نگرانی گوترش از «بن‌بست» توافق نظر با طالبان

در پایان نشست دو روزه نمایندگان ویژه کشورها در امور افغانستان به میزبانی سازمان ملل در دوحه قطر، دبیرکل این سازمان، آن را موثر و سازنده خواند اما در عین حال افزود که مشکلاتی در تعامل جامعه جهانی با طالبان وجود دارد.
آنتونیو گوترش گفت که شرکت‌کننده‌ها بر سر بسیاری از موضوعات اساسی در باره چگونگی تعامل با افغانستان و طالبان توافق کردند. در همین حال روسیه تصمیم طالبان برای شرکت نکردن در این نشست را «منطقی» خوانده است و گفته است به این دلیل در گفتگو با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان شرکت نمی‌کند.
آقای گوترش در پایان روز دوم این نشست در یک کنفرانس خبری ظاهر شد و خواسته‌های جامعه جهانی از حکومت طالبان را یکبار دیگر تکرار کرد.
او گفت «بن‌بست» کنونی جامعه جهانی در ارتباط با طالبان این است که بسیاری از کشورها در افغانستان یک دولت فراگیر می‌خواهند که شامل نمایندگان همه اقوام باشد و همچنین پیشرفت در زمینه حقوق بشر به خصوص حقوق زنان از مطالبات اصلی و شرایط اساسی به رسمیت شناختن طالبان است.
او بن‌بست کنونی در تعامل رسمی با طالبان را به مقوله «تخم مرغ اول به وجود آمد یا مرغ» تشبیه کرد و افزود: «به این معنا که طالبان فکر می‌کنند نگرانی‌های جامعه جهانی به آن‌ها ربط ندارد و می‌خواهند به رسمیت شناخته شوند. جامعه جهانی فکر می‌کند که نسبت به نگرانی‌هایی که دارند هیچ پیشرفتی صورت نگرفته است بنابراین در زمینه به رسمیت شناختن هم پیشرفتی به وجود نیامده است.»
آقای گوترش در پایان روز دوم این نشست در یک کنفرانس خبری ظاهر شد و خواسته‌های جامعه جهانی از حکومت طالبان را یکبار دیگر تکرار کرد.
دبیرکل سازمان ملل اضافه کرد که از اهداف اصلی آن‌ها هم این بوده است که بر این بن‌بست فایق بیایند و اطمینان حاصل شود که نقشه راهی برای رسیدگی به نگرانی هر دو طرف به وجود بیاید.
همزمان روسیه اعلام کرد که «با درنظرداشت خواهش طالبان» در نشستی با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان در دوحه شرکت نمی‌کند.
سفارت روسیه در کابل با انتشار اعلامیه‌‌ای از موضع نمایندگان حکومت طالبان که خواستار گفتگوی مستقیم با دبیرکل سازمان ملل بوده و همچنین مخالف حضور نمایندگان جامعه مدنی در این نشست بوده‌اند، حمایت کرده است.
سفارت روسیه نمایندگان زنان و جامعه مدنی افغانستان را فعالان «نام‌نهاد» خوانده و گفته است: «با درنظرداشت خواهش‌های حکومت افغانستان، طرف روسی تصمیم گرفت از اشتراک در جلسه سازماندهی شده با شرکت نام‌نهاد فعالان مدنی افغانستان خودداری نماید. انتخاب فعالان مدنی فوق‌الذکر به طور غیرشفاف‌ صورت گرفته بود.»
آنتونیو گوترش در این مورد گفت: « متاسفم ولی من کاملاً با این بیانیه نماینده روسیه مخالفم. مهم است که با نمایندگان حاکمان فعلی دیدار کنیم اما دیدار با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان هم بسیار مهم است.»
چند تن از زنان فعال و نمایندگان جامعه مدنی افغانستان از جمله سه زن – میترا مهران و شاه‌گل رضایی و محبوبه سراج – در نشست دوحه شرکت دارند.
میترا مهران، گفت طالبان به خاطر «ارتکاب جنایات» در دادگاه بین‌المللی باید مورد پاسخگویی قرار بگیرند و بحث به رسمیت شناختن آن‌ها منتفی است.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران در امور افغانستان، درباره این نشست گفت امیدوار است نتایج خوبی برای افغانستان به دست بیاید. او در ادامه درباره عدم حضور مقام‌های طالبان گفت اگر شرکت می‌کردند بهتر بود.
