ملخ مربوط به خانواده حشرات میباشد و بنام علمی “اکری دی دای” یاد میگردد. حدود 27 نوع ملخ وجود دارد که از این میان نوع ملخ صحرائی طی سال جاری شیوع نموده است. ملخ صحرائی بنام علمی “شیستوسرکا گریگاریا” یاد میگردد. محل زیست این نوع ملخ ها در سراسر افریقا، جنوب بیابان صحرا و هند میباشد. در صورت این ملخ ها به طاعون مبدل گردد؛ از افریقا به آسیا، اروپا و فراتر از آن حرکت خواهند نمود.
خورد ملخ برگ ها و گیاه ها میباشد. طی سال جاری تغییرات اقلیمی به ویژه افزایش دمای ابحار موجب بارندگی های شدید و رطوبت گردیده و باعث روئیدن گیاه ها شده است. بیرون داد این وضع سبب افزایش رشد اوسط 20 برابر در ملخ های صحرائی شده است. روئیدن گیاه ها و رطوبت بهترین شرایط برای تغذیه و تولید مثل در این نوع ملخ ها میباشد. یک ملخ مونث قادر به تخم گذاری 80 الی 150 تخمه میباشد. زمان رشد ملخ از تخمه الی بلوغ حدود هشت هفته در بر میگیرد. ملخ های بالغ قادر به پرواز میباشند. ارتفاع پرواز در ملخ ها الی دو هزار مترمربع بیش بینی شده و مشروط به سرعت باد تقریباً 100 الی 200 کیلومتر فاصله را در روز می پیمایند. یک ملخ بالغ میتواند بدون صرف غذا چهار روز به حیات خویش ادامه بدهد و سوخت مورد نیز خویش را از بدن خود تکافو نماید.
یک گله کوچک ملخ در ساحه محدود به یک کیلومتر مربع میتواند بالغ بر 80 میلیون ملخ باشد و قادر به مصرف مواد غذائی 35 هزار نفر در روز میباشد. اما یک گله بزرگ قادر به خورد 1.8 میلیون مترک تٌن مواد غذائی معادل مواد غذایی 81 میلیون نفر میباشد. اضافه از آن، این آفت تاثیر ناگوار بالای علوفه و چارپایان اهلی دارد و خسارات درشت مالی بجا میگذارد. در حال حاضر کشور های که به این آسیب گرفتار هستند پاکستان، هند، حبشه، دیبوتی، کنیا، سومالیا، سودان، جنوب سودان، یمن، اومان، چاد، نایجر و موریتانیا میباشند. پیش بینی های ابتدایی نشان میدهد که خسارات مالی در ساحات شرق افریقا، دیبوتی و یمن بالغ بر 8.5 بیلیون دالر امریکایی خواهد بود. این آفت به قحطی، بیماری و افزایش فقر شدید خواهد انجامید. دهاقین به دایره نامأنوس فقرشدید فروخواهند رفت و برای زمانی طولانی تاثیرات منفی بجا مانده در بخش زراعت و اقتصاد محسوس خواهد بود.
حدود 400 بیلیون ملخ از هند و پاکستان به سمت جمهوری چین در حال حرکت میباشد. لو لیژی، پژوهشگر ارشد در اکادمی مطالعات زراعتی ژیجیانگ باورمند است که (مرغابی) یکی از بهترین سلاح بیولوژیکی برای مبارزه علیه شیوع ملخ ها میباشد. یک مرغابی قادر به خورد بیشتر از 200 ملخ در روز میباشد در حالیکه یک مرغ حدود 70 ملخ در روز ظرفیت خورد دارد. مرغابی از لحاظ مدیریت هم به مقایسه مرغ ها راحت تر میباشد. به ادعای وی مرغابی ها به شکل گروهی بود و باش دارند. این دسته پژوهشگران با همکاری نهاد های مربوطه یک نیروی 100 هزار مرغابی به پاکستان اعزام نموده اند تا در مبارزه علیه شیوع ملخ ها دست به کار شوند. پروفسور ژنگ لونگ از دانشگاه زراعت چین و عضو گروه که به پاکستان سفر نموده؛ گفته است که مرغابی وابسته به آب میباشد و این شیوه مبارزه در ساحات خشک و بدون آب سوال بر انگیز به نظر میرسد.
