ناعادلانه، سلیقه‌ای و مبهم

در سرمای جان‌سوز بامیان زهرا و فرزاندش با شکم گرسنه، مواد سوختی برای گرم‌‌کردن کلبه‌‌شان ندارند. به قول خودش نه زغال است و نه هم آرد؛ نمی‌داند که چه اتفاقی رخ خواهد داد. او می‌گوید نگران است که از شدت سرما یخ بزنند و یا هم از گرسنگی بمیرند.
از کمک‌های جهانی چیزی نصیب‌ این مادر نشده است. او می‌گوید امسال حتا «رنگ کمک را ندیده‌ایم». مسئولان برنامه توزیع کمک در بامیان به زهرا گفته‌اند که او شامل فهرست مستحقین نیست‌.
او گفت که یکی از فرزندانش اختلال روانی دارد و یکی از پسرانش هم معتاد به مواد مخدر است. به گفته زهرا خودش نیز بیمار است و شوهرش توانایی کار ندارد. او می‌گوید که یکی از پسران خردسالش در کابل شاگرد نانوایی است و مبلغ ناچیزی درآمد دارد. زهرا افزود تاکنون ۲۰ هزار افغانی قرض گرفته است.
با این حال زهرا از روند کمک‌رسانی انتقاد می‌کند و خواستار توزیع عادلانه کمک‌ها است. در برخی از ولایت‌‌های دیگر نیز روند توزیع کمک‌های بشری با انتقادهایی به همراه است.
غیرت‌علی جواهری، عضو پیشین شورای ولایتی دایکندی در نظام پیشین می‌گوید روند توزیع کمک‌ها منصفانه و مناسب نیست.
او گفت که کمک‌ها براساس روابط و مناسبات فردی کارمندان نهادهای کمک‌رسان توزیع می‌شود و بخش اندکی از کمک‌ها به نیازمندان واقعی می‌رسد. به گفته جواهری برای شناسایی نیازمندان سرشماری دقیق صورت نمی‌گیرد.
منابع در اداره مهاجرین و عودت‌کنندگان ولایت دایکندی که از روند توزیع کمک‌ها نظارت می‌کند، سودجویی برخی افراد از کمک‌‌‎ها را تأیید می‌کنند.
این اداره می‌پذیرند که در برخی از ولسوالی‌ها از جمله پاتو، گیزاب و کجران سرشماری با چالش مواجه است.
توجه به مجموعه‌ی خاص
ناظران می‌گویند روند توزیع کمک‌های بشری در برخی ولایت‌ها براساس زد و بند‌های قومی‌ و زبانی نیز به همراه است.
به گفته منابع، در ولایت دایکندی بخش عمده کمک‌های بشری با دخالت مقام‌های محلی طالبان به مناطق پشتون‌نشین ولسوالی‌های پاتو و گیزاب سوق داده می‌شود. این منابع می‌گویند، مسئولان محلی طالبان به یک «مجموعه خاص» توجه دارند.
به گفته‌ی ناظران مقدار کمک‌های توزیع‌شده نقدی و غیرنقدی در ولایت‌‌ها نیز متفاوت است
یک عضو پیشین شورای ولایتی دایکندی نیز این موضوع را تایید می‌کند و می‌گوید به‌دلیل این‌که مناطق پشتون‌نشین طی سال‌های اخیر کمک دریافت نکرده‌اند، کمک‌های بیشتر به این مناطق ارسال می‌شود.
یک منبع در اداره مهاجرین و عودکنندگان ولایت دایکندی هم تایید کرد که مسئولان محلی طالبان خواستار توجه بیشتر نهادهای کمک‌رسان به ولسوالی عمدتا پشتون‌نشین گیزاب شده‌اند.
به گفته این منبع دلیل این خواست، محروم‌ماندن ساکنان گیزاب از کمک‌ها طی سال‌های اخیر به‌خاطر جنگ بوده است.
تفاوت در مقدار کمک‌ها
به گفته‌ی ناظران مقدار کمک‌های توزیع‌شده نقدی و غیرنقدی در ولایت‌‌ها نیز متفاوت است.
شمایل توانا، عضو جنش «زنان افغانستان برای عدالت و آزادی» در کابل می‌گوید براساس سروی این جنبش، مقدار کمک‌های تقسیم‌شده در ولایت‌های دایکندی و بامیان در مقایسه با سایر ولایت‌ها کمتر است.
او تصریح کرد که در ولایت دایکندی از کمک‌های نقدی برای خانواده‌هایی که توزیع شده، برای هر خانواده ۱۹۰ دالر است، در حالی که در هلمند هر خانواده تا ۲۵۰ دالر دریافت کرده است.
خانم توانا می‌افزاید براساس اطلاعات او در ولایت ننگرهار تاکنون ۳۹ دور کمک‌های اولیه توزیع شده؛ اما در ولایت‌های دایکندی و بامیان دو دور انجام شده است.
او می‌گوید در منطقه‌ی غرب کابل نیز در مقایسه سایر مناطق پایتخت کمتر توزیع شده و حتا در برخی از نواحی برچی هیچ کمک توزیع نشده است.
جنبش «زنان افغانستان برای عدالت و آزادی» همچنین می‌گوید براساس تحقیق این جنبش در ولسوالی‌های مالستان و جاغوری ولایت غزنی هیچ کمک توزیع نشده است. این جنبش می‌گوید در این زمینه با مردم مصاحبه کرده و مستندات نیز در اختیار دارد.
توزیع کمک به نزدیکان مقامات محلی طالبان در هرات
برخی منابع در ولایت هرات در غرب کشور نیز روند توزیع کمک‌های بشری را شفاف نمی‌‌دانند. به گفته این منابع، مسئولان محلی طالبان براساس روابط و شناخت شخصی خود کمک‌ها را به نزدیکان خود توزیع می‌کنند.
وحید (مستعار)، یکی از کارمندان یک نهاد خیریه در هرات مدعی است که کسانی مستحق کمک هستند که به زبان پشتو صحبت کنند.
او می‌گوید هرچند والی و دارودسته‌اش درباره شفافیت اطمینان می‌دهند؛ «اما کمک به مردم پشتون می‌رسد».
واکنش طالبان
بلال کریمی، معاون‌ سخن‌گوی حکومت سرپرست طالبان دخالت مقام‌های این گروه در روند توزیع کمک را رد می‌کند. او تاکید دارد روند توزیع کمک‌ها در سراسر کشور به گونه‌ی عادلانه و منصفانه در جریان است.
او گفت که کمک‌ها از طریق وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان، وزارت مبارزه با حوادث و سره میاشت در ۳۴ ولایت توزیع می‌شود.
کریمی افزود که در هر ولایت کمیسیونی برای تشخیص و سروی نیازمندان ایجاد شده است.
قطع کمک‌های خارجی در پی فروپاشی دولت محمد اشرف‌ غنی و تحریم مالی طالبان، اقتصاد افغانستان در پرتگاه سقوط کامل قرار گرفته است.
نهادهای بین‌المللی درباره فراگیری فقر و گرسنگی در کشور هشدار می‌دهند و بر کمک‌رسانی عاجل تأکید دارند. سازمان ملل هم به‌تازگی اعلام کرده است که برای کمک به ۲۲ میلیون نفر در افغانستان و حمایت از ۵.۷ میلیون نفر از افغان‌های بیجاشده در پنج کشور همسایه در سال ۲۰۲۲ نیاز به پنج میلیارد دالر دارد.