انزوای روسیه چین را به اندیشیدن دوباره واداشته است

پکن ناظر فاجعه اقتصادی مسکو است. در شرایطی که اقتصاد روسیه در آتش می‌سوزد، پکن به این فکر می‌کند که انزوای فزاینده مسکو چه معنایی برای آینده‌اش دارد و بی‌آن‌که آتش دامن‌گیرش شود چطور می‌تواند از اوضاع بهره ببرد.
یکی از نگرانی‌های اصلی رهبری چین غذا است. روسیه و اوکراین هر دو تولیدکنندگان عمده گندم هستند و شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین این هفته از چین خواست تا وابستگی خود را به بازارهای کشاورزی خارجی کاهش دهد و گفت که «کاسه برنج مردم چین باید با غلات چینی پر شود.» این مسئله نگرانی بلندمدتی برای حزب کمونیست چین است که به شدت از تاریخ قحطی کشور و شرمندگی ناشی از وابستگی جهان کمونیست به غلات غرب در طول جنگ سرد اول آگاه است.
هدف چین برای دستیابی به خودکفایی تولید ۹۵ درصد غلات مصرفی است، اما در چند سال گذشته این تعداد کمی بیش از ۸۰ درصد بوده است. به نظر می‌رسد شی اهمیت خاصی به این موضوع می‌دهد و مکررا برای خودکفایی کشاورزی بیشتر فشار می‌آورد. اما یکی از مشکلات همیشگی این است که برای عموم مردم مواد غذایی وارداتی جایگاه بالاتری دارد و آن را ایمن‌تر از محصولات داخلی می‌دانند. (چینی‌ها مقادیر بی‌سابقه‌ای را از کشورهایی مانند جاپان در طول پاندمی خریداری کردند.)
تحریم‌ها یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی چین است. چندین ابزار تحریمی که ایالات متحده علیه روسیه استفاده کرده، مانند قانون محصولات مستقیم خارجی و استفاده سلطه‌جویانه‌تر از فهرست کنترل صادرات، در استفاده علیه هواوی و سایر شرکت‌های چینی تشدید شد. این رویکرد کمک کرده تا تحریم‌ها علیه روسیه تأثیر ویران‌گری داشته باشد. همچنین مدل‌هایی را ارائه می‌کند که واشنگتن می‌تواند در آینده در مقیاس وسیع‌تری علیه پکن از آن‌ها استفاده کند. رسانه‌های چینی به جای تأثیر تحریم‌ها بر روسیه، بر هزینه‌های تحریم‌ها برای غرب تأکید کرده‌اند.
مطمئنا حجم تجارت چین با کشورهای دموکراتیک بسیار بیشتر از روسیه است. بحثی که احتمالا در داخل نظام سیاسی چین مطرح خواهد شد، بین کسانی است که از خودکامگی بیشتر برای مقابله با رقابت‌های احتمالی با ایالات متحده حمایت می‌کنند و کسانی که خواستار مشارکت‌های بیشتر با هدف سخت‌تر شدن کاربرد چنین ابزارهایی از سوی غرب هستند. با توجه به بیگانه‌هراسی رایج در چین، من گمان می‌کنم که گروه اول برنده خواهد شد.
اما در حال حاضر، حتا در شرایطی که چین برای انجام معاملاتی با هدف خرید انرژی و گندم روسیه به قیمت ارزان تلاش دارد، بانک‌های چینی نگران عبور از خط تحریم‌ها هستند. آن‌ها هنوز باید بتوانند با امریکا معامله کنند. جینا ریموندو، وزیر بازرگانی ایالات متحده، خط قرمز واضحی را برای شرکت‌های فناوری چینایی که ممکن است به دنبال تامین تجهیزات روسیه باشند، صادر کرده و هشدار داده است که آن‌ها از خدمات و منابع مورد نیاز برای ادامه فعالیت‌شان محروم خواهند شد.
چنین هشدارهایی برنامه‌های موجود برای ایجاد سیستم‌هایی که به استانداردهای غربی وابسته نیستند، مانند تلاش برای حذف نرم‌افزار ویندوز مایکروسافت از کمپیوترهای دولتی چین را سرعت می‌بخشد. اما این تلاش‌ها حداقل از سال ۱۹۸۶، زمانی که چین برنامه ۸۶۳ خود را برای رهایی از وابستگی به فناوری خارجی راه‌اندازی کرد، ادامه داشته است. این روند موفقیت‌های داخلی به همراه داشته، اما در عمل دشوار بوده است. برای مثال، تلاش برای تعویض ویندوز با سیستم عامل کیلین (Kylin) از سال ۲۰۰۱ آغاز شده است.
