کشاورزان و باغ‌داران هرات از آن‌چه بی‌توجهی حکومت در امر فراهم‌سازی زمینه‌ی صادرات محصولات کشاورزی و فعالیت دهلیز هوایی عنوان می‌کنند، گلایه دارند. شورای ولایتی هرات هم باور دارد که عدم حمایت حکومت از کشاورزان و افزایش برداشت محصول، سبب کاهش قیمت فرآورده‌های کشاورزی در بازار داخلی شده است. براساس آمار ریاست زراعت ولایت هرات، امسال در هرات ۱۴۰هزار تُن انگور و هشت هزار تُن انجیر برداشت میشود. این برای کشاورزان خبر خوبی است، اما خبر بد این است که زیرساخت‌های لازم برای صادرات آن به کشورهای خارجی، وجود ندارد. اداره محلی هرات از تلاش برای بازاریابی محصولات کشاورزی در هم‌آهنگی با سفیران افغانستان در کشورهای عرب خلیج فارس و دیگر کشورهای خارجی سخن می‌زند. بسیاری هرات را با زعفران می‌شناسند و «طلای سرخ هرات» طی سال‌های گذشته در بازار جهانی نام و نشان پیدا کرده است. انگور، یکی دیگر از محصولات کشاورزی هرات است که کیفیت خوب آن شهرت جهانی دارد. در اوضاعی که هنوز پس‌لرزه‌های شوک اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا بر پیکر اقتصاد کشور حس میشود، برای معرفی انگور، انجیر و عسل هرات، ریاست زراعت این ولایت روز سه‌شنبه، یازدهم سنبله، مراسمی برگزار کرد تا فرآورده‌های کشاورزان از طریق رسانه‌ها به مردم افغانستان و کشورهای خارجی معرفی شود. سال‌های گذشته این برنامه با حضور مردم و طی چند روز برگزار می‌شد، اما امسال به دلیل همه‌گیری کرونا، این جشنواره تنها برای پوشش رسانه‌ای برگزار شد؛ با این تفاوت که افزون بر «انگور و عسل» انجیر هم اضافه شد و نام جشنواره به «جشن انگور، انجیر و عسل» تغییر کرد. کامران علی‌زایی، رییس شورای ولایتی هرات، که در این جشن حضور داشت، به این باور است که با شرایط بدی که کشاورزان و باغ‌داران دارند، حکومت در عوض جشن انگور، باید مراسم «ماتم انگور» برگزار می‌کرد. به گفته‌ی او، انگور هرات باید به کشورهای خارجی صادر شود، اما امسال به بهانه‌ی کرونا این کار نشد و سال‌های گذشته هم که کرونا نبود، به دلیل نبود زیرساخت‌ها و دهلیز هوایی، محصولات کشاورزان روی دست‌شان ماند و به بازارهای جهانی نرسید.
سیدوحید قتالی، والی هرات، می‌پذیرد که دهلیز هوایی می‌تواند سبب ایجاد سهولت برای فرآورده‌های صادراتی کشور شود و افزون بر آن، راه لاجورد هم یکی از مسیرهای مهم برای صادرات است. والی هرات می‌افزاید که ایجاد سهولت‌ها برای صادرات و هم‌آهنگی با کشورهای خارجی بخشی از مسوولیت حکومت است، اما صادرکننده‌گان باید تصمیم بگیرند که از این سهولت‌ها چگونه برای افزایش صادرات استفاده کنند. آقای قتالی از تلاش‌ها برای فراهم‌سازی زمینه‌ی صادرات محصولات کشاورزی به ویژه انگور هرات به کشورهای عرب خلیج فارس و هم‌آهنگی با سفیران افغانستان در این کشورها برای افزایش میزان صادرات سخن می‌زند.
عبدالصبور رحمانی، رییس زراعت، آبیاری و مال‌داری هرات، می‌گوید پیش‌بینی میشود که امسال ۱۴۰هزار تُن انگور و هشت هزار تُن انجیر در این ولایت برداشت شود. او می‌پذیرد که همه‌گیری کرونا و بسته شدن مرز کشورهای خارجی، بر صادرات فرآورده‌های کشاورزی تأثیر منفی گذاشت، اما برای کاهش تأثیرات اقتصادی کرونا، برنامه «مدیریت محصولات زراعتی» از سوی وزارت زراعت اجرایی شده است.
براساس معلومات ریاست زراعت، باغ‌های انگور هرات حدود نُه هزار هکتار است و علاقه‌مندی زیادی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود دارد. در هرات حدود ۵۰ تا ۷۰ نوع انگور برداشت میشود و ریاست زراعت در یکی از فارم‌های تحقیقاتی خود بیش‌تر از ۱۲۰ گونه‌ی انگور را بررسی می‌کند. علاءالدین، مسوول انجمن تولیدکننده‌گان انگور و کشمش در ولسوالی «انجیل» هرات، نبود بازار فروش مناسب و نبود شرایط صادرات را مهم‌ترین نگرانی باغ‌داران می‌داند و باور دارد که آنان سود چندانی از کاشت و برداشت این محصول به دست نمی‌آورند. ۹۵ درصد انجیر هرات در ولسوالی زنده‌جان کاشت میشود و انجیر زنده‌جان در سرتاسر افغانستان شهرت دارد. در هرات یک‌هزار و ۷۰۰ جریب زمین زیر کشت انجیر است و کشاورزان محصولات خود را بیش‌تر در بازارهای محلی عرضه می‌کنند.
عبدالظاهر، از باغ‌داران انجیر، می‌گوید که به دلیل نبود بازار فروش، محصول آنان یا در هوای گرم از بین می‌رود یا هم باغ‌داران مجبور می‌شوند میوه‌ای را که سال گذشته هر کیلو ۴۰ افغانی می‌فروختند، کیلویی ۱۰ افغانی بفروشند. بیش‌تر از ۸۰۰ تولیدکننده عسل در هرات، امسال قرار است حدود ۲۰۰ تُن عسل از زنبورداری‌های‌شان برداشت کنند؛ سال گذشته میزان برداشت عسل ۱۵۰ تُن بود و امسال ۵۰ تُن افزایش یافته است. عارف واصل، مسوول یکی از انجمن‌های زنبورداری در هرات، برگزاری این نمایشگاه را برای معرفی و بازاریابی محصولات کشاورزی سودمند می‌داند، اما باور دارد که باید کارهای بیش‌تری برای بازاریابی انجام شود. باغ‌داران، کشاورزان و تولیدکننده‌گان عسل، از عدم پشتیبانی وزارت تجارت و صنایع برای بازاریابی محصولات‌شان در خارج از کشور و نبود دهلیز هوایی شاکی‌اند. مقام‌های ریاست زراعت هرات نیز نبود زیرساخت‌ها را مانعی بزرگ برای صادرات فرآورده‌های کشاورزی می‌دانند.
در اوضاعی که راه رسیدن فرآورده‌های کشاورزی هرات به بازارهای جهانی هموار نیست و حکومت هم کار چندانی در این خصوص انجام نداده است، محموله‌ای از انگور هرات به ولایت قندهار ارسال شد و قرار است یک محموله‌ی انار قندهار به هرات فرستاده شود. مقام‌های محلی هرات پافشاری دارند که قرار است کارزار ده روزه پشتیبانی از محصولات کشاورزی وطنی، راه‌اندازی شود و هدف این کارزار، تشویق مردم به استفاده از تولیدات زراعتی کشور، حمایت از کشاورزان و ترویج فرهنگ استفاده از محصولات وطنی است.
