تاجیکستان، میزبان نشست بین‌المللی «نظام فراگیر در افغانستان»

تاجیکستان برای اولین‌بار میزبان یک نشست بین‌المللی درباره افغانستان بعد از بازگشت طالبان به قدرت در این کشور است.
این کنفرانس «نظام فراگیر در افغانستان: الگوها و نقشه راه» نام دارد و برای دو روز (۲۹ و ۳۰ نوامبر) در شهر دوشنبه برگزار شده است.
مرکز مطالعات افغانستان و منطقه، یک سازمان غیردولتی در تاجیکستان، و انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان (AISS)، از برگزارکنندگان این نشست بین‌المللی هستند.
قرار نیست نشست دوشنبه اعلامیه‌ای به تصویب برساند، بلکه تنها راه حل‌هایی را برای برون‌رفت از بحران فعلی افغانستان تهیه خواهد کرد و به توجه جامعه جهانی خواهد رساند.
ادامه‌ «گفتگوهای امنیتی هرات»
این کنفرانس را «ادامه‌ گفتگوهای امنیتی هرات» می‌دانند که در ۱۰ سال گذشته ۹ دور آن در شهر هرات افغانستان برگزار شده است.
انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان که از برگزارکننده این گفتگوها بود، در ماه اکتبر سال ۲۰۱۲ در کابل تأسیس یافت، و علاوه بر کابل در هرات و قندهار نیز دفاتری داشته است.
بعد از بازگشت طالبان به قدرت در ۱۵ اوت سال ۲۰۲۱، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان به اروپا نقل مکان کرد و حالا به عنوان یک مرکز ملی افغانستان در بریتانیا خود را ثبت کرده است.
به گفته قاسم‌شاه اسکندرف، رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه، حکومت تاجیکستان امکانی را فراهم آورده است تا محققان و کارشناسان و صاحبنظران از کشورهای گوناگون جهان در شهر دوشنبه گردهم آیند و راه حلی را برای پایان دادن به نزاع افغانستان پیدا کنند.
آقای اسکندرف افزود که بیش از یکصد شرکت‌کننده از ۲۰ کشور جهان و سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به نشست بین‌المللی شهر دوشنبه دعوت شده‌اند.
خواست اصلی تاجیکستان: تأسیس حکومتی فراگیر در افغانستان
تاجیکستان یکی از همسایه‌‌های شمالی افغانستان است، این دو کشور بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند.
از نخستین روزهای تصرف قدرت در افغانستان از سوی طالبان، تاجیکستان همواره موضوع ضرورت تأسیس یک حکومت فراگیر در افغانستان را مطرح کرده است.
در دیدار امامعلی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان با محمود قُریشی وزیر وقت خارجه پاکستان که ۲۵ اوت سال ۲۰۲۱ – یعنی بعد از ده روز بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان – در شهر دوشنبه برگزار شده بود، رئیس‌جمهوری تاجیکستان تأکید کرد که تنها راه حل بحران فعلی افغانستان تأسیس یک حکومت فراگیر در این کشور است.
تاجیکستان تا حالا موضعگیری خود در قبال افغانستان را تغییر نداده است و در همایش و نشست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای همیشه بر این نکته تأکید می‌کند.
هفت بخش کنفرانس دوشنبه
داوود، مرادیان رئیس انستیتوی تحقیقات استراتژیک افغانستان، که دفتر آن این روزها در شهر دوشنبه فعالیت دارد، به خبرنگاران گفت که بعد از برگزاری جلسه عمومی در روز سه‌شنبه‌، ۲۹ نوامبر، کار کنفرانس در ۷ بخش ادامه‌ خواهد داشت.
به گفته آقای مرادیان، طی دو روز کارشناسان و پژوهشگران و صاحب‌نظران از کشورهای گوناگون در بخش‌های «تاریخ حکومتداری و قانون اساسی افغانستان»، «رابطه افغانستان با کشورهای منطقه»، «زنان در جامعه افغانستان»، «دهشت‌افکنی و افراطگرایی»، «نوروزستان؛ میراث فرهنگی مشترک»، «نقش سازمان ملل متحد و سازمان‌های دیگر بین‌المللی در ثبات افغانستان»، و«نگاهی به آینده برای کمک در ثبات افغانستان» بحث و گفتگو و تبادل نظر خواهند کرد.
