فقدان مشروعیت عامل بازدارنده این پروژه پرمنفعت نخواهد بود؟

چین گانگ و بلاول بوتو زرداری، وزرای امور خارجه چین و پاکستان در چهارمین دور گفتگوهای استراتژیک وزرای خارجه دو کشور در اسلام‌آباد توافق کردند کمک‌های اقتصادی و بشردوستانه به کابل از طریق توسعه پروژه‌های دهلیز اقتصادی آنان در اختیار کشور همسایه مشترک افغانستان قرار بگیرد.
با مشارکت کابل در طرح ابتکاری کمربند – راه، امکان سرمایه گذاری چندین میلیون دالری پکن برای پروژه‌های زیربنایی در افغانستان فراهم می‌شود.
آیا در حال حاضر همه شرایط برای اجرای پروژه از طریق افغانستان وجود دارد؟ امنیت مرزها چگونه تامین خواهد شد؟
عبدالنصیر رشتیا می گوید، به هراندازه که افغانستان در مسایل سیاسی و اقتصادی منطقه دخیل باشد و بتواند روابط خوب را با همسایگان و سایر کشورها در سطح بهتر حفظ کند، به همان پیمانه اعتبار افغانستان در سطح منطقه بهتر خواهد شد.
«بدون شک در عدم همکاری با افغانستان کشورهای منطقه نمی‌توانند پروژه های اقتصادی خود را اجرا و تطبیق کنند، زیرا افغانستان از نگاه جیوپولیتیک در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند به عنوان نقطه اتصال میان کشورهای منطقه، به ویژه کشورهای جنوب آسیا و آسیای میانه عمل کند.»
رشتیا می‌گوید، از آنجایی که پاکستان و چین به افغانستان دید اقتصادی دارند، به ویژه چین تاکنون میلیون ها دالر در افغانستان سرمایه گذاری کرده و منابع زیرزمینی افغانستان که بیشتر از 11 تریلیون دالر تخمین زده شده است یک منبع خوب جلب سرمایه گذاری در افغانستان است و چینی ها بیشتر علاقمند سرمایه گذاری در افغانستان هستند.
«چینی برای سرمایه گذاری در افغانستان دو موضوع را دنبال میکنند. نخست چین میخواهد حضور سیاسی خود را در افغانستان بیشتر بسازد و بتوانند رقبای استراتژیک خود را در منطقه کنار بزنند و جلوتر از آنها حرکت کنند. دوم از دیدگاه اقتصادی هم چین نیاز دارد تا با احیای مجدد راه ابریشم بتوانند خود را به آسیای میانه و کشورهای روپایی برسانند.»
از سوی هم پاکستانی ها که با کمبود انرژی مواجهه هستند و کمبود انرژی برای کشورهای جنوب آسیا به یک معضل ملی بدل شده بیشتر تلاش می کنند با دخیل ساختن افغانستان در پروژه های اقتصادی خود را به بازارهای منطقه در آسیای میانه برسانند و انرژی را وارد پاکستان کنند.
«کشورهای آسیای میانه هم به شدت علاقمند هستند تا از طریق افغانستان راه به بندر توزخم و چابهار باز کنند. زمانی که چنین همگرایی اقتصادی به میان بیاید، بدون شک این همگرایی هم به نفع منطقه و هم به نفع افغانستان خواهد بود، اما فقط در صورتی که افغانستان بتواند ازاین فرصت به خوبی استفاده کند و بتواند فرصت ها را به درستی مدیریت کند.»
در مورد این‌که آیا افغانستان میتواند از دیدگاه سیاسی ازاین پروزه استفاده کند آقای رشتیا میگوید: افغانستان در حال حاضر تحت تحریم قرار دارد و در سطح سیاسی نیز تا هنوز به رسمیت شناخته نشده است.
«حکومت کابل باید تلاش کند تا مشکل سیاسی کشور را با جامعه جهانی حل و مشروعیت سیاسی پیدا کند. منابع موجود در افغانستان این فرصت را به حکومت فراهم میکند تا از وابستگی به کشورهای خارجی رهایی یابد، ولی تا زمانی که مشکلات سیاسی حل نشود و افغانستان در جامعه جهانی مشروعیت سیاسی پیدا نکند، تطبیق چنین پروژه ها مشکل به نظر میرسد.»
از سوی دیگر یحیی چاووش، رئیس حزب حرکت بزرگ ملی خط میانه و آگاه مسایل سیاسی در رابطه به این پروژه میگوید: در ملاقات اخیر وزرای خارجه چین و پاکستان و افغانستان روی موضوع ترانزیت در پروژه کمربند – راه صحبت های صورت گرفت.
آقای چاووش نیز تأکید کرد که چین علاقمند سرمایه گذاری در افغانستان است و این علاقمندی بی مورد نیست.
«توجه بیشتر چین روی معادن، به ویژه معادن نفت و گاز و لیتیوم افغانستان متمرکز است و از آنجا که چین به افغانستان از دیدگاه جغرافیایی هم نزدیک قرار دارد، در صورت تنظیم شاهراه ها، چین کمترین هزینه را برای حمل و نقل کالا های تجارتی پرداخت خواهد کرد.»
به گفته آقای چاووش در شرایط کنونی امنیت نسبی در افغانستان برقرار است و تطبیق چنین پروژه ها در صورتی که چین بخواهد سرمایه گذاری کند، موجود است.
«در مورد پاکستان باید گفته شود که این کشور در چند روز گذشته دچار ناامنی ها و بحران سیاسی شده است و آتشی را که در 45 سال گذشته پاکستان در افغانستان افروخته بود اکنون پاکستان را از داخل می‌سوزاند. این مسایل باعث خواهد شد مشکلاتی را در اجرای پروژه های مشترک با چین ایجاد کند.»
در همین حال، خان جان الکوزی، عضو هیات مدیره اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان گفت، پروژه کمربند – راه یک پروژه خوب اقتصادی برای منطقه و افغانستان است و قبلا نظر سکتور خصوصی کشور هم وصل مناطق آسیای جنوبی و آسیای میانه از طریق افغانستان بود که اکنون این سکتور نیز از پروژه مورد نظر حمایت خواهد کرد
«با راه اندازی این پروژه هزینه انتقالات نیز کاهش خواهد یافت و شرایط برای اجرای این پروژه در افغانستان مساعد است مشکل امنیتی وجود ندارد فقط از دیدگاه اقتصادی برای اجرای این پروژه به سرمایه گذاری و ظرفیت سازی نیاز است.»
در خصوص چالش های سیاسی این پروژه آقای الکوزی گفت: امارت اسلامی باید تلاش کند تا افغانستان را از انزوای سیاسی نجات دهد و مشکلات سیاسی خود را با جهان حل کند تا بتواند با دست باز در چنین پروژه های اقتصادی پرمنفعت دخیل شود.
گفتنی است افغانستان می‌تواند در راه جدید ابریشم یعنی “کمر بند – راه” نیز اهمیت و جایگاه گذشته‌ی خویش را باز یابد. چنان که افغانستان در دو مسیر از سه مسیر اصلی این راه قرار دارد و این خود بیان‌گر اهمیت نقش افغانستان در این پروژه است؛ یعنی مسیر شمالی که کشور چین را از طریق آسیای مرکزی (تاجیکستان، قزاقستان، قرغیزستان، افغانستان، اوزبیکستان و ترکمنستان) به روسیه، اروپا و شمال افریقا متصل می‌سازد و مسیر مرکزی آن که از آسیای مرکزی از طریق افغانستان و ترکمنستان به ایران و خلیج فارس، ترکیه و دریای مدیترانه وصل می‌کند.