از بررسی‌ عمل‌کرد دولت در نظر می‌گیرد. آلمان کمک ۵۱۰ میلیون دالر را برای یک سال آینده اعلام کرد؛ اما گفت که این کمک برای چهار سال آینده حفظ خواهد شد. میزان کمک‌ها به افغانستان برای چهار سال آینده از مرز ۱۲ میلیارد دالر می‌گذرد. با این حال، این کمک‌ها نسبت به نشست بروکسل حدود ۱۵ درصد کاهش یافته است. بیش‌تر کشورهای کمک‌کننده در کُل به حفظ دست‌آوردها دو دهه‌ی اخیر، برقراری آتش‌بس، حاکمیت قانون و مبارزه با فساد تأکید کردند.
کشورهای کمک‌کننده در نشست جینوا، میزان کمک‌های شان برای افغانستان را روز سه‌شنبه، چهارم قوس اعلام کردند. هرچند روند توحید کمک‌های جهانی به کشور برای تشخیص میزان دقیق آن «زمان‌بر» خوانده شد؛ اما براساس آمارها، میزان کمک‌های جهانی به افغانستان برای چهار سال آینده از مرز ۱۲ میلیارد دالر گذشت. اتحادیه‌ی اروپا اعلام کرد که کمک‌هایش برای چهار سال آینده همانند سال‌های گذشته ادامه می‌یابد. یوتا اورپیلاینن، کمیشنر اتحادیه‌ی اروپا برای هم‌کاری‌های بین‌المللی در بیانیه‌ی خود گفت که این اتحادیه برای افغانستان دموکراتیک، صلح‌آمیز و آزاد متعهد است که حقوق همه شهروندان در آن تأمین شود. وی افزود که زنان، کودکان و اقلیت‌ها باید به گونه‌ی کامل از حقوق‌شان لذت ببرند و برای یک صلح دوام‌دار، باید به عزت و جایگاه همه‌ی شهروندان احترام گذاشته شود. این اتحادیه خواستار یک آتش‌بس فوری و دایمی شد و تصریح کرد که این گام اجازه می‌دهد تا کمک‌ها بیش‌تر شود.
اورپیلاینن تصریح کرد که اتحادیه‌ی اروپا به ۱٫۲ میلیارد یورو معادل ۱٫۴ میلیارد دالر کمکی که در سال ۲۰۱۶ به آن تعهد داده بود، پابند می‌ماند. وی افزود: «جای افتخار است که اعلام می‌کنم، ما این سطح از کمک‌ها را برای چهار سال نگه‌ می‌داریم و این متناسب با چارچوب سالانه‌ی مالی ما از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ تنظیم شده است. ما به دست‌آوردهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خود که در ۱۹ سال بود، ادامه می‌دهیم و آن‌را نگه‌داری می‌کنیم. حفظ یا تشدید کمک‌های اتحادیه‌ی اروپا به تعهدات افغانستان در دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق بشر و تساوی جندر وابسته است. ما دوست‌های نزدیک هستیم و توقع داریم که افغانستان از نگاه اصلاحات پیش‌رفت کند، شفافیت را بیش‌تر سازد و یک دولت حساب‌ده را برقرار کند».
افزون بر اتحادیه‌ی اروپا،‌ امریکا نیز اعلام کرد که ۳۰۰ میلیون دالر را برای سال ۲۰۲۱ در نظر گرفته است. این کشور اما تصریح کرد که ۳۰۰ میلیون دالر دیگر وابسته به عمل‌کرد دولت است. بدین ترتیب، میزان کمک‌های احتمالی امریکا برای سال آینده به ۶۰۰ میلیون دالر و برای چهار سال آینده به ۲٫۴ میلیارد دالر می‌رسد. بانک توسعه‌ی آسیایی نیز اعلام کرد که ۹۰۰ میلیون دالر را برای چهار سال به افغانستان کمک می‌کند. بریتانیا در سال ۲۰۲۱ معادل ۲۰۵ میلیون دالر را برای افغانستان کمک می‌کند و این کمک‌ها تا چهار سال به حدود ۸۳۰ میلیون دالر می‌رسد. روند صلح از مواردی بود که این کشور به اهمیت آن تأکید کرد. آلمان میزان کمک‌هایش برای چهار سال آینده را معادل بیش از ۵۰۰ میلیون دالر تعیین کرد.
جاپان در سهم خود اعلام کرد که در سال آینده‌ی میلادی حدود ۱۸۰ میلیون دالر به افغانستان کمک می‌کند و این کمک‌ها برای چهار سال به ۷۲۰ میلیون دالر می‌رسد. توشیمیتسو موته‌گی، وزیر خارجه‌ی این کشور گفت که کمک‌های جاپان به افغانستان در ۱۹ سال گذشته چشم‌گیر بوده است. او افزود که این کشور از روند صلح استقبال می‌کند و در صورتی که به کمک‌های اضافی نیاز باشد، جاپان همیشه در دسترس است. وی اما تصریح کرد که باید دست‌آوردهای دو دهه‌ی اخیر حفظ شود و حکومت نیز مسوولیت حاکمیت قانون و مبارزه با فساد را بر عهده بگیرد. او این موارد را شرط‌های اساسی برای افزایش کمک‌های جاپان عنوان کرد.
