طالبان به نام عشر اخاذی می‌کنند

یکی از منابع مهم عایداتی طالبان گرد‌آوری پول و یا حاصلات کشاورزی از دهقانان زیر نام «عشر شرعی» است. براساس یافته‌های ما طالبان در یک‌ سال گذشته یک‌ـ‌دهم حاصلات اکثر کشاورزان را تصاحب کرده‌اند. شماری از کشاورزان پرداخت عشر به طالبان را یک «امر شرعی» می‌پندارند، اما عده ‌دیگر این اقدام آنان را «باج‌گیری» توصیف می‌کنند و تأکید دارند که حاصل زحمات یک‌‌ساله آنان کفاف نان خشک زمستان فرزندان‌شان را نمی‌کند، اما طالبان حتی پیش از برداشت حاصلات زراعتی با آنان تماس می‌گیرند که «حق مجاهدین» را از حاصلات جدا کنید.
در صحبت با شماری از دهقانان در ولایت‌های مختلف کشور دریافتیم که طالبان در جریان یک ‌سال گذشته پیوسته از همه حاصلات مردم عشر جمع‌آوری کرده‌اند. یکی از دهقانان در ولسوالی اندخوی فاریاب که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، در صحبت با این روزنامه می‌گوید که طالبان از گندم‌های للمی نیز عشر می‌گیرند. این کشاورز می‌افزاید: «طالب‌ها از هر ده سیر گندم و جو، یک‌ سیر عشر می‌گیرند، اما امسال حاصلات گندم من حتا مصارفش را پوره نکرده است. تا هنوز از میدان اوغل‌بیگ، دشت لیلی و قریه‌های دیگری که گندم للمی داشتند، عشر گرفته‌اند، از زغر، تربوز هم می‌گیرند، اما امسال حاصلات مردم نشده است.»
یکی از باشنده‌گان شهر شبرغان که در گزارش به دلیل هراس از طالبان نام مستعار «خان» را برگزیده است، او می‌گوید: «جمع‌آوری عشر و زکات طالب‌ها مثل سابق است و برنامه جمع‌آوری‌شان بالای مردم قطع نشده و ادامه دارد.» این باشنده جوزجان می‌افزاید: «امسال شما هم در جریان استید که حاصلات دشت آن‌قدر خوب نبود، اما بازهم طالب‌ها از گندم للمی عشر و زکات گرفتند. از ده بوری گندم یک بوری عشر.» او توضیح می‌دهد: «حتا از سبزیجات هم حق می‌گیرند، اما فرق داره، مثلاً وقتی ما محصولات کشاورزی را به بازار می‌بریم بعد از فروش سبزیجات ما افراد مسوول طالب‌ها از ما پول می‌گیرند و پارچه می‌دهند که یک چیزی شبیه ده‌ـ‌یک در آن نوشته است. بعضی وقت‌ها طالب‌ها از سر زمین‌های ما سبزیجات یا خربوزه و تربوز به طور رایگان می‌برند و ما چیزی گفته نمی‌توانیم.»
آقای خان همچنان می‌گوید: «وضیعت مردم بی‌نهایت خراب می‌باشد و مردم از کارهای طالب‌ها خوش‌بین نیستند. از این‌که در چنین شرایطی مردم در فقر و گرسنه‌گی زنده‌گی‌شان را سپری می‌کنند، بازهم طالب‌ها از حاصلات سبزیجات‌شان عشر و زکات می‌گیرند.»
محمدشاه، باشنده شش‌قلعه کلنگار لوگر می‌گوید: «از فی‌ جریب زمین چهار سیر گندم می‌گیرند. همین رقمی‌ها داده می‌شود.» او می‌افزاید: «امسال حاصلات صیی ]درست[ هم نبود، چیزی گندم برداشت هم نکردیم. چیزی که برداشت کردیم سه ‌خروار و چهار خروار بود، ده، ۱۲ سیر عشر هم پرداخت کردیم.» این باشنده لوگر شکایت دارد: «امسال حاصلات را سیل برد، چیزی نیست، کلش را سیل برده است. هشت سر فامیل هستیم چهار خروار یا پنج خروار گندم شده، بسنده ما شود یا نشود، توکل ما به خدا.»
پیش از این شماری از کشاورزان در تخار جمع‌آوری عشر از سوی طالبان را «اخاذی» خوانده‌اند. آنان به ما گفته‌اند که مسوول مشخصی در قسمت اخذ عشر از سوی طالبان در مناطق آنان گماشته نشده و روزانه سه تا چهار تن به نماینده‌گی از فرماندهان طالبان به خرمن‌های شالی برنج آنان سر می‌زنند و هر کدام‌شان عشر جداگانه می‌خواهند. کشاورزان در تخار می‌گویند که اگر به هرکدام از نماینده‌‌گان این گروه‌ عشر داده نشود، کشاورزان را تهدید می‌کنند.