با این حال همه این‌ها باید زنگ خطر را برای هر شرکت غربی که در مورد ریسک در چین قضاوت می‌کند به صدا درآورد. همان‌طور که در دو هفته گذشته اوضاع روسیه به طرز چشم‌گیری آشکار کرد، زمانی که ژئوپلیتیک وارد بازی شود، جدایی‌های ظاهرا غیرقابل تصور با بقیه جهان می‌تواند بسیار سریع اتفاق بیفتد. و زمانی که سیاست داخلی به جای تفکر بلندمدت، به ناسیونالیسم پرشور ارج نهد، این احتمال بیشتر می‌شود.
چین از تئوری‌های توطئه آزمایشگاهی حمایت می‌کند. این هفته، ژائو لیجیان، سخن‌گوی وزارت امور خارجه چین، به تئوری‌های توطئه درباره سلاح‌های زیستی ایالات متحده در اوکراین دامن زد. همان‌طور که جاستین لینگ در فارین پالیسی گزارش داد، این ادعاها در سال ۲۰۲۰ از رسانه‌های چینی سرچشمه گرفت و اخیرا در میان رسانه‌های روسی، چینایی و راست افراطی ایالات متحده منتشر شده است. مقامات روسیه نیز این داستان‌های دروغین را تکرار کرده‌اند، از جمله سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه.
اگرچه تئوری‌های توطئه مثالی افراطی است، اما رسانه‌های چینایی در پی حمله روسیه به اوکراین، مملو از محتوای ضدغربی شده‌اند، مانند سرمقاله شین‌هوا که ایالات متحده را مسئول این درگیری می‌داند. دیگر برداشت‌های یهودی‌ستیز در حاشیه ظاهر شده‌اند. توصیه می‌کنم توویا گرینگ را دنبال کنید، کسی که با زحمت این مطالب را مستند می‌کند. و با این حال، اخبار جریان اصلی نیز از موضع طرف‌داری از روسیه فاصله گرفته است؛ تصویرهای خنثاتری از درگیری ارائه می‌دهد و در عین حال جنگ را به نفع اخبار دیگر کم‌اهمیت جلوه می‌دهد.
اصل اساسی در این‌جا ساده است: رسانه‌های چینی علاقه‌مند به محتوایی هستند که به وجهه‌ی غرب آسیب می‌زند اما ممکن است علاقه خاصی به کمک به روسیه نداشته باشند. در مراحل اولیه جنگ، احتمالا اشتیاق بیشتری برای حمایت فعال از مسکو وجود داشته است، اما با آشکار شدن مقیاس شکست استراتژیک، این اشتیاق از بین رفته است. غرب‌ستیزی صرفا حالت پیش‌فرض رسانه‌های چینی در سال ۲۰۲۲ است.
حمله به خبرنگاران
رسانه‌های دولتی چین مجموعه‌ای از حملات وحشیانه را علیه چندین سایت که اخبار چین را پوشش می‌دهند، از جمله ساپ‌چاینا و پروژه چین افریقا انجام دادند. لی شیینگ آغازگر حملات بود، وبلاگ‌نویسی که می‌گوید اتاق فکر خود را اداره می‌کند و نمونه خوبی از چیزی است که من آن را کارآفرین ملی‌گرا می‌نامم: کسی که از نفرت‌پراکنی آنلاین برای تبلیغ حرفه‌ی خود استفاده می‌کند، با مطالبی که رسانه‌های دولتی جریان اصلی، مانند گلوبال تایمز، آن را دست‌چین کرده‌اند.
سرانجام چنین کارزاری گل‌ به خودی است، نه حداقل به این دلیل که سایت‌هایی مانند ساپ‌چاینا ترجیح می‌دهند امریکا را از موضعی دوستانه‌تر پوشش دهند. در حمله به پروژه چین افریقا، این پروژه یک «کارزار اطلاعات غلط» در مورد به اصطلاح دیپلماسی «تله بدهی» متهم شده است، در حالی که این وب‌سایت یکی از بزرگ‌ترین مخالفان این ایده است که جای نگرانی دارد.
جای تعجب نیست که این حملات بر روزنامه‌نگاران چینایی در ایالات متحده یا روزنامه‌نگاران چینایی تبار متمرکز شده است. در برخی موارد، پولیس یا ملی‌گرایان در فضای آنلاین خانواده‌های آنان در چین را تهدید کرده‌اند.
