نگرانی خبرنگاران مناطق مرکزی

اداره محلی طالبان در ولایت دایکندی فیصله کرده است که خبرنگاران باید از نشر خبرهای تایید ناشده و منفی خودداری ورزند و به آموزش زبان‌های ملی و انگلیسی اقدام کنند. این مصوبه در جلسه اداری تاریخ ۲۹ قوس سال جاری به ریاست معاون والی این ولایت صادر شده است. این فیصله سبب شده است که خبرنگاران و نهادهای حامی رسانه‌ها از وضع محدودیت و فشارهای بیش‌تر از سوی طالبان ابراز نگرانی کنند.
محمد محمدی (نام مستعار)، خبرنگار آزاد در دایکندی است. محمدی حداقل سه سال است که با رسانه‌های دولتی و خصوصی در این ولایت مصروف کار اطلاع‌رسانی است. وی با اشاره به مصوبه اخیر طالبان در مورد خبرنگاران گفت که با گذشت هر روز محدودیت‌ها بر آن‌ها بیش‌تر می‌شود و این روند آزادی بیان و فعالیت روزنامه‌نگاران را زیان‌مند می‌سازد. وی افزود که رسانه‌های محلی اطلاعات سانسور شده در اختیارشان قرار می‌گیرد و با آن هم خبرنگاران مورد آزار و تهدید قرار می‌گیرند. به گفته‌ محمدی خبرنگاران زن در دایکندی شغل‌های‌شان را از دست داده‌اند و وضعیت کار خبرنگاری در این ولایت توصیفی ندارد. در عین حال، به باور او، تاکید مقام‌ها بر امتناع از نشر خبرهای منفی «گپی بی‌جا» است؛ زیرا رسانه‌ها دولت حاکم را متوجه مسوولیت‌هایش می‌سازند و تنها رسانه‌ها هستند که درد مردم را بیان می‌کنند.
نرگس امینی، از جمله معدود خبرنگاران زن در ولایت بامیان است که هنوز به فعالیت رسانه‌ای‌اش ادامه داده است. امینی تاکید دارد که خبرنگاران در ابعاد مختلف با دشواری‌های جدی روبه‌رو هستند. به باور وی، در حال حاضر دسترسی به اطلاعات محدود شده و روند کسب اطلاعات بسیار زمان‌بر است. او گفت که برای دریافت معلومات ابتدایی مجبور است روزها منتظر بماند و هماهنگی کند. نرگس امینی تصریح کرد: «در صورتی که گزارش به‌نحوی خلاف علاقه طالبان باشد، یا اجازه نشر نمی‌یابد و یا با سانسور منتشر می‌شود.» امینی با ابراز نگرانی از تدوام چنین وضعیت گفت که مردم در خلای معلوماتی دچار سرگردانی می‌شوند و نمی‌دانند که در اطراف‌شان چه می‌گذرد.
در همین حال نهادهای حامی رسانه‌ها نیز می‌گویند که خلق هر گونه محدودیت برای خبرنگاران قابل پذیرش نیست. مسرور لطفی، مسوول اتحادیه ملی خبرنگاران، گفت در صورتی‌ که به خبرنگاران گفته شود خبرهای به نفع حکومت سرپرست طالبان یا مثبت را نشر کنید، به اعتبار رسانه‌ها صدمه وارد می‌شود. به گفته‌ لطفی، همواره پوشش مثبت دادن و برجسته نکردن نکات منفی حکومت سرپرست طالبان اعتبار رسانه‌ها را آسیب می‌زند و برای آن‌ها قابل قبول نیست. او تاکید کرد که صدور مصوبه برای خبرنگاران در ولایات نشان از رفتار دوگانه‌ طالبان است؛ زیرا به گفته لطفی در پایتخت کشور هم‌چون دستوراتی وجود ندارد. با آن هم او تاکید دارد که برای رفع این چالش‌ها ایجاد ساختار نظام حقوقی و تصویب قوانین می‌تواند راه‌گشا باشد.
در مصوبه‌ای‎ که مقام‌های محلی طالبان در دایکندی تصویب کرده‌اند، آمده است: «خبرنگاران رسانه‌های محلی باید زبان‌های پشتو، دری و انگلیسی را بلد بوده و هرگاه خبرنگاران که به یکی از لسان‌های مذکور بلدیت نداشته باشند، باید در جهت کسب لسان اقدام کنند.» در بخش دیگر آن آمده است: «خبرهای منفی و تأیید ناشده از سوی خبرنگاران و رسانه‌ها بیش‌تر نشر می‌گردد، بهتر است که خبرها ابتدا تایید و سپس نشر گردد.» طبق مصوبه این جلسه اداری، ریاست اطلاعات و فرهنگ مکلف است که لیست خبرنگاران و موضوع یادگیری لسان‌ها را در رسانه‌های محلی دایکندی پی‎گیری کند.
عبدالله الهام، سخنگوی والی طالبان برای دایکندی، می‌گوید که هدف آنان از تصویب این مصوبه جلوگیری از نشر خلاف واقع اخبار از سوی خبرنگاران در این ولایت بوده است. به قول الهام، خبرنگاران خبرها را بیش‌تر برعکس چیزی که واقع می‌شود، نشر می‌کنند. وی افزود: «باید خبرها طوری‌ که اتفاق افتاده است، نشر شود و نه اضافه‌تر از آن؛ زیرا در ذهن‌ها تشویق خلق می‌شود.»
این در حالی است که خانه آزادی بیان افغانستان اخیراً با نشر اعلامیه‌ای از طالبان خواست که از سرکوب رسانه‌ها و وضع محدودیت بر آزادی بیان دست بردارند. این نهاد حمایت از رسانه‌ها در کشور روز سه‌شنبه، ۲۸ جدی، هم‌چنان گفت که رسانه‌های افغانستان از آزادی کامل برخوردار نیستند و به‌گونه سیستماتیک زیر سانسور طالبان قرار دارند. به گفته‌ی این نهاد: «افرادی از اداره استخبارات طالبان به‌شکل متواتر به اتاق‌های خبر رسانه‌های مطرح می‌آیند و امر و نهی می‌کنند.» سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش مشترکی با انجمن خبرنگاران آزاد افغانستان نیز اعلام کرده بود که از ماه اسد تا قوس امسال، ۲۳۱ رسانه در این کشور تعطیل شده و شش هزار و ۴۰۰ خبرنگار و همکار رسانه‌‌ها شغل خود را از دست داده‌اند. این گزارش عنوان می‌کند که در فاصله چند ماه ۴۳ درصد رسانه‌های افغانستان از کار باز مانده‌اند. بخش بزرگی از این رسانه‌های تعطیل ‌شده، رسانه‌های محلی بوده‌اند.