ادعای فساد میلیونی در پروژه خیابان «درب قندهار» هرات

با گذشت چهار سال از آغاز روند «طی مراحل اسناد» و حدود پنج ماه از آغاز روند عملی قیرریزی خیابان «درب قندهار» شهر هرات، زمان پایان کار این پروژه مشخص نیست و شرکت قراردادکننده به دلیل عدم پرداخت پول از سوی شهرداری، کار ساخت خیابان را متوقف کرده است. برخی منابع آگاه بدون افشای نام‌شان، ادعا دارند که اسناد تدارکاتی این پروژه مشکلات اساسی دارد و در قرارداد ساخت خیابان درب قندهار، مبلغ بسیار گزافی فساد و حیف‌ومیل صورت گرفته است. شماری از اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات نیز ادعای فساد در این پروژه را می‌پذیرند. اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات ادعا دارند که به دلیل غیرمسلکی بودن رهبری شهرداری و ترس از طی مراحل اسناد مالی، روند قیرریزی خیابان با کندی پیش می‌رود و بخشی از کار متوقف شده است. ساکنان منطقه درب قندهار هرات، با انتقاد تُند از شهرداری، این نهاد را به بی‌توجهی در رفع مشکلات ناشی از تخریب خیابان متهم می‌کنند. مقام‌های شهرداری هرات می‎پذیرند که علت کندی روند ساخت و توقف کار پروژه خیابان درب قندهار، نبود بودجه در شهرداری است و از میان دو شرکت قراردادکننده، یکی از آن‌ها به دلیل پرداخت نشدن پول از سوی شهرداری، کار قیرریزی خیابان را متوقف کرده، اما ادعای فساد و حیف‌ومیل را بی‌اساس می‌دانند.
چهار سال انتظار برای ساخت یک خیابان
به دنبال فرسوده‌گی و تخریب بخش‌های زیادی از خیابان منطقه درب قندهار شهر هرات و در پی اعتراض‌های پی‌هم ساکنان این منطقه فقیرنشین، روند طی مراحل اسناد پروژه قیرریزی خیابان حدود چهار سال پیش آغاز شد و مقام‌های وقت شهرداری وعده سپردند که کار در آینده نزدیک به پایان می‌رسد. معلومات برخی اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات نشان می‌دهد که در جریان چهار سال گذشته به دلیل بروز مشکلات، تاکنون کار ساخت این خیابان به پایان نرسیده است. زلمی صفا، عضو بورد مشورتی شهرداری هرات، می‌گوید که مشکلات گوناگون سبب کندی کار ساخت این خیابان شده است. به گفته او، در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ خورشیدی، برای آغاز روند عملی پروژه اقدام شد، اما با وجود تلاش مقام‌های ارشد شهرداری هرات، باز هم کار این پروژه به پایان نرسید و در حال حاضر روند ساخت آن متوقف شده است.
پیش از آغاز قیرریزی خیابان، برخی ساکنان منطقه درب قندهار و فعالان اجتماعی در هرات، با حضور در یک گردهمایی اعتراضی، به گونه نمادین بخشی از خیابان را کاه‌گِل کرده و درون چاله‌های آن ترکاری و سبزی‌جات کاشتند تا از این طریق حکومت را وادار به ساخت این خیابان کنند.
لغو قرارداد و ادعای فساد میلیونی در پروژه
بر‌اساس معلومات شهرداری هرات، مبلغ قرارداد مجموع چهار بخش پروژه آسفالت خیابان درب قندهار که به گونه جداگانه با دو شرکت ساختمانی و سرک‌سازی قرارداد شده است، حدود ۱۵۸ میلیون افغانی است و شهرداری برای هر بخش ساخت خیابان به شمول ساخت کانال، بلوار و آسفالت، نزدیک به ۴۰ میلیون افغانی پرداخت می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پیش از امضای قرارداد ساخت خیابان با شرکت‌های «بناگران افغان» و «برادران صافی» آسفالت، ساخت کانال و بلوار، با مشخصات فنی یک‌سان به مبلغ حدود ۱۱۰ میلیون افغانی با شرکت ساختمانی و سرک‌سازی «هرات غوربند» قرارداد شده بود، اما مدتی بعد به دلایل نامعلوم قرارداد لغو شده است.
اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات، علت لغو «قرارداد اول» و امضای «قرارداد دوم» با حدود ۵۰ میلیون افغانی افزایش قیمت را، فساد گسترده در این پروژه عنوان می‌کنند. افزون بر این، یک منبع آگاه بدون افشای نامش ادعا دارد که اسناد تدارکاتی پروژه مشکلات اساسی دارد و در قرارداد آن مبلغ بسیار گزافی فساد صورت گرفته و پروژه با همان «ابعاد، کیفیت و مشخصات» دوباره به قرارداد سپرده شده است. شهرداری هرات در پیوند به لغو قرارداد اول ساخت خیابان درب قندهار با شرکت قراردادی «هرات غوربند» ابراز بی‌خبری می‌کند، اما هرگونه ادعای فساد و حیف‌ومیل پول در روند قیرریزی خیابان را بی‌اساس دانسته و پافشاری دارد که تمام مراحل قرارداد بر مبنای قانون و به گونه شفاف طی مراحل شده است.
