حاشیه‌ها فربه‌تر بود

وزارت خارجه پاکستان روز یک‌شنبه‌، ۱۷ ثور، با نشر بیانیه‌ای کوتاه گفته است که این وزارت میزبان پنجمین گفت‌وگوی سه‌جانبه وزیران خارجه چین، پاکستان و طالبان بوده است. وزارت خارجه پاکستان افزوده است که اشتراک‌کننده‌گان بحث‌های سازنده‌ای در مورد مشارکت سیاسی، مبارزه با تروریسم، تجارت و اتصال منطقه‌ای داشته‌اند. در این بیانیه‌ گفته شده که پاکستان مشتاقانه منتظر پیش‌برد دستور کار مشترک برای همکاری منطقه‌ای تحت چارچوب سه‌جانبه است.
نشست سه‌جانبه وزیران خارجه چین، پاکستان و طالبان در اسلام‌آباد به ریاست بلاول بوتو زرداری، برگزار شد‌. چین‌ گانگ، وزیر خارجه چین، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان و بلاول بوتو زرداری، وزیر خارجه پاکستان، در این نشست در مورد امنیت منطقه‌ای، مبارزه با تروریسم، تجارت و سرمایه‌گذاری گفت‌وگو کردند.
در همین حال فردوس کاوش، از روزنامه‌نگاران مطرح کشور، می‌گوید: «چین در روابط با طالبان منافع امنیتی دارد. تصور می‌شد که با روی‌کارآمدن طالبان، چین پروژه‌های کلان اقتصادی در افغانستان راه‌اندازی کند، اما چنین نشد و داعش حتا به سفارت این کشور در کابل حمله کرد. آن واقعه نشان داد که چین از ناحیه‌ گسترش فعالیت‌های گروه داعش و هم‌دستی جهادیست‌های اویغور با این گروه، با تهدید نسبتا جدی روبه‌رو است. برای رسیده‌گی به همین تهدیدهای امنیتی، به نظر می‌رسد چینی‌ها سطح تعامل خود را با رژیم طالبان افزایش داده‌اند و روند گفت‌وگوهای سه‌جانبه‌ افغانستان، چین و پاکستان را که در دوره‌ نظام جمهوری فعال بود، بار دیگر احیا کردهاند.»
دیدگاه پاکستان در نشست سه‌جانبه
وزارت خارجه پاکستان گفته است که در نشست سه‌جانبه پاکستان، چین و طالبان، بحث‌های سازنده‌ای صورت گرفته است. براساس بیانیه‌ این وزارت، پاکستان و چین از طالبان خواسته‌اند تا زمینه مشارکت سیاسی را فراهم سازند و در مبارزه با تروریسم، گسترش تجارت و اتصال منطقه‌ای همکاری کنند. این وزارت تصریح کرده که پاکستان مشتاقانه منتظر پیش‌برد دستور کار مشترک برای همکاری منطقه‌ای تحت چارچوب سه‌جانبه (چین، پاکستان و گروه طالبان) است.
رسانه‌های پاکستانی گزارش داده‌اند که بلاول بوتو زرداری، وزیر خارجه این کشور، در نشست سه‌جانبه، بر اهمیت «صلح و ثبات در افغانستان» تاکید کرده است. آقای زرداری گفته است که او ثبات در افغانستان را برای توسعه اجتماعی- اقتصادی منطقه مهم می‌داند. براساس اطلاعات این رسانه، وزیر خارجه پاکستان تعهد کرده که برای دست‌یابی به توسعه‌ اجتماعی و اقتصادی منطقه، با همه طرف‌ها از جمله چین همکاری جدی خواهد کرد.
وزیر خارجه پاکستان روز یک‌شنبه، ۱۷ ثور، در یک نشست خبری مشترک با همتای چینی خود، چین کانگ، در اسلام‌آباد گفت‌: «در گفت‌وگوی امروزمان، ما همچنین یادآور شدیم که صلح و ثبات در افغانستان برای توسعه اجتماعی-اقتصادی، اتصال و رفاه در منطقه حیاتی است.» او در این نشست افزود: «ما به همکاری با همه ذی‌نفعان برای افغانستان صلح‌آمیز، باثبات، مرفه و متحد ادامه خواهیم داد.»
