خاموشی رسانه‌ها در غرب کشور؛ صدها کارمند و فعال رسانه‌ای خانه‌نشین شده‌اند

با روی کار آمدن طالبان، صدها کارمند و فعال رسانه‌ای در پی خاموشی رسانه‌ها، بیکار شده‌اند و اکنون با مشکلات جدی روبه‌رو ‌هستند. فعالیت رسانه‌ها در این حوزه دچار دگرگونی شده و دروازه‌های شمار زیادی از رسانه‌های خصوصی چاپی، صوتی و تصویری بسته شده و با شرایط دشواری دو‌باره به فعالیت آغاز کرده‌اند. مسوولان رسانه‌ها در این حوزه پافشاری دارند که فعالیت آنان محدود شده و وضعیت برای ادامه فعالیت رسانه‌ها به‌شدت دشوار و نگران‌کننده است. به گفته آنان در شرایط کنونی هیچ امیدی به ادامه فعالیت رسانه‌ها وجود ندارد و رسانه‌ها با کمبود شدید مالی روبه‌رو هستند. در پنج‌ ولایت حوزه غرب کشور، بیش از ۷۰ رسانه‌ چاپی، صوتی و تصویری فعالیت داشت که در این رسانه‌ها صدها تن در بخش‎های مختلف مشغول به کار بودند. تنها در ولایت هرات نزدیک به ۳۰ رسانه چاپی، صوتی و تصویری فعالیت می‌کرد که حالا شماری از آنان متوقف شده و یا با شمار اندک کارمندان پیشین‌شان دو‌باره به فعالیت آغاز کرده‌اند؛ آغازی که به گفته فعالان رسانه‌ای در این ولایت، پایانش به‌زودی فرا می‌رسد. مسوولان نهادهای خبرنگاری می‌گویند که با روی کار آمدن طالبان صدها کارمند و فعال رسانه‌ای در غرب کشور، بیکار شده‌اند و بیش از ۶۰ رسانه‌ چاپی، صوتی و تصویری در آستانه خاموشی قرار دارد. مسوولان این نهادها تأکید می‌کنند که اگر به‌زودی برای حمایت از رسانه در بازار کار و از سوی نهادهای بین‌المللی شرایط پشتی‌بانی میسر نشود، رسانه‌های خصوصی خاموش خواهند شد. برخی از فعالان رسانه‌ای در هرات می‌گویند که در روزهای نخست سقوط اداره محلی این ولایت، برای چند روز هیچ برنامه‌ای پخش و نشر نکردند و به‌گونه‌ واقعی رسانه‌های هرات با خاموشی مطلق روبه‌رو شده بود. حبیب‌الله فراهی، مدیر مسوول تلویزیون عصر در هرات، می‌گوید که این رسانه در سال ۲۰۱۲ میلادی آغاز به کار کرده است و در این مدت با تولید و پخش برنامه‌های گوناگون در بخش‌های فرهنگی، اجتماعی، تفریحی و ورزشی توانسته است جایگاه ویژه‌ای در بین بیننده‌هایش دست‌و‌پا کند. او می‌گوید از پنج ‌سال به این سو که مدیر مسوول این رسانه است، بیش از ۳۰ تن در تلویزیون عصر مشغول فعالیت بودند و حدود ۳۵ درصد آنان را خانم‌ها تشکیل می‌دادند. اما حالا فراهی تأکید می‌کند که با روی کار آمدن طالبان، دوباره پخش برنامه‌ها را با محدودیت چشم‌گیر آغاز کرده‌اند و چند بخش از برنامه‌های پیشین این رسانه متوقف شده و هم اکنون چهار کارمند مرد مسوولیت پیش‌برد کارها را دارند. وضعیت کار رسانه‌ای در سایر ولایات غربی کشور نیز چنگی به دل نمی‌زند. شماری از مسوولان رسانه‌ها در ولایت‌های نیمروز، بادغیس، غور و فراه از ادامه کار و فعالیت رسانه‌ها ابراز نگرانی می‌کنند و آینده این حرفه را مبهم و تاریک می‌دانند. نورآغا هریوا، مسوول و صاحب امتیاز رادیو و تلویزیون برنا در نیمروز، تأکید دارد که این رسانه‌ در سال ۲۰۱۷ میلادی در شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز، با ۱۸ کارمند زن و مرد آغاز به فعالیت کرده است. او می‌افزاید که به دنبال همه‌گیری ویروس کرونا، شمار کارکنان این رسانه کاهش یافت و با روی کار آمدن طالبان شماری دیگر از کارمندان رادیو و تلویزیون برنا نیز بیکار شدند که اکنون فقط هشت تن مشغول فعالیت در بخش‌های مختلف این رسانه هستند. بخش‌های مختلف تولیدی رادیو و تلویزیون برنا، از جمله بخش خبر، به دلیل تحولات اخیر سیاسی در کشور از فعالیت بازمانده است. براساس اطلاعات نخستین در ولایت نیمروز، به تعداد هفت رسانه‌ چاپی، رادیو و تلویزیون فعالیت داشت که در این رسانه‌ها ۶۴ کارمند از جمله ۱۳ خانم کار می‌کردند؛ اما حالا شماری از این رسانه‌ها خاموش شده‌ و برخی هم با تعدادی اندک به فعالیت دوباره آغاز کرده‌اند. در ولایت بادغیس هم شرایط برای ادامه کار رسانه‌ها به‌شدت دشوار شده و شماری از رسانه‌ها با روی کار آمدن طالبان، خاموش شده‌ و یا با رویکرد جدید و تغییر در سیاست پخش و نشر برنامه‌ها، با تعداد کمی از کارکنان پیشین‌شان به فعالیت آغاز کرده‌ است. مسوولان رسانه‌ها در این ولایت می‌گویند که ادامه کار و فعالیت رسانه‌ها به‌شدت کم شده و بسیاری از برنامه‌هایی که در گذشته در رسانه‌های بادغیس تولید و تهیه می‌شد، دیگر شرایط ادامه آن وجود ندارد. نبی‌الله بینش، مدیر مسوول و صاحب امتیاز رادیو نریمان بادغیس، گفت که پس از تصرف کامل ولایت بادغیس توسط طالبان در اول سپتامبر سال جاری میلادی، دوباره آغاز به فعالیت کرده‌ و طالبان خواهان عدم حضور کارکنان خانم در رادیو نریمان شده‌اند. او به این باور است که در شرایط کنونی رسانه‌ها بدون حمایت مالی نمی‌توانند دوام بیاورند و شرایط برای جذب تبلیغات در بازار هم به‌شدت کاهش یافته است. به گفته او، هیچ شرکت تجارتی و خدماتی حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش تبلیغات رسانه‌ای نیست. به گفته آقای بینش، در نبود حمایت از رسانه‌ها، احتمال خاموشی رسانه‌های متکی بر بازار و تبلیغات، زیاد است و باید برای حل این دشواری از سوی نهادهای حامی به‌صورت عاجل برنامه‌ای روی دست گرفته شود. در هشت رسانه‌ خصوصی ولایت غور نیز کار‌و‌بار رسانه‌ای با دشواری جدی روبه‌رو شده و بسیاری از کارکنان در این ولایت بیکار شده‌اند. مسوولان رسانه‌های غور می‌گویند که برخی از کارکنان رسانه‌ها‌، قبل از تصرف ولایت غور توسط طالبان، شهر فیروزکوه را ترک کرده و به مرکز کشور و سایر ولایات رفته بودند. معروف سعیدی، مدیر مسوول رادیو سرحد غور، می‌گوید که طالبان از مسوولان خواسته بودند تا بسته‌های برنامه‌های خود را قبل از پخش، به اداره اطلاعات و فرهنگ برای تایید یا رد بسپارند‌. او می‌افزاید که رادیو سرحد غور توانایی مالی نداشت و نمی‌توانست درخواست اداره اطلاعات و فرهنگ را برآورده کند. سعیدی می‌گوید که قبل از تصرف شهر فیروزکوه، مرکز ولایت غور، ۱۸ تن به شمول چهار خانم در این رسانه مشغول کار بودند و حالا این رسانه به دلیل مشکلات اقتصادی و قوانین سخت‌گیرانه، خاموش است.
