واکنش‌ها به حذف دری از لوحه‌ها در افغانستان

نشر تصاویر تغییر لوحه‌های دری به زبان پشتو در برخی ولایت‌های با جمعیت عمدتاً دری‌زبان واکنش‌های گستردۀ کاربران شبکه‌های اجتماعی را بر انگیخته است.
در تازه‌ترین مورد تصاویری از لوحۀ شفاخانۀ حوزه‌ای هرات در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شده است که در آن متن دری حذف و به جای آن لوحه‌ای با زبان‌های پشتو و انگلیسی نصب شده است. لوحۀ قبلی شفاخانۀ حوزه‌ای هرات تنها به زبان دری بود.
هرات نیز یکی از بزرگ‌شهرهای افغانستان است که شمار زیاد جمعیت آن ولایت، به ویژه شهرنشینان، به زبان دری صحبت می‌کنند.
همیش درویش، کاربر فیسبوک ضمن نشر تصویر لوحۀ جدید شفاخانۀ هرات، طالبان را “بی‌فرهنگ” خطاب کرده و استدلال کرده است که چنین کارهای “احمقانۀ” این گروه سبب ایجاد واکنش در برابر “مردم شریف پشتو زبان” افغانستان می‌شود.
صفحۀ کاربری “فعالان مدنی هرات” نیز در واکنش به تغییر زبان لوحۀ شفاخانۀ هرات نگاشته است که “فارسی ستیزی آن هم در خواستگاه زبان فارسی” هرات ” دشمنی آشکار و نادیده گرفتن هویت و فرهنگ مردم هرات است…زبان فارسی به هیچ قوم خاص تعلق ندارد و زبان مشترک اکثریت مردم هرات به شمول برادران پشتون می‌باشد.”
در پاسخ به این واکنش‌ها، نعیم الحق حقانی، رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات در یک پیام تویتر نوشت: “تغییر تابلوی شفاخانه حوزوی هرات آنطور که بعضی غلط تبلیغ می‌کنند، نیست بلکه قرار است به زبان دری یک تابلوی کلان به درب دروازه نصب شود، شهروندان عزیز هرات مطمئن باشند که به کسی اجازه داده نمی‌شود که به حساسیت‌ها دامن بزند و تابلوی شفاخانه همان چیزی خواهد شد که مردم انتظار دارند.”
اما پیش از این نیز طالبان در شماری دیگر از ولایت‌های با جمعیت عمدتاً دری‌زبان دست به اقدام همگون زده بودند.
تغییر لوحۀ مقام ولایت بامیان تنها به زبان پشتو و جاگزینی واژۀ دانشگاه با واژۀ پوهنتون در لوحۀ دانشگاه بلخ نیز پیش از این سر وصداهای زیاد را در شبکه‌های اجتماعی بر انگیخته بود.
تغییر متن دری به پشتو در لوحه‌ها همزمان با حذف نشان و نام جمهوری اسلامی و جاگزینی آن با نشان و نام “امارت اسلامی” صورت می‌گیرد. اما این اقدام در ولایت‌های که بیشتر جمعیت آن دری‌زبان بوده یا کم از کم اکثریت جمعیت آن به دری صحبت می‌کنند، حساسیت برانگیز بوده است.
دری و پشتو از زبان‌های ملی رسمی افغانستان است که پیش از این اکثر لوایح ادارات دولتی در بزرگ‌شهرها به این دو زبان بوده و در مواردی هم زبان انگلیسی در کنار دری و پشتو اضافه می‌شد.
با آنکه اقوام مختلف افغانستان همواره از رهگذر زبانی در همزیستی مسالمت آمیز قرار داشته اند، در دایرۀ سیاسی زبان همواره موضوع جنجالی بوده و حتا در سال‌های اخیر کاربرد واژۀ دانشگاه در شورای ملی پیشین افغانستان سبب تنش‌های شدید لفظی میان قانون‌گذاران پشتو و دری‌ زبان شده و به گفتۀ برخی کارشناسان امور فرهنگی “ستیزه جویی سیاسی زبانی” را به یک سنت مبدل کرده بود.
فعالان فرهنگی دری‌زبان در افغانستان، هر از گاهی حکومت‌های پیشین افغانستان به رهبری حامد کرزی و محمد اشرف غنی را به “فارسی‌ستیزی” متهم کرده اند، هرچند هر دو رییس جمهور پیشین افغانستان همواره بیانیه‌ها و سخنرانی‌های شان را به گونۀ مختلط به هر دو زبان ایراد می‌کردند.
اما پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان، بحث “فارسی‌ستیزی” در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی داغ شده و برخی از آنان استدلال می‌کنند که به کار گیری بیشتر زبان پشتو در مکاتبات رسمی، تغییر تقویم هجری شمسی به هجری قمری و حذف نوروز از تقویم، ایراد بیانیه‌های اکثر مقام‌های طالبان به زبان پشتو و نیز حذف متن دری از لوحه‌های ادارات رسمی به ویژه دانشگاه‌ها نشانه‌های آشکار دری‌ستیزی طالبان است.
با این‌همه، اکثر سخنگویان طالبان پیام‌ها و اعلامیه‌های این گروه را به زبان‌های دری و پشتو و در برخی موارد به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز نشر می‌کنند. رسانه‌های زیر ادارۀ طالبان نیز به زبان‌های دری و پشتو نشرات دارند.