دیدگاه چین در نشست سه‌جانبه
ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین، در یک نشست خبری گفته است: «جامعه بین‌المللی باید تماس و گفت‌وگو با دولت موقت افغانستان [طالبان] را افزایش دهد، از تلاش‌های آن برای بازسازی و توسعه حمایت کند و آن را به ایجاد یک دولت فراگیر، اعمال حکومت میانه‌رو، توسعه روابط دوستانه با همسایه‌گانش و مبارزه قاطع با تروریسم تشویق کند.» در بیانیه این وزارت نیز ابراز امیدواری شده که گفت‌وگوی سه‌جانبه میان وزیران خارجه چین و پاکستان و طالبان «به تحکیم اعتماد متقابل و کمک مشترک به صلح، ثبات، توسعه و رفاه در منطقه کمک کند.»
وزارت خارجه چین همچنان اعلام کرده که افغانستان را در شبکه پروژه‌های دهلیز اقتصادی چین و پاکستان شامل ساخته است. وزیران خارجه چین و پاکستان، روز شنبه، ۱۶ ثور، در چارچوب چهارمین دور گفت‌وگوهای استراتژیک وزیران خارجه دو کشور در اسلام‌آباد توافق کردند که کمک‌های اقتصادی و بشری به افغانستان را از طریق توسعه پروژه‌های دهلیز اقتصادی چین و پاکستان در اختیار این کشور قرار دهند.
دیدگاه طالبان در نشست سه‌جانبه
از نشست سه‌جانبه وزیران خارجه پاکستان، چین و طالبان، جزییات دقیقی در دست نیست. این نشست پشت درهای بسته برگزار شد، اما براساس اعلامیه‌های خبری رسمی وزارت‌های خارجه سه‌طرف، امنیت منطقه‌ای، تقویت تجارت و مبارزه با تروریسم از محورهای اساسی آن بوده است. با این حال ضیااحمد تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان، نیز در توییتی نوشته است که وزیر خارجه این گروه، روی «تعدادی از مسایل مهم سیاسی، تجاری، اقتصادی و تزانزیتی دوجانبه» با طرف پاکستانی صحبت کرده است. اما سفر امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، حاشیه‌های زیادی داشت‌.
دیدارهای حاشیه‌ای سفر متقی و واکنش‌های سیاست‌مداران پاکستانی
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، در سفر چهار‌روزه‌اش به اسلام‌آباد، با مولانا فضل‌الرحمان، رهبر جمعیت علمای پاکستان که به‌ پدر معنوی طالبان مشهور است و شماری دیگر از چهره‌های احزاب پشتون پاکستانی دیدار کرد‌. با این حال محسن ‌داور، عضو پارلمان و رهبر جریان دموکراتیک ملی پاکستان، عکس سرپرست وزارت خارجه طالبان با رهبران جریان‌های سیاسی پاکستان را منتشر کرده است. او در این توییت ظاهرا به رهبران پشتون پاکستان گفته است: «هویت پشتون‌ها در خطر» است. این سیاست‌مدار پاکستانی نوشته است: «قوم‌پرستان پشتون همیشه ثابت کرده‌اند کسانی که پشتون و طالبان را یک‌سان خوانده‌اند، اشتباه می‌کنند. نیاز به قربانی کردن مقاومت در برابر تروریسم به دلایل سیاسی نیست؛ زیرا هویت پشتون‌ها در خطر است.»
در همین‌ حال افراسیاب ختک، از سیاست‌مداران دیگر پاکستانی، با نشر توییتی گفته است: «رژیم شبه‌نظامی طالبان که توسط جنرال فیض در سپتامبر ۲۰۲۱ منصوب شد، نتوانسته مشروعیت خود را در افغانستان به دست آورد. تازه‌ترین راه‌اندازی [تلاش‌های] مجدد آن‌ها در اسلام‌آباد، آن‌ها را بیشتر به‌عنوان یک نهاد «ساخت پاکستان» نشان می‌دهد. قیام صلح مردمی پشتون در خیبر‌پختونخوا، طالبان و مربیان آن‌ها را رد کرده است.»
