برنامه‌های مدیریت آب در وزارت زراعت

مدیریت منابع آبی، در صدر برنامه‌های دولت افغانستان قرار دارد. وزارت زراعت به عنوان یکی از نهادهای مهم سکتوری، اجرای برنامه‌های گسترده‌ای را در این زمینه برای سال جاری خورشیدی روی ‌دست گرفته است. ساخت شبکه‌های جدید آبیاری و تنظیم آب‌ریزه‌ها، دو برنامه‌ مهم در راستای جلوگیری از ضایع شدن آب زراعتی، افزایش محصولات، پاسخ‌دهی به تقاضای شهروندان و کاستن از پیامدهای منفی تغییرات اقلیمی در کشور است و کار این برنامه‌ها در هفته «آب و برق»، رسماً به دستور رییس‌ جمهور در مناطق مختلف کشور آغاز شد. دولت افغانستان، ۱۴۰۰ را سال ثبات و تحرک نام‌گذاری کرده و مدیریت و تنظیم منابع آبی از مهم‌ترین برنامه‌ها در این سال است.
ساخت شبکه‌های جدید آبیاری
ساخت شبکه‌های جدید آبیاری، از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت زراعت، آبیاری و مالداری است و کار ساخت ۱۲۷ شبکه آبیاری از سوی این وزارت در روزهای اخیر آغاز شد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که با ساخت این شبکه‌ها، ۵۳ هزار و ۷۰۷ هکتار زمین زراعتی تحت پوشش آبیاری قرار می‌گیرد. در عین ‌حال، تحقیقات ثابت کرده است که با ساخت شبکه‌های جدید آبیاری، حاصلات زراعتی در مناطق تحت پوشش این شبکه‌ها بین بیست‌وپنج تا سی درصد افزایش می‌یابد. ساخت این شبکه‌ها از یک‌جانب به افزایش محصولات زراعتی، ایجاد فرصت‌های جدید شغلی، تامین مصونیت غذایی و در کل به بهبود وضعیت اقتصادی و شرایط زنده‌گی مردم کمک می‌کند و از جانب‌ دیگر، از ضایع شدن بیست تا سی درصد آب جلوگیری می‌کند. جلوگیری از ضایع شدن آب‌های زراعتی، مهم‌ترین اقدام برای مقابله با پیامدهای منفی خشک‌سالی احتمالی می‌تواند باشد. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری برای ساخت این شبکه‌های جدید آبیاری، یک میلیارد و ۳۸۲ میلیون و ۸۵۵ هزار و ۹۸۳ افغانی هزینه در نظر گرفته است و این هزینه توسط بانک جهانی، بانک انکشاف آسیایی و «IFAD» تمویل می‌شود. با ساخت این شبکه‌های آبیاری، مدیریت آب‌های زراعتی بهبود می‌یابد و فرصت‌های شغلی و میزان حاصلات زراعتی بیش‌تر می‌شود. مدیریت آب، از برنامه‌های مهم دولت افغانستان است و در این راستا، تاکنون گام‌های ارزشمندی برداشته است. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری در حالی کار ساخت شبکه‌های جدید آبیاری را شروع کرده است که سال گذشته ۹۷ هزار هکتار زمین با استفاده از پروژه‌های اجرا شده توسط این وزارت، تحت کشت قرار گرفت.