به این ترتیب، کانادا هم‌زمان با تأکید بر حفظ حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون، ۲۷۰ میلیون دالر را به عنوان کمک‌های این کشور برای چهار سال آینده تعیین کرد. هالند نیز میزان کمک‌هایش برای چهار سال آینده را ۲۲۰ میلیون دالر اعلام کرد. آسترالیا تعهد داد که ۲۲۰ میلیون دالر در جریان چهار سال به افغانستان کمک می‌کند؛ اما هم‌زمان با آن به اهمیت مبارزه با بحران کووید-۱۹ تأکید کرد. به این ترتیب قرار است سویس ۱۰۴ میلیون دالر، فرانسه ۱۰۲ میلیون دالر، ترکیه ۷۵ میلیون دالر، ناروی بیش از ۷۰ میلیون دالر، دنمارک ۶۴ میلیون دالر، ایتالیا ۳۵ میلیون دالر، کوریای جنوبی ۳۵ میلیون دالر، چک حدود هفت میلیون دالر و لوکزامبورگ نیز حدود سه میلیون دالر برای چهار سال آینده به افغانستان کمک کنند.
با این حال، برخی دیگر از کشورها تصریح کردند که کمک‌های‌شان را متناسب به تعهدات نشست بروکسل که در سال ۲۰۱۶ برگزار شد، ادامه می‌دهند. روسیه، هند، ایران، پاکستان، سویدن، تاجیکستان، ازبیکستان، ترکمنستان، چین، قزاقستان، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، ایرلند، اندونیزیا، لتوانیا، رومانیا، اوکراین، اتریش، بلغارستان، لهستان، کرواسی، پرتگال، آذربایجان، بلژیک، مصر، مالیزیا، آیسلند و شماری دیگر از کشورهایی بودند که روند کمک‌های شان را تمدید کردند. به این ترتیب میزان کمک‌ها به افغانستان در نشست کنونی جینوا به بیش از ۱۲ میلیارد دالر می‌رسد. شمروزخان مسجدی، سخنگوی وزارت مالیه گفت که میزان کمک‌های کشورها برای یک سال حدود سه میلیارد دالر است. به این ترتیب، درصد کمک‌های جهانی به افغانستان در مقایسه با نشست ۲۰۱۶ بروکسل حدود ۱۵ درصد کاهش یافته است.
این کمک‌ها اما از سوی بیش‌تر کشورها مشروط خوانده شده است. حفظ ارزش‌های دو دهه‌ی اخیر، حاکمیت قانون، مبارزه با فساد اداری،‌ تسریع روند صلح، حفظ حقوق اقلیت‌ها و حفظ و تقویت حقوق زنان از مواردی بود که کشورهای خارجی به آن تأکید کردند. محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور که در روز دوم نشست جینوا صحبت می‌کرد، از کشورهای خارجی بابت کمک‌هایی که در سال‌های گذشته کرده‌اند، سپاس‌گزاری کرد. او تصریح کرد که حکومت برای دوام برنامه‌هایی که دارد، نیازمند کمک جامعه‌ی جهانی است تا افغانستان به خودکفایی برسد. آقای غنی هم‌چنان از روی‌کرد سه ستونی دولت برای صلح، ایجاد دولت و ایجاد بازار که در دومین چارچوب صلح و توسعه‌ی افغانستان تأیید شد، یاد کرد و آن‌را نتیجه‌ی دیدارهای متعددش از ولایت‌ها خواند. وی پیش‌تر گفته بود که دولت برای پی‌گیری برنامه‌هایش به کمک‌های جهانی نیازمند است.
کشورهای خارجی در حالی کمک‌های‌شان را اعلام می‌کنند که پیش‌تر ۱۰ شرط تازه برای دوام کمک‌ها گذاشته بود. در آن شروط نیز بر حفظ دست‌آوردها، برقراری فوری آتش‌بس، حفظ حاکمیت قانون و حقوق بشر و مبارزه‌ی قابل اثبات با فساد تأکید شده بود. گفتنی است که جهانیان در نشست بروکسل که در سال ۲۰۱۶ میلادی برگزار شد، بیش از ۱۵ میلیارد دالر کمک کرده بودند. افغانستان در حالی پا به نشست جینوا گذاشت که توقع می‌رفت، درصد کمک‌های خارجی به کشور حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یابد. هم‌زمان با مطرح‌شدن احتمال کاهش کمک‌ها، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهنده‌گان هشدار داده بود که با توجه به وضعیت بی‌جاشده‌گان افغان، کاهش در کمک‌ها می‌تواند فاجعه خلق کند.
نشست «افغانستان ۲۰۲۰» به میزبانی سویس برگزار شد و مسوولیت اداره‌ی آن‌را افغانستان و فنلند به عهده داشتند. این نشست برای دو روز در جینوا ادامه یافت و نزدیک به ۱۰۰ کشور و سازمان بین‌المللی در آن اشتراک کردند. گفتنی است که در این نشست‌ها، پیرامون روند صلح، اتصال منطقه‌ای، معضل پناهنده‌گان، مبارزه با فساد و موثریت کمک‌ها بحث و گفت‌وگو شد.