در آغاز همین سال میلادی نخست وزیر پاکستان، عمران احمد خان نیازی، حالت اضطراری اعلام نموده و شیوع ملخ صحرائی را آفت جدی به زراعت این کشور گفته است. همچنان، برنامه اقدام ملی برای مبارزه علیه ملخ صحرائی با بودجه 7.3 بلیون روپیه پاکستانی تصویب نموده است. بیش بینی های ابتدائی بیانگر آن است که اقتصاد پاکستان بالغ بر 600 بیلیون روپیه پاکستانی معادل 3.72 بیلیون دالر امریکائی متضرر خواهد شد. شیوع ملخ ها در 27 سال گذشته بد ترین نوع شیوع ملخ به هند و پاکستان گفته شده است. افغانستان چهارمین جایگاه را در بخش صادرات محصولات پاکستان دارا میباشد. در سال 2018 میلادی پاکستان به افغانستان شکر، پالایش نفت، و برنج بالغ بر 1.67 بیلیون دالر امریکائی صادر نموده است. در همین سال افغانستان به پاکستان انگور، حبوبات خشک و زغال سنگ بالغ بر 518 میلیون دالر صادر نموده است. میان سال 2003 الی 2018 میلادی صادرات افغانستان به پاکستان 20.9 در افزایش نموده است و صادرات پاکستان به افغانستان 9.86 درصد افزایش یافته است. میزان تجارت دو کشور که عمدتاً محصولات زراعتی میباشد متاثر از شیوع ملخ صحرائی خواهد بود.
شیوع ملخ صحرائی خسارات بیشتر بر پیکر زراعت و اقتصاد ایران نسبت به پاکستان وارد خواهد نمود. تحدید این آفت 1.250 تریلیون ریال معادل 7.4 بیلیون دالر امریکائی در شش استان در جنوب ایران گفته شده است. صادرات ایران به افغانستان اقلام عمده چون ذغال سنگ نارس (نوع گیاه اورگانیک)، سنگ فرش، مترابزار بالغ بر 14.5 میلیون دالر امریکائی میباشد. در مقابل اقلام عمده افغانستان به ایران چون سایربذور روغنی، سایر محصولات سر و انگور بالغ بر 14.8 میلیون دالر میباشد. از سال 1997 – 2018 میلادی تجارت ایران به افغانستان 21.8 درصد افزایش یافته است. در همین دوره تجارت افغانستان با ایران 7.5 درصد رشد نموده است.
در افغانستان اداره حفاظت از گیاهان و قرنتینه در تشکیل وزارت زراعت پاسخگو در برابر شیوع ملخ ها میباشد. این اداره در همکاری با اداره غذا و زراعت سازمان ملل متحد اعلام نموده که افغانستان در خط مقدم مبارزه به این آفت نمی باشد. تا حال هیچ مطالعه از جانب دولت افغانستان صورت نگرفته است ولی وضع کشور های همسایه تحت نظر قرار دارد. وزارت زراعت گفته است هرگاه رشد ملخ ها بیشتر گردد که افغانستان را به مخاطره مواجه سازد، کارشناسان را به محل توظیف خواهند نمود. هرگاه آمادگی های لازم و دقیق از جانب وزارت زراعت افغانستان صورت نگیرد، خسارات شدید به پیکر زراعت و اقتصاد افغانستان وارد خواهد شد و خوان فقر پهن تر خواهد گردید.
هجوم ملخ ها به افغانستان شدت فقر شدید را بیشتر خواهد نمود. حدود 90 در صد شهروندان افغانستان تحت خط فقر شدید زندگی میکنند. خشک سالی ها و سیلاب های مکرر به محصولات زراعتی خسارات هنگفت رسانیده است که در نتیجه باعث کمبود مواد غذائی شده است. برعلاوه، یافته های یک پژوهش بانک جهانی در زمینه آفات طبیعی افغانستان برده بر میدارد که افغانستان به طور اوسط سالانه 54 میلیون دالر بابت سیلاب، 80 میلیون دالر بابت زلزله و 280 میلیون دالر بابت خشک سالی آسیب میبیند و سالانه 10 هزار کیلومتر سرک ناشی از برف کوچ تخریب میگردد.
