سمپوزیم بین‌المللی امیرعلی‌شیر نوایی در هرات امروز گشایش می‌یابد

آماده‌گی‌ها برای برگزاری سمپوزیم بین‌المللی امیرعلی‌شیر نوایی در هرات نهایی شده است و این سمپوزیم روز چهارشنبه، هژدهم حمل، آغاز و تا روز جمعه، بیستم حمل، ادامه می‌یابد. مسوولان ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات و مقام‌های دفتر ریاست جمهوری‌، از آماده‌گی‌های کامل برای برگزاری این نشست بین‌المللی خبر می‌دهند. در این نشست بیش از ۲۰ مهمان خارجی از کشورهای اوزبیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرغیزستان، ایران، آذربایجان و ترکیه و بیش از یک ‌۱۵۰۰ مهمان داخلی حضور خواهند داشت. براساس معلومات ارایه شده از سوی برگزارکننده‌گان این نشست، شماری از اعضای کابینه، اعضای شورای ملی، اعضای شورای ولایتی هرات و مهمانان داخلی دیگر از ولایات مختلف نیز در این سمپوزیم حضور می‌یابند.
سمپوزیم بین‌المللی امیرعلی‌شیر نوایی به حکم ریاست جمهوری کشور و به مناسبت پنج‌صد و هشتادمین سالگرد تولد امیرعلی‌شیر نوایی، وزیر دانشمند دوره‌ تیموریان هرات و برای بازخوانی اندیشه‌های او برگزار می‌شود. مقام‌ها در دفتر ریاست جمهوری کشور می‌گویند که در این نشست، هرات میزبان حدود ۱۵۰۰ مهمان داخلی و خارجی است که با نگاشتن مقاله‌ها اندیشه‌های امیرعلی‌شیر نوایی را بازخوانی می‌کنند. جمال‌ناصر فرهمند، رییس نشرات و تولید ریاست دفتر ریاست جمهوری افغانستان، به روزنامه ۸صبح گفت که بخش نخست این برنامه در تالار مولانا جلال‌الدین بلخی برگزار می‌شود که نخست محمد‌اشراف غنی، رییس جمهور کشور، از طریق ویدیو کنفرانس در حضور مهمانان داخلی و خارجی صحبت می‌کند و به تعقیب وی برخی از مهمانان داخلی و خارجی سخنرانی خواهند کرد. او تأکید می‌کند که بخش دوم این نشست، شامل نشست علمی است که خوانش مقاله‌ها از اندیشه‌های امیرعلی‌شیر نوایی را در بر می‌گیرد و ۲۰۰ مهمان داخلی و خارجی عضو این کمیته علمی هستند. بخش دیگر به نام نوایی‌شناسی است که مهمانان از طریق نشست ویدیویی در آن به صحبت‌هایی در‌باره شخصیت و جایگاه امیرعلی‌شیر نوایی و دوره تیموریان خواهند پرداخت. آقای فرهمند افزود که حکومت افغانستان با راه‌اندازی برنامه‌های بزرگ فرهنگی، در تلاش است تا از این طریق روابط خود را با سایر کشورهای منطقه در بخش‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و تجارتی افزایش دهد.
مقام‌های محلی هرات می‌گویند که قرار است در سه روز این نشست، برنامه‌های مختلفی از جمله نمایشگاه صنایع دستی و هنری به مناسبت پنج‌صد و هشتادمین سالگرد تولد امیرعلی‌شیر نوایی برگزار شود. آریا رووفیان، رییس اطلاعات و فرهنگ هرات، به روزنامه ۸صبح گفت که همه آثار هنری و صنایع دستی که در این نمایشگاه در معرض دید شهروندان گذاشته می‌شود، متعلق به دوره تیموریان است. بدین ترتیب در شام روز نخست «شام فرهنگی» خواهد بود و گروه‌های هنری نوازنده‌گان افغانستان و اوزبیکستان موسیقی سنتی می‌نوازند و شاعران و فرهنگیان در ارگ باستانی این ولایت شعر دکلمه می‌کنند.
قرار است در روز دوم این نشست بین‌المللی که در هرات برگزار می‌شود، نوایی‌شناسان به خوانش مقالات علمی بپردازند. در این بخش بیش از ۲۵ تن از کشورهای منطقه شرکت می‌کنند و قرار است در مورد اندیشه‌های امیرعلی‌شیر نوایی و دوره تیموریان سخن بگویند. آقای رووفیان گفت که بخش سوم و روز پایانی این نشست به تور گردشگری اختصاص یافته و همه اعضای اشتراک‌کننده این برنامه به دیدار جاذبه‌های باستانی و ساحات تاریخی هرات می‌روند تا با فرهنگ و پیشینه این شهر باستانی آشنایی کامل پیدا کنند.