کارمندان شهرداری از امضای اسناد مالی می‌ترسند
برخی اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات، یکی از عوامل اساسی کندی کار و توقف روند آسفالت خیابان درب قندهار را ناآشنایی مقام‌های ارشد این نهاد با مسایل فنی، ضعف مدیریت رهبری شهرداری و ترس مقام‌های ارشد از امضا و طی مراحل اسناد مالی عنوان می‌کنند. زلمی صفا، عضو بورد مشورتی شهرداری هرات، می‌گوید که به دنبال بازداشت غلام‌حضرت مشفق، شهردار پیشین هرات، رهبری این نهاد از ترس بازداشت و زندانی شدن، اسناد مالی پروژه درب قندهار را طی مراحل نمی‌کنند و این امر مهم‌ترین عامل کندی و توقف کار ساخت خیابان است.
آقای صفا ادعا دارد که معاون کنونی شهرداری هرات با مسایل تخصصی، فنی و مهندسی آشنایی ندارد و برخی مقام‌های رهبری شهرداری نیز «خلاف تخصص و رشته» در بخش‌های گوناگون این نهاد مقرر شده‌اند و توان پیش‌برد کارهای فنی و تخصصی را ندارند و همین مسأله مشکلات زیادی را در شهرداری هرات به میان آورده است.
در پاسخ به اتهام‌های مطرح شده از سوی اعضای بورد مشورتی شهرداری هرات، رییس خدمات تخنیکی و سکتوری شهرداری هرات تمام اتهام‌های مطرح شده را بی‌اساس دانسته و پافشاری دارد که کارمندان شهرداری بدون هیچ‌گونه «ترس و هراس» اسناد اداری را طی مراحل می‌کنند و بازداشت شهردار پیشین و برخی مقام‌های شهرداری، پیوندی با پروژه درب قندهار ندارد.
دلیل توقف کار ساخت خیابان چیست؟
شهرداری هرات دلیل توقف و کندی کار ساخت خیابان درب قندهار را نبود بودجه و منظور نشدن بودجه شهرداری در سال مالی ۱۴۰۰ خورشیدی از سوی حکومت مرکزی عنوان می‌کند. به روایت این نهاد، یکی از شرکت‌های قراردادکننده به بهانه عدم پرداخت پول از سوی شهرداری، روند کار قیرریزی دو بخش خیابان را متوقف کرده است. سیدافغان افغان، رییس خدمات تخنیکی و سکتوری شهرداری هرات، می‌گوید که پروژه خیابان درب قندهار در چهار بخش جداگانه با دو شرکت ساختمانی و سرک‌سازی قرارداد شد، اما یکی از شرکت‌ها به دلیل عدم پرداخت پول توسط شهرداری، کار آسفالت را نیمه‌کاره رها کرده است.
به گفته او، بودجه شهرداری هرات برای سال مالی ۱۴۰۰ خورشیدی تا هنوز از سوی اداره مستقل ارگان‌های محلی منظور نشده و تا زمانی که بودجه از مرکز کشور منظور نشود، شهرداری نمی‌تواند به شرکت‌های قراردادی پول پرداخت کند و این شرکت‌ها پیش از امضای قرارداد، باید این مسأله را پیش‌بینی می‌کردند. بر‌اساس معلومات ارایه شده از سوی شهرداری هرات، کار قیرریزی پروژه خیابان درب قندهار حدود ۳۰ درصد پیش‌ رفته و روند ساخت کانال مجاور خیابان نهایی شده است. شهرداری هرات ادعا دارد که بر‌اساس قانون، این نهاد پس از پایان کار ساخت، پول شرکت‌های قراردادی را پرداخت می‌کند و شرکت‌ها مکلف‌اند روند ساخت خیابان را به پایان برسانند.
مشخصات فنی پروژه درب قندهار
پروژه قیرریزی خیابان درب قندهار شهر هرات، به چهار فاز/بخش جداگانه تقسیم شده است که هر بخش دارای دو خط/لین شمالی و جنوبی است. افزون بر روند آسفالت، این پروژه شامل نوسازی کانال جوار خیابان و بلوار وسط آن می‌باشد. هرچند ساخت کانال‌های خیابان به پایان رسیده، اما کار قیرریزی خیابان و ساخت بلوار حدود ۷۰ درصد باقی مانده است. دو بخش پروژه از منطقه اسیپن‌ادی شهر هرات آغاز می‌شود و تا چوک درب قندهار می‌رسد و دو بخش دیگر هم از درب قندهار آغاز و تا محله قندهاری‌ها و منطقه پایان آب شهر هرات ادامه می‌یابد. طول هر بخش خیابان ۸۷۵ متر و مجموع چهار بخش آن ۳٫۵ کیلومتر است. هزینه ساخت هر بخش حدود ۴۰ میلیون افغانی و مجموع چهار بخش ۱۵۸ میلیون افغانی می‌شود.