با این حال، یکی از دهقانان در غور نیز تأیید کرد که طالبان از حاصلات زراعتی آنان عشر جمع‌آوری کرده‌اند. به گفته او، طالبان حتا پیش از جمع‌آوری حاصلات‌شان با آنان تماس گرفته و گفته‌اند: «حق مجاهدین را جدا کنید.» این باشنده غور می‌افزاید که به دلیل خشک‌‌سالی‌های متواتر نتواسته حتا نان خشک زمستان فرزندانش را از قبل فراهم کند، اما طالبان از هر ده سیر، یک سیر از او عشر گرفته‌اند.
قربان‌علی، کشاورز ۳۵ ساله در ولسوالی خواجه عمری ولایت غزنی به ما می‌گوید: «طالبان از هر ده سیر حاصلات ما یک سیر عشر می‌گیرد. از گندم، کچالو، سیب، آلو و هر چیزی که یک دهقان حاصل جمع کند، ده‌‌ـ‌یک آن را طالب جمع می‌کند. امسال حاصلات ما بسیار ناچیز است. همه را سیل برد و ژاله و باران خراب کرد. حاصلی که ما جمع کردیم همان مصرفی که زمین خورده است را هم پوره نمی‌کند.» این کشاورز می‌افزاید: «من امسال از سه جریب زمین خود ۷۰ سیر گندم گرفتم و هشت سر نفوس هستیم.»
کشاورزان در ولسوالی ارگوی بدخشان نیز می‌گویند که طالبان از همه حاصلات آنان عشر جمع‌آوری کرده‌اند. به گفته آنان، طالبان در یک سال گذشته از ۲۱۴ قریه این ولسوالی از هر ده سیر، یک سیر، عشر گرفته‌اند و در مجموع حاصلات‌ جمع‌آوری‌شده توسط طالبان به هزاران سیر گندم می‌رسد.
یکی از باشنده‌گان این ولسوالی با حفظ هویت‌اش می‌گوید که تعداد نفوس روستاهای این ولسوالی از هم ‌دیگر بسیار متفاوت است. به گفته او، برخی از روستاها متشکل از صدها خانواده است و برخی دیگری کم‌تر از ۵۰ خانواده می‌باشد. او می‌افزاید که طالبان در برخی از روستاها تا پنج هزار سیر گندم زیر نام عشر گردآوری کرده‌اند. این منبع می‌گوید: «قریه‌هایی هم هستند که ۵۰۰ سیر یا کم‌تر گندم عشر داده‌اند، اگر اوسط همه را یک هزار سیر بگیریم، جمله ۲۱۴ هزار سیر، تنها از گندم عشر گرفته‌اند. طالب امسال تراکتور را خودشان آورده‌اند، بدون اجازه طالب‌ها هیچ‌کسی حق جمع‌آوری محصولات را ندارد. طالب‌ها خودشان تراکتور با نماینده‌شان به قریه‌ها روان می‌کنند. گندم می‌چوکیدند، عشر گندم را هم می‌گرفتند و عشر کاه‌اش را هم می‌گرفتند.»
الله‌بیردی، یکی از کشاورزان ولسوالی قلعه‌زال کندز نیز تأیید می‌کند که از حاصلات زراعتی خود به طالبان عشر داده است. او می‌افزاید: «طالبان از هر ۲۰ سیر گندم، یک سیر عشر می‌گیرند و از هر بیست سیر برنج نیز یک سیر عشر می‌گیرند. این‌ها کلش جبری است. ماش و نخود و غیره را در فصلش می‌گیره، ما زحمت می‌کشیم، جان مان می‌برآید، اما ملاصاحبان در حق ما ظلم می‌کنند، چه ‌کنیم با که گپ بزنیم، کسی گپ ما مردم را نمی‌شنود، مگر خدا صاحب یگان کاری کند و خودش جزا بدهد.»
