زنان تجارت‌پیشه و کسبه‌کاران متضرر شده‌اند

شماری از باشنده‌گان و زنان تجارت‌پیشه در بلخ می‌گویند که به ‌دلیل بیکاری و برگزار نشدن برنامه‌های نوروزی و نمایشگاه‌های تجارتی، به‌شدت متضرر شده‌اند. ولایت بلخ که همه‌ساله میزبان هزاران مهمان از سراسر کشور در مراسم جشن نوروز و میله گل سرخ بود، امسال نیز مانند دو سال گذشته هیچ مهمانی به سراغش نیامده است. این اقدام در کنار تجلیل نشدن نوروز بر اقتصاد و رونق تجارت به‌ویژه تجارت زنان صدمه هنگفت وارد کرده است.
سفرهای نوروزی یکی از برجسته‌ترین آیین‌های نوروز در افغانستان به شمار می‌رود که قبل از حاکمیت طالبان، همه‌ساله هزاران تن از گوشه و کنار کشور برای اشتراک در مراسم جشن نوروز به مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، برای تجلیل نوروز و میله‌ گل ‌سرخ سفر می‌کردند.
میله گل‌ سرخ در شهر مزار‌شریف طی چهل روز اول سال ادامه داشت و شهروندان به دیدار گل‌های سرخ لاله در دامنه‌های کوه‌ها می‌رفتند. حضور مهمانان و گردشگران داخلی و خارجی در ولایت بلخ در کنار جنب‌و‌جوش شهر، منفعت‌های اقتصادی زیادی را نیز به همراه داشت.
شبنم (مستعار) یکی از زنان تجارت‌پیشه در ولایت بلخ، که در بخش صنایع دستی فعالیت دارد، می‌گوید که فعالیت‌های تجارتی‌اش با رکود مواجه شده است. بانو شبنم می‌افزاید: «۸ سال می‌شود که در بخش تولید صنایع دستی فعالیت دارم. در قسمت تولید این صنایع، نزدیک به ۱۰ تن از خانم‌ها با من کار می‌کنند. ما بیش‌تر وسایل تزیینی منازل از جمله تابلوها، مجسمه‌ها و لوازم زینتی از جمله دست‌بند و گلوبند تهیه می‌کنیم. در ۸ سالی که به کار تجارت‌های کوچک رو آورده‌ام، امسال بدترین سالی است که از دید کاروبار تجارت تجربه می‌کنیم. بعد از سقوط حکومت پیشین هر سالی که تیر می‌شود، محدودیت‌ها بیش‌تر می‌گردد و فعالیت‌های‌ ما نفس‌گیرتر می‌شود.»
این بانوی تجارت‌پیشه تاکید می‌کند که در سال‌های گذشته با اشتراک در نمایشگاه‌های تولیدات داخلی و صنایع دستی ده‌ها هزار افغانی درآمد داشت‌. او می‌گوید: «هر سال وقتی سال نو نزدیک می‌شد، چندین برنامه و نمایشگاه راه‌اندازی می‌شد و در روز سال نو ما تولیدات خود را به نمایش می‌گذاشتیم. مهمان‌هایی که از ولایت‌های مختلف به مزارشریف به ‌خاطر میله گل‌ سرخ می‌آمدند، به نمایشگاه ما می‌آمدند و خرید می‌کردند. به‌ شمول خارجی‌ها کسانی بودند که فرمایش می‌دادند و قرارداد می‌کردیم. لوازم مورد نیاز‌شان ‌را آماده می‌ساختیم. شما باور کنید که در هر سال ما بیش‌تر از ۱۰۰ هزار افغانی در روزهای نخست سال درآمد داشتیم، اما دو سالی که تیر شد، کار ما بسیار ناچیز بود و امسال اصلا هیچ برنامه‌ای برای زنان تجارت‌پیشه وجود ندارد و هیچ کسی هم به مزارشریف نیامده است.»
شماری از این زنان تجارت‌پیشه بلخی همچنان از محدود شدن فعالیت‌های‌شان به داخل دو مارکیت کوچک شکایت دارند. آنان می‌گویند که روزها را با بیکاری و بدون مشتری در دکان‌های‌شان سپری می‌کنند.
سپوژمی همدرد (مستعار) یکی دیگر از زنان تجارت‌پیشه در بلخ، می‌گوید که به ‌دلیل نبود مشتری از پرداخت کرایه دکانش عاجز مانده است. بانو سپوژمی می‌افزاید: «تمام امید ما روزهای نوروز بود. این هم هیچ شد، چون هیچ احساس نمی‌شود که نوروز است. هیچ کسی در شهر نیست و کسی نیامده است. تمام سال بیکار نشستیم، چون طالبان به ‌جز از زن‌ها به کسی دیگر اجازه نمی‌دهند که در مارکیت داخل شوند. زن‌ها هم بسیار کم این‌جا می‌آیند. خوش بودیم که در نوروز شاید خوب شود، اما هیچ گپی نشد. نه کدام نمایشگاه برگزار شد و نی هم کدام برنامه دیگر. همین رقمی رفته‌رفته سرمایه‌ای هم که دارم، خورده می‌شود خلاص. حیران هستم که چه خواهد شد.»
حضور هزاران تن از شهروندان کشور و گردشگران خارجی در مراسم تجلیل نوروز در مزارشریف، تاثیرات مستقیم روی رشد اقتصاد خانواده‌ها در این ولایت داشت‌.
شیرخان از باشنده‌گان شهر مزارشریف که یگانه نان‌آور خانواده‌اش است، می‌گوید که پیدا کردن یک لقمه نان برای فرزندانش، دشوارتر از کندن کوه شده است. آقای شیرخان می‌گوید: «ما زنده هستیم، زنده‌گی نمی‌کنیم. هر سال خوب بود مردم کمی شیمه داشتند و از هر جای می‌آمدند و در ماه حمل کار ما هم بهتر بود. خرید و فروخت بود. اما امسال خیر و خیرت است، نان چاشت را پیدا کنم پشت نان شب سرگردان هستم. اگر نان شب را پیدا کنم، پشت نان چاشت. داروندار خود را دادیم، یک غرفه خریدیم. این غرفه را هم از ما پس گرفتند. از روی سرک چه جور شود؟ زنده‌گی تمام شد و رفت، خیرش را ندیدم. از کی گله و شکوه کنیم؟»
طالبان پس از تسلط بر افغانستان با بستن مکاتب به روی دختران و منع زنان از کار در ادارات دولتی و غیردولتی، محدودیت‌های‌شان را در برابر زنان افزایش داده‌اند. این گروه به دلیل سروصداهای گسترده داخلی و خارجی، برای زنان اندکی اجازه فعالیت‌های تجارتی در ساحات محدود در داخل مارکیت کوچکی در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ داده‌اند که هیچ خریداری ندارد.