خشم عمومی نسبت به «زن زنجیر شده» غلیان کرده است. علی‌رغم تلاش‌های مقامات، داستان زنی که در ژوژو به زنجیر کشیده شده، همچنان به شدت در فضای مجازی مورد بحث قرار می‌گیرد. تشخیص این‌که دقیقا چه چیزی این داستان خاص را تا این حد قدرت‌مند کرده، کار آسانی نیست. شاید بی‌تفاوتی دولت و فقر روستایی و تمرکز مجدد بر حقوق زنان باشد. فیبی ژانگ دلایلی را برای عصبانیت مداوم در ساوت چاینا مورنینگ پست معرفی کرده است.
فناوری و تجارت
هدف رسمی رشد اعلام شد. هر چند که تحت الشعاع جنگ اوکراین قرار گرفته، اما جلسات «دو نشست»، یک رویداد سیاسی سالانه که برای اعلام سیاست‌های اصلی استفاده می‌شود، در پکن در حال برگزاری است. در جلسات تقریبا بحث واقعی جریان ندارد. این جلسات گردهمایی کنگره ملی خلق و یک گروه مشاور سیاسی است که فاقد قدرت رسمی هستند. به خصوص در حال حاضر، دلیل وجود هر دو گروه اساسا امضای تصمیمات حزبی است، اگرچه گاهی اوقات بحث‌های جالبی در مورد مسائل حاشیه‌ای وجود دارد.
بزرگ‌ترین اعلام سیاست در دو نشست در سخنرانی نخست‌وزیر لی کچیانگ در کنگره ملی خلق صورت گرفت که در آن او هدف رشد رسمی ۵ و نیم درصدی سال را اعلام کرد؛ پایین‌ترین رقم در بیش از ۲۵ سال گذشته. این نشان‌دهنده عدم قطعیت قابل توجهی است، اما ممکن است بیش از حد جاه‌طلبانه باشد: اقتصاد چین همچنان تحت تأثیر یک بحران بدهی و اموال حل ناشده است. بنگاه‌های املاک و مستغلات هنوز در تلاش برای بقا هستند.
روسیه به سیستم‌های پرداخت‌ چین چشم دوخته است. چندین بانک روسی که در شرف محرومیت از خدمات پرداخت غربی مانند ویزاکارت و مسترکارت هستند، به دنبال معامله با یونیون‌پی، اصلی‌ترین سرویس پرداخت چینایی هستند. این مسئله هنوز نهایی نشده، اما می‌تواند به روس‌ها امکان دهد تا با سهولت بیشتری به حساب‌های خود در سطح جهانی دسترسی داشته باشند. یونیون‌پی روی اکثر دستگاه‌های خودپرداز غربی فعال است. این تغییر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی آینده میان مدت روسیه، در شرایطی که برای ادغام بیشتر در خدمات چین تلاش می‌کند، باشد. اما شاید این چیزی نباشد که طبقات متوسط و بالای روسیه می‌خواهند.
یکی دیگر از اثرات جانبی جنگ در اوکراین، افزایش ناگهانی قیمت نیکل بود که باعث شد یکی از سرمایه‌گذاران بزرگ چینایی پس از کمیاب‌شدن نیکل با یک بحران غیرمنتظره مواجه شود و زیان احتمالی آن به ۸ میلیارد دالر برسد. تا زمان نگارش، شرکت او از طریق بانک‌های غربی اعتبار دریافت کرده بود.
جاپان سعی در افزایش تشنج دارد. فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر جاپان، این هفته در پارلمان، از جزایر کوریل جنوبی که در پایان جنگ جهانی دوم توسط روسیه تصرف شده بود، به عنوان «سرزمین مستقل جاپان» یاد کرد. اگرچه برای مدتی این موضع رسمی جاپان بوده، اما توکیو در طول مدت روابط دیپلماسی با روسیه از کاربرد چنین واژه‌هایی اجتناب کرده است.
با توجه به این‌که جاپان با اشتیاق در تحریم روسیه شرکت کرده است، روابط و تجارت جاپان و چین ممکن است به هدف پکن تبدیل شود. چین با آنچه که هنگام بحث در مورد ادعاهای ارضی جاپان، تلاش‌ برای برگرداندن حکم جنگ جهانی دوم می‌خواند مخالف است؛ و جاپان هدف همیشگی تحریم‌های چین است.
ترجمه: شریفه عرفانی