همچنان عبدالعلی باشنده‌ ولایت بادغیس می‌گوید که طالبان از هر ۱۰ «مَن» گندم، یک‌ «من» آن را به عنوان عشر گردآوری می‌کنند. به گفته او، طالبان برای همه کشاورازن در بادغیس دستور داده‌اند که هیچ کسی بدون دادن عشر به طالبان نباید، حاصلات گندم خود را جمع‌آوری کند. احمد، نام مستعار کشاورزی در بامیان است. او می‌گوید که طالبان از حاصلات کچالوی او چهار بوری عشر گرفته‌اند. او می‌افزاید: «حتا اگر شب هم لاش]جمع‌آوری[ کنم، ]طالبان[ می‌رسند. طالبان حتا با کچالوفروش‌ها در ارتباط هستند. تا عشر از سر زمین جدا نشود، کچالوفروش مجبور از جان خود بدهد، در تمام قریه و قصبات نفر خود را دارند، دو سه نفر مسلح هم است.» این کشاورز توضیح می‌دهد: «هر چندی که مامور عشر حساب کند، همان مدار اعتبار است، معمولاً پول نقد می‌گیرند، یک رسید می‌دهند، رسید هم چندان شفاف نیست.» این دهقان تاکید می‌کند که محصولات امسال کشاورزان در بامیان بسیار ناچیز است. به گونه‌ای که حاصلات زمین‌دارترین کشاورز بامیانی نیز تکافوی معیشت خانواده‌اش را نمی‌کند.
«عشر» واژه عربی است و معنای «ده‌ـ‌یک» را می‌رساند. طالبان از کشاورزان اهل تسنن یک‌ـ‌دهم حصه حاصلات‌شان را زیر نام عشر گردآوری کرده و از کشاورزان اهل تشیع یک‌ـ‌بیستم حصه حاصلات را.
طالبان در حالی از کشاورزان عشر گردآوری می‌کنند که بیشتر آنان راضی به پرداخت این مقدار محصول کشاورزی نیستند. از سوی دیگر، سرازیر شدن سیلاب‌ها بیشتر زمین‌های کشاورزی آنان را تخریب کرده و مقدار حاصلاتی که به دست می‌آورند، کفاف مخارج زمستان خانواده‌های‌شان را نمی‌کند.
از سوی دیگر، گسترش روزافزون فقر معضل دیگری است که دامن‌گیر روستانشینان شده است. چندی قبل مارتن گرفتس، مسوول کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد گفت که حدود ۱۹ میلیون شهروند افغانستان با گرسنه‌گی حاد مواجه هستند. به گفته او، از میان این ۱۹ میلیون تن، دست‌‌کم ۶.۶ میلیون تن آنان به کمک‌های فوری نیاز دارند.
همچنان برنامه جهانی غذا برای افغانستان، روز یک‌شنبه، ۶ سنبله، اعلام کرده است که وضعیت اقتصادی افغانستان در حال بدتر شدن است و ده‌ها میلیون تن در این کشور به کمک‌های غذایی نیاز دارند. مری الن، رییس برنامه جهانی غذا برای افغانستان گفته است که این سازمان برای کمک و مقابله با گرسنه‌گی در افغانستان به حمایت جهانی نیاز دارد. به گفته الن، شش میلیون تن در افغانستان در آستانه گرسنه‌گی هستند و نمی‌توانند یک بار در روز غذا بخورند.
با این وصف، طالبان در زمستان سال گذشته از ایجاد «اداره جمع‌آوری عشر و زکات» خبر داده بودند. کابینه طالبان در پنجم ماه دلو سال گذشته با نشر خبرنامه‌ای اعلام کرد که در نشست آنان در مورد ایجاد این اداره تصمیم لازم گرفته شده است؛ اما اکنون در بیشتر ولایت‌ها فرماندهان طالبان هرکدام به نوبه خود از مردم عشر می‌گیرند. طالبان در حالی به جیب کشاورزان چشم دوخته‌اند که در کنار سایر عواید دیگر، میلیون‌ها دالر از جامعه جهانی به عنوان کمک دریافت کرده‌اند. براساس آمارهای بانک مرکزی افغانستان که در کنترل طالبان قرار دارد، در یک سال گذشته جامعه جهانی بیش از یک میلیارد و ۲۳۳ میلیون دالر پول نقد به افغانستان کمک کرده است. وزارت خارجه امریکا گفته است که از زمان حاکمیت طالبان بر افغانستان، این کشور به افغانستان و کشورهای همسایه برای حمایت از پناهنده‌گان ۱.۱ میلیارد دالر کمک کرده است.
این در حالی است که وزارت خارجه امریکا روز جمعه، ۱ میزان اعلام کرد که این کشور نزدیک به ۳۲۷ میلیون دالر دیگر به ‌عنوان کمک‌های بشردوستانه به افغانستان می‌فرستد. براساس گفته‌های این وزارت، ۱۱۹ میلیون دالر این کمک‌ها از طریق دفتر جمعیت پناهنده‌گان و مهاجرت به مصرف می‌رسد و ۲۰۸ میلیون دیگر آن از طریق دفتر کمک‌های بشردوستانه آژانس توسعه‌ای امریکا به افغانستان کمک‌ خواهد شد.