در ولایت غور علاوه بر رادیو تلویزیون ملی، هشت رسانه چاپی و صوتی تا قبل از بازگشت طالبان به قدرت، فعالیت داشت که در این رسانه‌های خصوصی ۱۲۴ کارمند به شمول ۳۴ بانو مشغول کار بودند. حالا بسیاری از کارکنان رسانه‌های غور به دلیل دگرگونی وضعیت کار رسانه‌ای، مشکلات اقتصادی و نبود برق یا از فعالیت باز مانده‌ و یا هم تعداد کارکنان را تا حد قابل ملاحظه‌ای کم کرده‌ است. برخی از رسانه‌های محلی غور هم اکنون هیچ فعالیتی جز انتشار خبرها و گزارش‌ها از طریق صفحات مجازی ندارد. در ولایت فراه نیز شماری از رسانه‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی و تغییرات سیاسی در کشور، بسیاری از کارکنان‌شان را رخصت کرده و یا خاموش شده‌ است. در این ولایت پنج رسانه خصوصی وجود دارد که در آن‌ها ۱۳۷ کارمند به شمول ۱۵ خانم مشغول کار رسانه‌ای بودند. مسوولان رسانه‌ها در ولایت فراه می‌گویند که پس از روی کار آمدن طالبان، به دلیل نبود بازار و عدم حمایت مالی از رسانه‌ها، مجبور شده‌اند بخش بزرگی از برنامه‌ها را متوقف و شماری از کارمندان‌شان را رخصت کنند. ابراهیم پرهار، مسوول رادیو عروج در ولایت فراه، می‌گوید هفت سال پیش این رادیو که نخستین رادیوی موج اف‌.ام در فراه است، با ۱۶ کارمند که شش تن آنان بانوان بودند، شروع به فعالیت کرد و تا قبل از سقوط حکومت اشرف غنی‌، تا ۱۹ ساعت در یک‌شبانه روز برنامه‌های مختلف از جمله خبر و گزارش‌ها را پخش می‌کرد‌. هم اکنون در هرات، شش رادیو و شش تلویزیون در خاموشی مطلق است و سایر رسانه‌ها نیز رویکرد برنامه‌ها را تغییر و تولیدات‌شان را به‌شدت کاهش داده‌ است. او تأکید می‌کند که به دلیل نبود امید برای حمایت از رسانه‌ها در بازار تجارت و نهادهای بین‌المللی، ۱۵ کارمند این رسانه را از کار مرخص کرده و تنها یک نفر در بخش فنی و پخش مشغول کار است. بخش‌های مختلف برنامه‌های این رادیو از فعالیت باز مانده و هیچ برنامه تولیدی ندارد. از سویی هم مسوولان نهادهای حمایت از رسانه‌های آزاد در کشور، آینده کار و فعالیت رسانه‌های آزاد را نگران‌کننده می‌دانند و از خاموشی مطلق رسانه‌ها با تداوم شرایط کنونی خبر می‌دهند. نصیر نوری، مسوول دیده‌بان رسانه‌ها در دفتر نی – حامی رسانه‌های آزاد افغانستان، می‌گوید که بر پایه اطلاعات جمع‌آوری شده از حوزه غرب کشور، بیش از ۶۰ رسانه چاپی، صوتی و تصویری در این حوزه فعالیت داشت که شماری از آن‌ها خاموش شده‌ و یا در آستانه خاموشی است. او می‌افزاید که در این رسانه‌ها بیش ۵۰۰ تن در بخش‌های مختلف مشغول فعالیت بودند که حالا بخش بزرگی از آنان به دلیل مشکلات اقتصادی و دگرگونی کار رسانه‌ای، بیکار شده‌اند.
آقای نوری هم‌چنان از آینده کار و فعالیت رسانه‌ها در شرایط کنونی نگران است و تأکید دارد که به دلیل نبود منابع مالی و حمایتی از رسانه‌های آزاد، بیم آن می‌رود که به‌زودی شماری از رسانه‌ها خاموش شود. هم اکنون شماری از رسانه‌های چاپی در هرات و چهار ولایت دیگر حوزه غرب، فعالیت جدی ندارند و بیش‌تر فعالیت آنان به صفحات اجتماعی خلاصه شده است. هم‌چنان گزارش‌های دفتر نی – حامی رسانه‌های آزاد افغانستان از خاموشی دوازده رادیو و تلویزیون تنها در ولایت هرات خبر می‌دهد. با این حال با روی کار آمدن طالبان، مسوولان و بنیان‌گذاران رسانه‌ها نگران از بین رفتن میلیون‌ها دالر سرمایه‌های‌شان هستند که در بخش‌های مختلف در رسانه‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. علاوه بر خاموشی رسانه‌ها، هزاران کارمند این رسانه‌ها که در طول بیست سال نان‌آوران خانواده‌های‌شان بودند، نیز بیکار شده‌اند و هیچ درآمدی برای ادامه زنده‌گی ندارند.