لازم دانسته میشود تا اداره حفاظت از گیاهان و قرنتینه ابتکار عمل را به دست گرفته و در امر مبارزه به شیوع ملخ صحرائی اقدام نماید. یک گروه کاری مشترک متشکل از وزارت زراعت، وزارت احیا و انکشاف دهات، وزارت اقتصاد، اداره محل، نهاد های چند جانبه بین المللی، شورا های ولایتی مربوطه و شورا های انکشافی مربوطه تشکل گردد. گروه کاری مبارزه علیه شیوع ملخ صحرائی در افغانستان ایجاد گردد. این گروه در قسمت تهیه (مالاتیون تکنیکال) و تهیه بمبه دواپاشی از داخل و یا خارج عمل نمایند. چندین گروه رضا کار از میان مردم شناسائی شود. گروه اولی با استفاده از بمبه های دواپاشی در خط مقدم قرار گرفته و شروع به کار نمایند. این گروه نیاز به آموزش دارند تا دوا پاشی موثر صورت گیرد. از یک جهت آسیب به این افراد نرسد و از جانب دیگر مقدار دوای مشخص برای یک مساحت مشخص در نظر گرفته شود. گروه دومی پیش از ورود ملخ ها به مزارع گندم، جواری، جو و امثال این ها را درو نمایند تا از یک جهت برای چارپایان اهلی مانند گاو، گوسفند و سایر علوفه بدست آید و از جانب دیگر مواد غذایی از دست رس ملخ ها دور شود و از رشد سرسام آور آن جلو گیری به عمل آید. گروه سومی متشکل از خانواده دهاقین مد نظر گرفته شود. هر خانواده مکلف به دور کردن ملخ ها از مزارع خویش باشد. یکی از شیوه ها در کشور های افریقائی استفاده از یک قوطی فلزی و یک چوب میباشد. دهاقین بالای مزارع خویش طبل مینوازند و ملخ ها مزارع را ترک میکنند. گروه دیگر ساکنان محلات باشند تا در هر محل که ملخ ها را میبینند از طریق تلفن با گروه کاری مبارزه با ملخ ها در جریان گذاشته و در امر مبارزه با آن اقدام گردد.
تطبیق و عملی نمودن این طرح به بودجه، هماهنگی و ساعات کاری نیاز دارد. وزارت زراعت ممکن به شکل کنشی عمل نماید و این اقدامات را به موقع در صدر فهرست کاری خویش قرار داده و در مجلس شورای وزیران، مجلس اعضای کابینه، شورای عالی اقتصاد ملی، شورای عالی کاهش فقر در جریان گذاشته و آمادگی لازم را به موقع در نظر گیرد.
منابع:
Afghanistan (AFG) and Pakistan (PAK) Trade. (2018). Retrieved August 13, 2020, from https://oec.world/en/profile/bilateral-country/afg/partner/pak
Iran may use military against locusts threatening crops. (2020). Retrieved August 13, 2020, from https://www.reuters.com/article/us-ira Organization. (2020, July 10).
Iran warns sanctions hamper regional locust battle. Retrieved August 13, 2020, from https://www.tehrantimes.com/news/449819/Iran-warns-sanctions-hamper-regional-locust-battlen-agriculture-locusts/iran-may-use-military-against-locusts-threatening-crops-idUSKBN22R32
Locusts. (2020). Retrieved August 11, 2020, from https://www.nationalgeographic.com/animals/invertebrates/group/locusts/
Ranghieri, F., Fallesen, D. M. G., Jongman, B., Balog-Way, S. A. B., Mashahid, S. S., Siercke, G. A., & Simpson, A. L. (2017). Disaster risk profile: Afghanistan (No. 114097, pp. 1-20). The World Bank.
Raza, S. I. (2020). National Emergency Declared Against Locusts. DAWN. https://www.dawn.com/news/1531824
Simpson, S. J., McCAFFERY, A. R., & HAeGELE, B. F. (1999). A behavioural analysis of phase change in the desert locust. Biological reviews, 74(4), 461-480.
SWAC: Afghanistan. (2020). FAO Afghanistan. http://www.fao.org/ag/locusts/swac/countries/afghanistan/en/
Wikipedia contributors. (2020). List of locust species. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_locust_species
