حذف وزارت زنان توسط طالبان

طالبان روز جمعه، بیست‌وششم سنبله، وزارت امور زنان را به وزارت دعوت، ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر تغییر دادند. هم‌چنان طبق دستور تازه آنان، تمامی مکاتب پسرانه نیز بازگشایی شده است. در این دستور اما در مورد مکاتب دخترانه چیزی گفته نشده است. این عمل‌کرد طالبان نگرانی‌های زیادی را برای شهروندان، به‌ویژه زنان خلق کرده است. زنان معتقدند که طالبان به حقوق آنان متعهد نیستند، از این‌رو، درصدد حذف زنان هستند. آنان حذف وزارت امور زنان را مصداق گفته‌های‌شان می‌دانند و از طالبان می‌خواهند که زمینه مشارکت زنان در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را فراهم کنند. زنان می‌گویند که برای تأمین حقوق‌شان مبارزه خواهند کرد. طالبان هرچند در مورد حذف وزارت امور زنان دلیل مشخصی ارایه نمی‌کنند؛ اما می‌گویند که در نظر دارند، روی یک طرح بدیل کار کنند. در این مورد اما جزییات ارایه نمی‌کنند. طالبان هنگامی که کابینه سرپرست را اعلام کردند نیز از وزارت امور زنان نامی نبردند. علی‌رغم این‌که برای تمامی وزارت‌خانه‌ها سرپرست تعیین کردند؛ اما در میان این سرپرستان، هیچ زنی حضور نداشت. در آن زمان نیز گزارش‌های مبنی بر حذف وزارت امور زنان به نشر رسیده بود. اکنون طالبان با حذف این وزارت، رسماً مهر تأیید بر این گفته‌ها زده‌اند. از سوی دیگر، شماری از ادارات دولتی به فعالیت آغاز کرده‌اند. طالبان از کارمندان ذکور ادارات خواسته‌اند که به وظایف‌شان برگردند. در این میان کارمندان زن بی‌سرنوشت هستند و از آنان برای حضور در ادارات دعوت نشده است. هم‌چنان وزارت معارف طالبان روز جمعه، بیست‌وششم سنبله، اعلام کرد که همه مکاتب خصوصی، دولتی و دارالعلوم‌ها به روی دانش‌آموزان پسر از روز شنبه، بیست‌وهفتم سنبله، باز می‌شود. در این اعلامیه در مورد سرنوشت مکاتب دخترانه چیزی گفته نشده است. با این حال، این تصمیم طالبان نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. شماری از زنان نسبت به این تصمیم واکنش نشان داده و از طالبان خواسته‌اند که به حقوق زنان متعهد باشند. زرقا یفتلی، فعال حقوق زن، در واکنش به حذف وزارت امور زنان می‌گوید که طالبان نسبت به حقوق زنان متعهد نیستند و به آن‌چه که می‌گویند، تعهد ندارند. او می‌گوید که طالبان زنان را منحیث یک انسان در جامعه افغانستان نپذیرفته‌اند. به گفته او، وزارت امور زنان آدرس مشخص برای زنان کشور بود و این آدرس از حقوق زنان حمایت می‌کرد. برعلاوه، به باور خانم یفتلی، زنان از طریق این وزارت خود را در آیینه دولت می‌دیدند و در کابینه حضور داشتند. وی حذف این وزارت را نگران‌کننده توصیف می‌کند و می‌افزاید که این کار تأثیر منفی روی زنان خواهد گذاشت. فرزانه احساس، فعال دیگر حقوق زنان، نیز حذف وزارت امور زنان را ناامیدکننده می‌داند. او می‌گوید که وزارت امور زنان هرچند یک نهاد اجرایی نبود؛ اما آدرس و مرجع مشخص برای هماهنگی، هم‌بسته‌گی و مشارکت زنان در برنامه‌های ملی بود. به گفته او، این وزارت از حقوق زنان حمایت می‌کرد و زنان از طریق آن صدای‌شان را بلند می‌کردند. با این حال، بانو احساس، حذف وزارت امور زنان را به معنای حذف زنان و به رسمیت نشاختن آنان می‌داند. او می‌افزاید: «حذف زنان از همین‌جا شروع می‌شود. اول وزارت امور زنان را حذف می‌کنند و تا ابد زنان را خانه‌نشین می‌کنند.» این فعال حقوق زن اما خاطرنشان می‌کند که اگر طالبان تغییر نکرده‌اند و در نظر دارند که با همان ایده بیست سال پیش حکومت کنند، نادرست است. به باور بانو احساس، زنان اکنون تغییر کرده‌اند و برای تأمین حقوق‌شان مبارزه خواهند کرد. این در حالی است که زنان پس از سقوط حکومت پیشین، بارها برای تأمین حقوق و مشارکت سیاسی‌شان دست به تظاهرات زدند. ظاهراً این اعتراض‌ها نتیجه نداده و طالبان عملاً دست به حذف وزارت امور زنان زده‌اند. زهرا مددی، فعال دیگر حقوق زنان، حذف وزارت امور زنان را قابل قبول نمی‌داند. او می‌گوید که حذف این وزارت به معنای حذف زنان از جامعه و نهایتاً از حقوق اساسی‌شان است. در همین حال طالبان تأکید می‌کنند که به حقوق زنان باور دارند. بلال کریمی، از سخنگویان طالبان، می‌گوید که به‌ جای وزارت امور زنان، نهاد دیگری جایگزین می‌شود. هرچند او دلیل حذف این وزارت را مشخص نمی‌کند؛ اما می‌گوید که زنان در دولت آینده حضور دارند و همین اکنون نیز در برخی ادارات، کار می‌کنند. او می‌افزاید که به جای وزارت امور زنان، نهاد بدیل در نظر گرفته می‌شود. با این حال کریمی جزییات بیش‌تر در این مورد ارایه نمی‌کند. از سوی دیگر، شیرمحمد عباس استانکزی، از اعضای رهبری و معین وزارت امور خارجه طالبان، در یک مصاحبه به بی‌بی‌سی فارسی گفته بود که زنان در دولت آینده سهیم خواهند بود. او اما واضح کرده بود که زنان تنها در سطوح پایین‌رتبه کار خواهند کرد، نه در سطح وزیر و رییس. گفتنی است که وزارت امور زنان تاریخ پرفرازونشیب داشته است. این وزارت برای نخستین‌بار، ۷۸ سال پیش در زمان سلطنت ظاهرشاه ایجاد شد و تا سال ۱۳۷۵ یعنی تا اوایل دور اول حکومت طالبان، فعالیت داشت. با آمدن طالبان در آن زمان، این وزارت از فعالیت باز ماند و با روی کار آمدن حکومت جدید، دوباره به فعالیت آغاز کرد. وزارت امور زنان اما با آمدن دوباره طالبان، حذف شده است. اکنون مشخص نیست که نهاد بدیل تحت چه مکانیسمی ایجاد و تا چه اندازه صلاحیت خواهد داشت.