صنعت کلالی در بلخ با رکود مواجه شده است

“نان ما را اجناس چینایی از دسترخوان ربوده است.” این حرف حاجی عبدالقیوم ۶۸ ساله است که از ۵۲ سال به اینسو در شهر مزارشریف کلالی (سفالی گری) می‌کند. کلالی که از صنایع یک زمان مهم و قدیمی افغانستان است. اکنون به دلیل حضور بیش از حد اجناس وارداتی و ارزان در بازارهای داخلی کشور، با رکود مواجه شده. در فاصله نیم کیلومتری شمال زیارت سخی، کوچه به نام کلالی هست که در گذشته همه ساکنان و دکانداران این محله کلالان بودند و تولید ظرف گلی می‌کردند. حالا اما در جریان دو دهه گذشته این منطقه چهره بدل کرده و اکثرآ کارگاه‌های تولید ظروف گلی (کلالی) به دکان‌های فروش مواد ساختمانی مثل؛ گج، سمنت و ریگ تبدیل شده. حاجی عبدالقیوم که از پدر و پدر کلان این کسب را به ارث برده، می‎گوید که تنها چند عدد ظروف گلی در دکانش دارد تا نمایانگر هویت کلال بودن او باشد. به گفته او که به دلیل حضور بیش از حد اجناس چینایی و پاکستانی ارزان قیمت در بازارهای داخلی، صنعت کلالی در بلخ با رکود مواجه شده است.
ظروف ساخته شده از گل در یکی از کلالی های بلخ
وی گفت: “وسایل و ظروف چینایی در بازار زیاد شده و قیمتش ارزان است. مردم به همین دلیل ظروف کلالی را نمی‌خرند چون اندکی قیمت و ساخت وطن است.” اختر محمد، در گوشه‌ای از یک دکان گلی پر از قفس پرنده و تغاره‌های خمیر نشسته که نمای قدیمی گونه دکان از دور توجه را به خود جلب می‎کند. اختر محمد گفت که یکی از تنها ۴ دکاندار کلالی در این محله است که حرفه‌اش را تغییر نداده. به گفته او تا حدود ده سال پیش نیز قادر به فروش روزانه ۴۰ تا ۵۰ عدد ظروف کلالی بود. اما حالا ماهانه تنها ۱۰ الی ۱۳ عدد ظروف ساخت دست می‌فروشد. این کلال می‌گوید که با فروش صنایع دستی‌اش حتی قادر به پرداخت کرایه ماهانه دکان خود نیست: “کار و بار ما خراب است. کسی ظروف کلالی نمی‌گیرد. بازار پر از لوازم چینایی و پاکستانی شده مردم هم شوقی اجناس خارجی است چون قیمت آن ارزان است.”
ظروف ساخته شده از گل در مزارشریف
به باور کلالان در بلخ این صنعت حدود پنج قرن قبل از بخارا به افغانستان انتقال یافته و در نقاط مختلف کشور در کنار مردان، زنان نیز مصروف سفالی‌گری یا تولید صنایع دستی گلی اند. ظروف کلالی از لحاظ کیفیت مستحکم‌تر از تولیدات چینایی و پاکستانی است که از جمله تولیدات عمده وطنی می‌باشد. کلالان می‌گویند که در تولیدات‌شان از میناتوری هم استفاده می‌کنند با داشتن ظاهر کلاسیک (قدیمی) از زیبایی مرغوبیت خاص برخوردار می‌باشد. با آنکه کلالان در بلخ به دلیل نبود بازار به تولیدات شان از رو به رکود بودن این صنعت حرف می‌زنند اما ریاست صنعت و تجارت بلخ تلاش بر رشد صنعت کلالی دارد. شیر احمد سپاهی‌زاده رئیس این اداره گفته نوعیت بازار تجارتی در افغانستان بازار آزاد است و این اداره قادر به مانع شدن واردات بیرونی به داخل کشور نیست. اما می‌کوشد تا تولیدات کلالی را به خارج صادر کنند. وی افزود: “جلوگیری واردات مواد که نیاز مردم است، کار دشوار است چون بازار آزاد است. مردم نظر به ضرورت خود جنس را انتخاب می‌کنند. ما می‌کوشیم برای تولیدات کلالی در خارج کشور بازاریابی کنیم.” بربنیاد معلومات اداره اطلاعات و فرهنگ بلخ، کلالی از صنایع دستی شناخته شده افغانستان است که در ولایت‌های مختلف در سال‌های متمادی به شکل سنتی در خانواده‌ها از یک نسل به نسل دیگر به ارث رسیده.