جناب رییس جمهور، از «تاپی» چه خبر؟

رییس جمهور غنی سه سال پیش در سفر به هرات، در مراسم آغاز رسمی کار عملی پروژه «تاپی»، به هراتیان وعده سپرد که گاز این خط لوله خانه‌های‌شان را روشن می‌کند و در «دسترخوان مردم تغییر» ایجاد می‌کند. با گذشت سه سال از این وعده، تاکنون خبری از آغاز کار عملی پروژه تاپی در خاک افغانستان نیست.
برای برگزاری مراسم آغاز کار عملی خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند یا «تاپی»، پول گزافی به مصرف رسید و در هرات برای نخستین بار از رهبران ترکمنستان و پاکستان، وزیر دولت در امور خارجه هند و سفیران کشورهای خارجی میزبانی شد.
حکومت افغانستان تبلیغات گسترده‌ای برای برپایی این مراسم انجام داد و روزها پیش از برگزاری مراسم، شهر هرات برای میزبانی از آن آماده شد؛ خیابان‌های مرکزی هرات به‌سازی و بلبوردهای بزرگ در نقاط گوناگون شهر نصب شد.
هراتیان تصور می‌کردند با آغاز کار عملی این پروژه، تحول بزرگی در سکتور اقتصادی ایجاد می‌شود و افزون بر ایجاد هزاران فرصت کاری، آنان می‌توانند از «گاز شهری» با بهای اندک استفاده کنند.
آماده‌گی برای برپایی مراسم آغاز کار عملی پروژه تاپی، امیدهای زیادی در دل مردم ایجاد کرده بود، از بازرگانان گرفته تا کارگران عادی، چشم‌انتظار شروع کار این پروژه مهم زیربنایی بودند و برای رسیدن خط لوله گاز، روزشماری می‌کردند.
رییس جمهور غنی که برای برگزاری این مراسم به هرات سفر کرده بود، در اقدامی کم‌سابقه «چهار روز» در این شهر حضور داشت و در این مدت خیابان‌های مرکزی شهر و چندین خیابان فرعی برای تأمین امنیت او مسدود شد.
ساکنان هرات که دل‌خوشی‌شان پروژه تاپی بود، مشکلات حضور رییس جمهور و مسدود شدن خیابان‌ها را به امید آغاز کار ساخت پروژه تاپی تحمل کردند. در گوشه و کنار شهر، مردم به گونه خودجوش برنامه‌های کوچک را در حمایت از تاپی برپا می‌کردند. برای برگزاری مراسم آغاز کار عملی پروژه تاپی، تالار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی «تالار دوهزار نفری» در هرات بازسازی و با کمک کشور ترکمنستان، به گونه ویژه نورپردازی شد. میدان‌چه‌ای کوچک هم برای نشست چرخ‌بال‌های مهمانان خارجی ساخته شد.
مراسم تاپی با حضور محمداشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، قربان‌قلی بردی محمداُف، رییس جمهور ترکمنستان، شاهد خاقان عباسی، نخست‌وزیر پاکستان و ام‌.جی اکبر، وزیر دولت در امور خارجه هند و برخی سفیران کشورهای خارجی برگزار شد.
رییس جمهور غنی در سخنرانی‌اش از جایگاه ویژه هرات سخت گفت و به مردم وعده سپرد که با رسیدن خط لوله گاز تاپی، خانه‌های تاریک هراتیان روشن می‌شود و در «دسترخوان مردم تغییر» ایجاد می‌شود.
افزون بر هرات، ساکنان ولایت‌های فراه، هلمند و قندهار که قرار بود لوله گاز تاپی از این ولایت‌ها عبور کند، امید زیادی به این پروژه داشتند و قرار بود خط لوله انتقال گاز تاپی از منطقه مرزی با ترکمنستان وارد هرات شود.
بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، قرار بود لوله گاز از منطقه «سلیم‌چشمه» ترکمنستان به تورغندی هرات و سپس از پمپ‌استیشن گاز ولسوالی گذره هرات، به ولایت‌های فراه، قندهار و هلمند برسد و با عبور از مرز افغانستان، به پاکستان و هند برود.
رییس جمهور در سفرهای پرشماری که در مقام ریاست جمهوری کشور به هرات داشت، وعده‌های زیادی به هراتیان سپرد که بخش بزرگ آن یا عملی نشد و یا هم نیمه‌کاره ماند؛ دهلیزهای هوایی و «راه لاجورد» نمونه‌هایی از آن‌ها است.
به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در میدان هوایی هرات، جایی که در سفر اخیر رییس جمهور نامش به میدان هوایی خواجه عبدالله انصاری تغییر کرد، با چند پرواز محدود «کارگو» از طریق دهلیز هوایی، اموال صادراتی به هند صادر شد. راه لاجورد هم که با حضور رییس جمهور به گونه رسمی گشایش یافت، از طریق آن چند محموله صادراتی افغانستان به ترکیه رفت و چند محموله دیگر از ترکیه به هرات و آقینه انتقال یافت، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های ترانسپورتی در خاک و مشکلات تخنیکی در مسیر کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان، از این مسیر هم استفاده بهینه نشد.
در این میان، یکی از مهم‌ترین وعده‌های رییس جمهور به مردم هرات، پروژه تاپی بود که تاکنون از آغاز کار عملی آن و رسیدن خط لوله انتقال گاز به خاک افغانستان خبری نیست. پروژه‌ای که بر‌اساس وعده رییس جمهور قرار بود خانه‌های هراتیان را روشن کند، حالا تاخیر طولانی در آغاز کار عملی آن، سبب ناامیدی مردم شده است.
یکی از پرسش‌های مهم هراتیان این است که «سرنوشت پروژه تاپی چه شد؟» چرا تا هنوز کار عملی آن در خاک افغانستان آغاز نشده و مشکل اساسی که مانع اجرای کار عملی این پروژه مهم منطقه‌ای شده است، چیست؟
پرسش‌هایی که در دیدارهای مردمی رییس جمهور در سفر اخیرش به هرات، کم‎تر به آن پرداخته شد و به روایت برخی فعالان مدنی و افرادی که با رییس جمهور دیدار کردند، تنظیم‌کننده‌گان ملاقات‌های مردمی اجازه مطرح شدن دغدغه‌های مردم و پرسش‌های انتقادی را نمی‌دادند. افرادی که نتوانستند در سفر محمداشرف غنی به هرات با وی دیدار کنند و خواست‌های‌شان را مستقیم با او در میان بگذارند، در شبکه‌های اجتماعی پرسیدند که وعده‌های سفرهای گذشته رییس جمهور به هرات چه شد؟ سرنوشت پروژه تاپی به کجا رسید؟ برای مهار جرایم به ویژه آدم‌ربایی چه تصمیمی گرفته شد؟ پرسش‌هایی که از سوی مقام‌های ارشد حکومت مرکزی و مقام‌های محلی هرات، در دیدارهای مردمی پاسخ قناعت‌بخشی به آن ارایه نشد و خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای هرات هم در اقدامی اعتراضی، از دیدار رسمی با رییس اداره امور و شخص رییس جمهور خودداری و این برنامه‌ها را تحریم کردند.
با این‌همه، شاید مهم‌ترین پرسش هراتیان از محمداشرف غنی، در مورد وعده‌هایی که به مردم داد، این باشد که «جناب رییس جمهور، سرنوشت تاپی چه شد؟»