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان و هیات همراهش، در این سفر چهاره‌روزه با شماری از رهبران علمای پاکستان که بیشتر آن‌ها مدرسان مدرسه حقانیه هستند، نیز دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند. یک نوار تصویری که توسط ضیااحمد تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان، منتشر شده، نشان می‌دهد که یکی از روحانیون پاکستان، امیرخان متقی را محکم در آغوش می‌گیرد و سپس به ‌رسم نوازش دست به ‌رویش می‌کشد.
دیدار امیرخان متقی با فرمانده ارتش پاکستان
امیرخان متقی، سرپرست وزارت‌ خارجه طالبان، با جنرال عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان، نیز دیدار کرد‌. معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان در توییتی نوشته است که در این دیدار در مورد مسایل امنیت منطقه‌ای و سهولت در رفت‌وآمد مهاجران افغانستان گفت‌وگوهای جامع صورت گرفته است. ارتش پاکستان نیز با نشر خبرنامه‌ای گفته است که در این دیدار «بر لزوم افزایش همکاری بین دو همسایه برای مقابله موثر با چالش‌های مشترک تروریسم و افراط‌گرایی و تعهد کامل» صحبت شده است. گفته شده است که در این دیدار، سرپرست وزارت خارجه طالبان: «از حمایت سنتی پاکستان از مردم افغانستان قدردانی کرده و از نقش مهم پاکستان در تسهیل صلح و توسعه در افغانستان» یاد کرده است. او «تمایل [طالبان] را برای همکاری نزدیک با پاکستان برای ارتقای ثبات و رفاه منطقه ابراز» کرده است.
متقی به اجازه شورای امنیت سازمان ملل به پاکستان سفر کرده است
سفر امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، پس از موافقت شورای امنیت سازمان ملل به اسلام‌آباد صورت گرفته است. او مدت‌ها است که تحت تحریم‌های شورای امنیت در معرض ممنوعیت سفر، مسدود شدن دارایی‌ها و تحریم تسلیحاتی قرار دارد. به درخواست پاکستان از کمیته ۱۵ عضوی تحریم طالبان در شورای امنیت سازمان ملل، به متقی از ششم تا نهم می‌ «برای دیدار با وزرای خارجه پاکستان و چین» معافیت سفر داده شده است.
نشست سه‌جانبه از چه زمانی آغاز شده است؟
وزارت خارجه‌ چین در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۷ میزبان نخستین نشست وزیران خارجه چین، پاکستان و افغانستان در مهمان‌سرای دولتی دیائویوتای در بجینگ بود‌. وانگ یی، وزیر امور خارجه پیشین چین، ریاست نخستین نشست سه‌جانبه را برعهده داشت‌. صلاح‌الدین ربانی، وزیر خارجه حکومت پیشین افغانستان و خواجه محمد‌آصف، وزیر امور خارجه پاکستان، در آن نشست حضور داشتند.
این نشست در حالی بر مسایل امنیتی متمرکز بوده است که پیش از این دو مقام بلند‌پایه پاکستان به افغانستان سفر کرده‌اند. تهدید فزاینده تروریسم در منطقه و افزایش فعالیت‌های تحریک طالبان پاکستانی و شاخه خراسان داعش، پای وزیر دفاع و معاون وزارت خارجه پاکستان را به کابل کشاند‌. این دو مقام پاکستانی در راس هیات‌های بلندرتبه دولتی، پیشتر به کابل آمدند و با مقام‌های طالبان گفت‌وگو کردند. اکنون سفر متقی به پاکستان، با واکنش‌های زیادی در میان شهروندان مواجه شده است. شماری از شهروندان گفته‌اند، پس از آن‌که طالبان از اشتراک در نشست دوحه محروم شدند، چین و پاکستان به‌عنوان متحدان اصلی این گروه در منطقه، آن‌ها را تسلی خاطر داده‌اند. از سوی دیگر تحلیل‌گران امنیتی به این نظرند که طالبان در این مدت نتوانسته‌اند به نگرانی‌های امنیتی کشورهای منطقه پاسخ مثبت بدهند، از همین ‌رو چین به دلیل افزایش تهدیدات منطقه‌ای، خواستار تعامل فزاینده جهان با طالبان شده است.