شهرداری هرات به دلیل منظور نشدن بودجه عمومی پروژه از سوی اداره تدارکات ملی، قیرریزی خیابان را به چهار بخش جداگانه تقسیم کرد تا صلاحیت پرداخت بودجه در اختیار اداره محلی هرات باشد. منابع معتبر تأیید می‌کنند که روند عملی کار ساخت خیابان، پیش از نهایی شدن مراحل اداری آغاز و سبب بروز مشکلات اداری و عدم پرداخت پول شد. هرچند شهرداری هرات می‌پذیرد که طولانی شدن روند ساخت خیابان درب قندهار و توقف کار ساخت آن مشکلات زیادی را برای ساکنان مناطق هم‌جوار این خیابان به میان آورده‌، اما پایان کامل روند ساخت خیابان را در گرو منظور شدن بودجه شهرداری از سوی حکومت مرکزی می‌داند.
زنده‌گی در میان گردوغبار
حدود پنج ماه پیش، در ماه قوس سال ۱۳۹۹ خورشیدی روند تخریب آسفالت قدیمی و قیرریزی خیابان درب قندهار آغاز شد. قرار بود طی دست‌کم چهار ماه، روند قیرریزی به پایان برسد و مشکل چند‌ساله ساکنان محل از رهگذر خرابی خیابان برطرف شود، اما در این مدت کار قیرریزی با کندی پیش‌ رفت و روند ساخت خیابان متوقف شد. توقف کار ساخت و نیمه‌کاره ماندن این خیابان، مشکلات زیادی برای ساکنان مناطق «اسپین‌ادی»، درب قندهار، پایان‌آب و محل قندهاری‌های شهر هرات به میان آورده است. نیمه‌کاره ماندن خیابان، سبب افزایش شدید گردوغبار شده و مشکلات زیادی در تردد وسایل نقلیه ایجاد کرده است.
غلام‌رسول، از ساکنان منطقه درب قندهار هرات،می‌گوید که مردم این منطقه سخت از حکومت شکایت دارند و مقام‌های حکومت محلی و شهرداری هرات مشکلات آنان را فراموش کرده‌اند. به گفته او، این محل فقیرنشین است و کسی در حکومت صدای مردم «غریب و بیچاره» را گوش نمی‌دهد. احمدشاه، از وکلای گذر منطقه پایان‌آب، می‌گوید که طی پنج ماه گذشته و پس از تخریب خیابان و نیمه‌کاره ماندن آن، مردم با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و گردوغبار ناشی از تخریب خیابان، سبب بروز بیماری‌های تنفسی برای ساکنان منطقه شده است.
«نمی‌توانیم زمان پایان کار را مشخص کنیم»
رییس خدمات تخنیکی و سکتوری شهرداری هرات پافشاری دارد که بخشی از چهار قطعه این خیابان پیش از فرا‌رسیدن عید فطر به گونه کامل به پایان می‌رسد، اما سایر بخش‌ها پس از منظوری بودجه تمام می‌شود و شهرداری نمی‌تواند زمان دقیقی برای پایان کار مشخص کند. از جناب دیگر، جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات، می‌گوید که اداره محلی در حال پی‌گیری نهایی شدن بودجه شهرداری هرات برای سال مالی ۱۴۰۰ خورشیدی است و شخص والی هرات از اداره مستقل ارگان‌های محلی درخواست کرده تا بودجه شهرداری را زودتر نهایی و منظور کند.
پس از بازداشت غلام‌حضرت مشفق، شهردار پیشین هرات، در نبود معاون و وارسی‌کننده، سیدوحید قتالی، والی هرات، از سوی معاون اول ریاست جمهوری به عنوان سرپرست شهرداری گماشته شد، اما به نظر می‌رسد این اقدام نتوانست بحران مدیریتی و نبود شهردار در شهرداری هرات را مهار کند. در میان سردرگمی مقام‌های ارشد شهرداری هرات، منظور نشدن بودجه شهرداری از مرکز کشور و توقف کار ساخت خیابان درب قندهار، به نظر می‌رسد مردم این منطقه فقیرنشین شهر هرات هم‌چنان باید برای پایان کار قیرریزی خیابان انتظار بکشند، اما نگرانی مهم دیگر، ادعای فساد میلیون در قرارداد پروژه است که انتظار می‌رود توسط حکومت بررسی و پی‌گیری شود.