استخبارات طالبان خبرنگاران را تهدید به ‘بریدن زبان’ کرده است

سازمان گزارشگران بدون مرز می‌گوید از زمان به قدرت رسیدن طالبان در ماه آگوست ۵۰ خبرنگار در افغانستان بازداشت شده‌اند.
این نهاد بین‌المللی مدافع روزنامه‌نگاران در گزارش تازه خود، اداره “استخبارات” و وزارت “امر به معروف و نهی از منکر” طالبان را به “دخالت مستقیم” در کار رسانه‌ها و نقض قانون رسانه‌ها متهم کرده است.
این نهاد دریافته است که چندین رسانه تماس‌های تهدیدآمیز تلفنی و احضاریه‌های بازجویی از اداره استخبارات طالبان دریافت کرده‌اند.
به گفته گزارشگران بدون مرز، یک مقام طالبان که مسئول شعبه ۵۳ در اداره استخبارات است و مسئولیت نظارت بر رسانه‌ها را دارد اخیرا شماری از خبرنگاران را “دعوت” کرده و در نشستی آن‌ها را تهدید کرده است که “اگر نمی‌خواهید که زبان‌تان را از حلق‌تان بیرون بکشم…برخی موضوعات را پوشش بدهند و برخی را نه”.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان اما در توییتی نوشته است که گزارش‌های شکایت‌ها و نگرانی‌ها در مورد رسانه‌ها “تحت بررسی است”.
آقای مجاهد امروز گفته است که حکومت طالبان “به آزادی رسانه متعهد است، رسانه‌ها هم مکلفیت دارند که بی‌طرف و به ارزش‌های دینی و ملی متعهد باشند. ما تلاش داریم که موانع در برابر رسانه‌ها را دور نماییم، از رسانه‌ها نیز می خواهیم که به قانون رسانه‌ها عمل نمایند.”
در گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز آمده که آخرین مورد بازداشت خبرنگاران اسلم حجاب، خبرنگار تلویزیون آریانانیوز کابل است که در ۳۱ جنوری در خارج از محل کارش با همکارش وارث حسرت دستگیر شدند. ماموران استخبارات طالبان هر دو آنها را به مکان نامعلومی بردند که ۴۸ ساعت در بازداشت به سر بردند.
به گفته این نهاد، بازداشت‌های خبرنگاران “اغلب توام با خشونت” بوده است و مدت این بازداشت‌ها از چند ساعت تا حدود یک هفته بوده است.
خبرنگارانی که اعتراضات خیابانی زنان در کابل را گزارش می‌دادند نیز مورد آزار و اذیت اداره استخبارت طالبان قرار گرفته‌اند.
اداره موسوم به “استخبارات” طالبان، جایگزین اداره امنیت ملی پیشین افغانستان شده است و رئیس آن عبدالحق واثق است که مستقیما به نخست وزیر طالبان گزارش می‌دهد.
گزارشگران بدون مرز دریافته است که استخبارات طالبان نه تنها در کار بازداشت روزنامه‌نگاران دخیل است بلکه که چندین رسانه تماس‌های تهدیدآمیز تلفنی و احضاریه‌های بازجویی از این اداره دریافت کرده‌اند.
رضا معینی، رئیس بخش افغانستان در این نهاد گفته است: “تهدید به دریدن دهان خبرنگاران به منظور جلوگیری از پوشش برخی موضوعات، کاملا غیرقابل قبول است. روزنامه‌نگاران باید بتوانند حرفه خود را بدون تهدید دائمی دستگیری و شکنجه انجام دهند.”
علاوه بر تهدید اداره استخبارات، خبرنگاران در افغانستان با وزارت امر به معروف و نهی از منکر نیز مواجه هستند که مسئولیت احترام به قوانین شریعت در فضای عمومی را برعهده دارد.
این وزارت در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۱ دستور العملی صادر کرد که در آن از روزنامه‌نگاران خواسته شد با تحلیلگرانی که از طالبان انتقاد می‌کنند، مصاحبه نکنند یا آنها را در بحث‌های تلویزیونی دعوت نکنند. و به زنان خبرنگار گفته شد که باید حجاب کامل داشته باشند.
رؤسای چهار شبکه تلویزیونی خصوصی در کابل؛ طلوع‌نیوز، یک، آریانا و شمشاد در روزهای ۱۶ و ۲۲ دسامبر به وزارت اطلاعات و فرهنگ احضار شدند.
در این جلسه که با حضور نمایندگانی از استخبارات و وزارت امر به معروف و نهی از منکر برگزار شد، به مسئولان این رسانه‌ها در مورد اجرای دقیق احکام ۲۲ نوامبر تذکر داده شد.
گزارشگران بدون مرز گفته است “افزایش تهدیدها، احضارها برای بازجویی و دستگیری‌های خودسرانه را که روزنامه نگاران و رسانه‌ها در دو ماه گذشته در افغانستان در معرض آن قرار گرفته اند را محکوم می‌کند.”
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان و معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ اخیرا گفت که “از قانون قبلی رسانه‌ها” استفاده می‌کنیم.
آقای مجاهد گفته است که ” فعلا” در مرکز و در تمام ولایات کشور “از قانون قبلی رسانه‌ها استفاده می‌شود، اگر کدام تعدیلی در آن صورت بگیرد، به همه رسانه‌ها اطلاع می‌دهیم.”
در حدود شش ماه گذشته که طالبان بر کشور مسلط شده است عملا قانون رسانه‌های افغانستان کنار گذاشته شده بود.
آقای مجاهد اما گفته است که “درصدد احیا مجدد کمیسیون تخطی رسانه‌ها” هستیم که به گفته او “جلو سوء تفاهم‌ها گرفته شود و مشکلاتی‌ که در بین واقع می‌شود از طریق آن کمیسیون حل شود.”
بنا به قانون رسانه‌ها در دولت پیشین وزیر اطلاعات و فرهنگ ریاست کمیسیون بررسی تخطی های رسانه‌ای را برعهده داشت که با اعتراض نهادهای مدافع آزادی رسانه‌ها مواجه شده بود، آنها می‌گفتند که “چطور کمیسیونی که در راس آن نماینده دسته اول حکومت باشد اتهامات (نقض آزادی رسانه‌ها و خشونت علیه روزنامه‌نگاران) علیه حکومت را با بی‌طرفی بررسی خواهد کرد؟”
در آخرین فهرست جهانی آزادی مطبوعات که سازمان گزارشگران بدون مرز در اپریل ۲۰۲۱ درباره شاخص آزادی بیان منتشر کرد، افغانستان از میان ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۲۲ قرار دارد.