قرار است در اطراف آرامگاه امیرعلی‌شیر نوایی، پارکی ساخته شود که شامل یک مسجد جامع، کتاب‌خانه و موزیم خواهد بود. براساس اطلاعات ریاست دفتر ریاست جمهوری کشور، این مجموعه از سوی کشور اوزبیکستان ساخته می‌شود. آقای رووفیان، رییس اطلاعات و فرهنگ هرات، نیز می‌گوید مجموعه‌ای که قرار است در اطراف مقبره امیرعلی‌شیر نوایی ساخته شود، براساس معیارهای سازمان یونسکو (سازمان حفظ میراث‌های فرهنگی بین‌المللی) خواهد بود و دو کشور افغانستان و اوزبیکستان برای ساخت این مجموعه به توافق رسیده‌اند که در جریان این نشست سه‌روزه سنگ تهداب آن نیز گذاشته می‌شود.
امیرعلی‌شیر نوایی کی بود؟
امیرعلی‌شیر نوایی در سال ۸۴۴ هجری قمری در منطقه دولت‌خانه ناحیه اول شهر هرات چشم به جهان گشود. او در دوران مکتب با سلطان حسین بایقراء هم‌صنفی شد. آن دو در جریان فراگیری دانش به یک‌دیگر وعده سپردند که اگر روزی همای سعادت روی سر هر کدام‌شان نشست، دیگری را فراموش نکند.
به باور هرات‌شناسان، در سال ۸۷۳ هجری قمری بخت با سلطان حسین بایقراء یاری می‌کند و او امپراتور تیموریان می‌شود. در آن زمان سرزمین‌هایی که زیر سلطه تیموریان بود، از مسکو شروع می‌شد و تا هند و قسمت‌هایی از ایران امروزی ادامه می‌یافت. محمدصدیق میر، هرات‌شناس و استاد دانشگاه‌، به این باور است که تنها مدیریت این سرزمین به دانشمندانی از جمله سلطان حسین بایقراء و امیرعلی‌شیر نوایی نیازمند بود. او تأکید می‌کند که امیرعلی‌شیر نوایی مکتب را در هرات و تحصیلات عالی را در سمرقند و مشهد به پایان رساند و دوباره به هرات آمد و براساس وعده‌های دوران مکتب وزیر سلطان حسین بایقراء شد.
امیرعلی‌شیر نوایی در دو بخش، مهارت و دانش فراوانی داشت. او علاوه بر ثروت فراوانی که داشت، ۵۵ اثر منظوم و منثور نوشت. به باور آقای میر، کتاب‌هایی که امیرعلی‌شیر نوایی نوشته، به زبان‌های پارسی دری و ترکی است که در میان کشورهای ترک‌تبار از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مردم ترک‌تبار از او به عنوان پدر معنوی زبان ترکی یاد می‌کنند و او را ارج می‌گذارند و دانشمندی با‌درایت می‌شناسند.
علاوه بر دانشی که داشت، وی به بزرگ‌منشی و دریا‌دلی معروف بوده است. زمانی که ایوان سمت غربی مسجد جامع بزرگ هرات دچار شگاف می‌شود، خودش شخصاً مدت ۵۰ روز زیر دست بنایی که این شگاف را می‌بست، به عنوان کارگر صبح تا شام کار کرد.
هم‌چنان او در بخش ساخت رباط‌ها یا کاروان‌سرا‌‌ها در مسیرهای بین هرات تا اسلام‌قلعه از ثروث شخصی نیز خرج کرده است. وی آرزو داشت که به تعداد نام‌های خداوند (یک ‌هزار) کاروان‌سرا برای کاروان‌های تجارتی که در این مسیرها برای استراحت از آن استفاده می‌کردند، بسازد، اما موفق به ساخت ۴۰۰ کاروان‌سرا شد.
امیرعلی‌شیر نوایی در بخش ادبیات، فرهنگ، هنر و سیاست در دوره‌ تیموریان زبان‌زد است. وجود نوایی، سلطان حسین بایقراء و کمال‌الدین بهزاد عصر تیموریان را به عصر طلایی تبدیل کرد. برخی از تاریخ‌نگاران دوره تیموریان هرات را به دلیل وجود این سه شخصیت به عنوان رنسانس شرق می‌شناسند و آن را با رنسانس غرب هم‌سطح می‌خوانند.
امیرعلی‌شیر نوایی در سال ۹۰۶ هجری قمری در هرات وفات کرد و در جوار مصلای این ولایت به خاک سپرده شد. پس از او سلطان حسین بایقراء در سال ۹۱۱ هجری قمری وفات کرد و در سال ۹۱۲ هجری قمری امپراتوری تیموریان هرات از هم پاشید.