تنظیم آب‌ریزه
تنظیم آب‌ریزه از جمله اقداماتی است که می‌تواند کمبود آب‌های زیرزمینی را جبران و از جاری شدن سیلاب، فرسایش خاک و هدر رفتن آب‌های برف و باران جلوگیری کند. آب‌ریزه شامل حفر چقورک‌هایی در مناطق سیل‌خیز می‌شود که در نتیجه آن آب‌های برف و باران جذب زمین می‌گردد و هم‌چنین این چقورک‌ها از طریق ساخت جویچه‌های کوچک باهم دیگر وصل و از پراکنده و ضایع شدن آب جلوگیری می‌شود. یکی از پیامدهای شدیداً منفی و تأثیرگذار تغییرات اقلیمی، خشک‌سالی و افزایش سیلاب‌ها است و افغانستان که هم‌اکنون با این پیامدها مواجه است، تنظیم آب‌ریزه‌ها می‌تواند از تأثیرات منفی این تغییرات تا جایی بکاهد. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، برای این‌که بتواند با پیامدهای منفی و شدیداً تأثیرگذار تغییرات اقلیمی مبارزه کند، در این هفته، کار ساخت ۱۵۱ هزار هکتار آب‌ریزه را در بیست‌وپنج ولایت شروع کرد و این اقدام به بهبود وضعیت آب‌های زیرزمینی که طی خشک‌سالی اخیر شدیداً متأثیر شده است، کمک می‌کند. تنظیم آب‌ریزه‌ها برعلاوه‌ این‌که به افزایش ‌آب‌های زیرزمینی کمک می‌کند، می‌تواند برای حفاظت از خاک، کاهش آلوده‌گی هوا، احیا و حفاظت از جنگلات طبیعی، چراگاه‌ها، تقویت سیستم چرخشی آب و تداوم حیات نباتات کوهی نیز موثر واقع شود. با این‌ حال، وزارت زراعت انتظار دارد که با اجرای پروژه بزرگ تنظیم آب‌ریزه‌ها در بیست‌وپنج ولایت تا ماه قوس امسال، در بهبود اقتصاد ملی، جلوگیری از تخریبات سیلاب و ایجاد فرصت‌های شغلی برای شهروندان کمک کرده باشد. این وزارت، برای اجرای پروژه تنظیم ۱۵۱ هزار هکتار آب‌ریزه، یک‌ میلیارد و هفت‌میلیون و ۲۸۵ هزار و ۶۹۶ افغانی هزینه در نظر گرفته است و این هزینه توسط دولت افغانستان، بانک جهانی، بانک انکشاف آسیایی، دفتر همکاری‌های آلمان، دفتر همکاری‌های سویس، اتحادیه اروپا، صندوق‌های وجهی تغییر اقلیم یا GEF و دفتر همکاری‌های ایتالیا تامین می‌گردد. افغانستان از شمار آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر تغییرات اقلیمی است و از این ناحیه مشکلاتی چون خشک‌سالی و سرازیر شدن سیلاب‌ها را تحمل کرده است.
بهره‌برداری شبکه‌های جدید آبیاری
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، در عین ‌حال روند بهره‌برداری از ۱۳۳ شبکه آبیاری را که توسط این وزارت در ولایت‌های مختلف ساخته شده است، نیز در همین هفته آغاز کرد. این شبکه‌ها به منظور استفاده بهتر از آب و افزایش حاصلات زراعتی در یازده ولایت ساخته شده است و با ساخت این شبکه‌ها ۵۶ هزار و ۸۴۳ هکتار زمین زراعتی در سال جاری خورشیدی تحت پوشش آبیاری قرار می‌گیرد. بهره‌برداری این پروژه‌ها فصل تازه‌ای را در عرصه زراعت می‌گشاید. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری برای ساخت این شبکه‌ها در یازده ولایت، ۴۲۶ میلیون و ۵۲۵ هزار و ۵۸۹ افغانی هزینه کرده است. افزایش پایدار حاصلات زراعتی، کاهش فقر، بهبود مصونیت غذایی، جلوگیری از ضایعات آب، کاهش تأثیرات منفی خشک‌سالی و افزایش صادرات محصولات زراعتی از اهداف ساخت این شبکه‌های آبیاری است. تطبیق و بهره‌برداری این پروژه‌ها باعث افزایش سطح درآمد دهقانان، ایجاد فرصت‌های شغلی، گسترش ساحات زراعتی و در عین ‌حال افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی حاصلات زراعتی می‌شود و به همین مقیاس میزان ضایعات آب‌های زراعتی کاهش می‌یابد. با این‌ حال، هرچند دولت افغانستان در این روزها درگیر مسایل امنیتی و سیاسی است و این درگیری‌ها و کاهش بارنده‌گی‌ها در زمستان گذشته، شهروندان کشور را نسبت به وضعیت اقتصادی آینده نگران ساخته است؛ اما اجرای این برنامه‌ها توسط وزارت زراعت، می‌تواند نویدی برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت اقتصادی کشور باشد.