عدم شرکت نمایندگان طالبان و شرایطی که تعیین کرده بودند
از نمایندگان حکومت طالبان برای شرکت در نشستی در حاشیه این نشست دعوت شده بود.
آنتونیو گوترش گفت که قرار بود پس از بحث نمایندگان کشورها، نشستی با حضور نمایندگان طالبان برگزار شود و نتایج این مباحث به آن‌ها ارائه شود اما طالبان به دعوت او «لبیک نگفتند» و نامه‌ای حاوی شرایط اشتراک در این نشست فرستادند.
دبیرکل سازمان ملل درباره شرایط طالبان گفت: «اول‌تر از همه این که ما با نمایندگان دیگر جامعه افغانستان صحبت نکنیم. همچنین از ما نحوه برخوردی را تقاضا کردند که تا حدود زیادی شبیه به رسمیت شناختن بود.»
روز گذشته محمد نعیم، نماینده طالبان در دوحه، نیز گفت که پذیرفته‌ نشدن شرط‌های حکومت طالبان از جمله گفت‌وگوی رو در رو با دبیرکل سازمان ملل و اینکه «تنها نمایندگی رسمی» از جانب افغانستان باشند، از دلایل عمده شرکت نکردن طالبان در نشست دوحه است.
او گفته است که به خواسته دیگر آنها برای عدم حضور نمایندگان جامعه مدنی در این نشست نیز توجه نشده است.
آقای گوترش اما تصریح کرد که عدم شرکت نمایندگان طالبان آسیبی به این نشست نزد و این نشست به شکل کنونی‌اش بسیار موثر بود.
او همچنین به پیشنهادهایی که فریدون سینرلی اوغلو، هماهنگ‌کننده سازمان ملل در امور افغانستان، در گزارش اخیر خود مطرح کرده بود اشاره کرد که در این نشست در مورد آن بحث شد.
از جمله فراگیر بودن حکومت و رعایت حقوق بشر و این که افغانستان نباید جایی برای فعالیت‌های تروریستی باشد که کشور دیگری را متاثر کند.
دبیرکل سازمان ملل تاکید کرد که لغو دستورات ممنوعیت آموزش و کار زنان از سوی طالبان برای تعامل آینده خیلی مهم است.
او همچنین به پیشرفت‌هایی که در افغانستان پس از بازگشت طالبان رخ داده اشاره کرد از جمله گفت در زمینه تولید و قاچاق مواد مخدر و همچنین مبارزه با داعش پیشرفت‌هایی صورت گرفته که از آن استقبال می‌کند و خواهان ادامه‌اش است. اما اضافه کرد که هنوز نگرانی‌هایی از فعالیت تروریسم در افغانستان همچنان وجود دارد که حل نشده است.
این دومین نشست به میزبانی سازمان ملل در دوحه قطر بود. دبیر کل سازمان ملل گفت که برای موثریت و رسیدن به نتیجه‌ای در مواردی که تذکر رفت نیاز به نشست‌های بعدی است. او افزود که نشست بعدی با همین ساختار ولی با محتوا و در سطح متفاوتی برگزار خواهد شد و ابراز امیدواری کرد که نمایندگان حکومت طالبان هم در نشست بعدی حضور داشته باشند.
درباره تعیین شدن یک نماینده ویژه برای تعامل جامعه جهانی با طالبان از سوی سازمان ملل، آقای گوترش گفت که به مشورت‌های خود ادامه می‌دهد و در این زمینه تصمیم می‌گیرد. طالبان با تعیین چنین نماینده‌ای مخالفت کرده‌اند.
آقای گوترش گفت نهادها و کشورهای مختلفی با طالبان در تعامل قرار دارند و نیاز به هماهنگی بهتر وجود دارد. به این دلیل سازمان ملل پیشنهاد کرد که نماینده ویژه‌ای تعیین شود تا به این موضوعات عمیقاً رسیدگی کند.
دبیر کل سازمان ملل همچنین گفت به تشکیل گروه کوچکتری که متشکل از نمایندگان چند کشور باشد نیز توافق کرده است. او گفت پیشنهاد داده که این گروه متشکل از نمایندگان کشورهای همسایه، نمایندگان کمک‌کنندگان مرتبط و سازمان ملل تشکیل شود تا به شکل هماهنگ در مسایل افغانستان با حکومت طالبان در ارتباط باشند.