رئیس انستیتوت تحقیقات استراتژیک افغانستان گفت که بحران کشورش ابعاد داخلی و منطقه‌ای و جهانی دارد و به این دلیل در نشست دوشنبه به جز از افغانستان، شرکت‌کنندگانی از کشورهای منطقه و غرب و سازمان‌های بین‌المللی نیز حضور خواهند داشت.
آقای مرادیان بر غیرسیاسی بودن همایش دوشنبه تأکید کرد و گفت که علیه کشوری نخواهد بود و از هیچ نیرو یا گروهی هم حمایت نخواهد کرد. به گفته آقای مرادیان، در شهر دوشنبه تنها فضایی برای جناح‌های گوناگون منازعات افغانستان فراهم آورده شده است تا در مورد سرنوشت آینده این کشور بحث و گفتگو کنند.
به گفته برگزارکنندگان نشست بین‌المللی «نظام فراگیر در افغانستان: اصول، مدل‌ها و گام‌ها»، کارشناسان و صاحبنظرانی از مصر، پاکستان، آمریکا، کانادا، فرانسه، آلمان، سوئد، روسیه، بلژیک، ترکیه، ارمنستان، عربستان سعودی، ایران، کشورهای آسیای مرکزی و نمایندگان سازمان ملل، اتحادیه اروپا، سازمان همکاری‌های شانگهای در این کنفرانس شرکت خواهند کرد.
طالبان در نشست دوشنبه شرکت می‌کند؟
داوود مرادیان، رئیس انستیتوت تحقیقات استراتژیک افغانستان، می‌گوید که در ۹ دور گذشته «گفتگوهای امنیتی هرات» همیشه از گروه طالبان برای شرکت در این گفتگوها دعوت می‌شده، اما این گروه هیچ وقت در گفتگوهای هرات حضور پیدا نکرده و همیشه نمایندگان غیررسمی خود را به این نشست‌ها می‌فرستاده است.
از طالبان برای شرکت در نشست دوشنبه نیز دعوت شده است، اما به گفته آقای مرادیان، طالبان هنوز برای شرکت در نشست شهر دوشنبه تصمیم خود را اعلام نکرده است.
آقای مرادیان این نکته را هم یادآور شد که اسامی نزدیک به ۱۷۰ مقام حکومت طالبان در لیست سیاه سازمان ملل متحد قرار دارد و خود این افراد به دلایل سیاسی و امنیتی از سفر به خارج از افغانستان خودداری می‌کنند.
اهمیت این نشست برای تاجیکستان چیست؟
میزبانی تاجیکستان از چنین نشستی بعد از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، برای این همسایه شمالی افغانستان حائز اهمیت است.
داوود مرادیان، رئیس انستیتوت تحقیقات استراتژیک افغانستان، برگزاری این کنفرانس بین‌المللی در شهر دوشنبه را دلیل تبدل شدن تاجیکستان به یکی از کشورهای مهم در مناسبات بین‌المللی می‌داند. ضمنا به گفته آقای مرادیان، با توجه به متفاوت بودن روابط طالبان با همسایگانش و اختلاف‌هایی که میان خود این کشورها وجود دارد، شهر دوشنبه بهترین مکان برای برگزار کردن چنین نشستی در رابطه با قضیه افغانستان بوده است.
با این حال، در نشست شهر دوشنبه رنگین دادفر سپنتا و زلمی رسول، وزیران پیشین خارجه افغانستان، محمد علم ایزدیار معاون پیشین رئیس سنای افغانستان، احمد ولی مسعود، رئیس بنیاد احمدشاه مسعود، فوزیه کوفی، منیژه باختری و ده‌ها کارشناس و سیاستمدار و صاحبنظر در کنفرانس بین‌المللی «نظام فراگیر در افغانستان: الگوها و نقشه راه» شرکت کرده‌اند.
بعد از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان بیشتر چهره‌های مطرح سیاسی و اجتماعی افغانستان در خارج از این کشور کار و زندگی می‌کنند.