ضرورت ایجاد «زون سبز» در افغانستان

از سپتامبر سال پار -که حملات انتحاری و انفجاری طالبان بر کابل و ولایات افغانستان تشدید شد- تا کنون، بیش از شش میلیون تن بی‌جا شده که از این جمله، حدود دو میلیون تن کشور را ترک کرده و به ممالک دیگر پناهنده شده‌اند.
با آن‌که محدودیت‌ها و در مواردی ممانعت‌هایی بر این جریان وضع شده، ولى هرگز متوقف نشده است. تردیدی نیست که اگر بار دیگر تسهیلات فرار از کشور فراهم شود، اگر نه بیش از دو ثلث، کم‌ازکم نصف نفوس، کشور را ترک خواهند کرد.
مهم‌ترین علت مهاجرت و عمده‌ترین سبب ترک خانه و مکنت، همانا استیلای طالبان بر کشور است؛ بنابراین، تردیدی نیست که تا استیلاى آنان باقى است، این جریان متوقف نخواهد شد. آنان عده‌ای را به تهمت سیاسی، تعدادی را با تهدید امنیتی و بسیاری را به دلیل حاکمیت فقر و ناداری ناگزیر به ترک وطن می‌سازند.
آن‌چه که کاملاً روشن است، این است که این موج مهاجرت، هرگز در کشورهای همسایه و حتا در کشورهای منطقه متوقف نمی‌شود؛ زیرا که آن کشورها مملو و مشحون از مهاجرند و دیگر ظرفیت پذیرش مهاجر -آن‌هم از افغانستان- را ندارند. پس بی‌گمان بخشی از این موج، آن کشورها را در‌نوردیده، دامن اروپا را خواهد گرفت.
اساسی‌ترین راهکار برای جلوگیری از ادامه مهاجرت، همانا ایجاد یک ناحیه امن در داخل خاک افغانستان است. این ناحیه -که پیشنهاد می‌کنیم «زون سبز» نامیده شود- می‌تواند در ولایت بلخ با مرکزیت مزار شریف ایجاد شود. مزار شریف دارای مزیت‌هایی است که در ادامه برمی‌شماریم:
– مزار شریف به دلیل موقعیتش در ولایت بلخ، از امتیاز ویژه‌ای برخوردار است؛ بلخ به عنوان مهد یکی از کهن‌ترین مدنیت‌های دنیا، میراث مشترک همه مردمان ساکن کشور شمرده می‌شود. بعید نیست که نماینده‌گان تمام اقوام به مرکزیت این زون در این ولایت موافقت کنند.
– مرقد حضرت علی -خلیفه چهارم اسلام- در شهر مزار شریف واقع شده و به دلیل وجود همین مرقد در این ناحیه بوده است، که آن را «مزار ‌شریف» نامیدند و در اطراف آن شهری به همین نام مسما ساختند. این مرقد طرف احترام تمام فرقه‌های مسلمان -به شمول طالبان- قرار دارد.
– مزار شریف با داشتن ساختمان‌های نسبتاً فراوان، میدان هوایی بین‌المللی، سرک آسفالت و خط ریل -که آن را به کشور اوزبیکستان و از آن طریق به دنیای بیرون وصل می‌کند- از امتیاز بی‌نظیری برخوردار است.
– مزار شریف با جا دادن مردمان منسوب به همه اقوام در خویش، نمونه‌ای از ترکیب اجتماعی کشور است و از این لحاظ می‌توان آن را افغانستان کوچک خواند.
اما آن‌چه که باید انجام گیرد، تا طرح ایجاد «زون سبز» جامه عمل بپوشد، این‌ها است:
۱- جامعه جهانی به رهبری سازمان ملل متحد، وظیفه حفظ امنیت این زون را برعهده بگیرد. سازمان ملل متحد، با فرستادن نیروهای چندملیتی -به‌خصوص کشورهای مسلمان چون ترکیه و اندونیزیا- و با استقرار آنان در معابر مهم شهر و در نقاط مهم ولایت، فضای امنی به وجود آورد و باعث اطمینان خاطر به بی‌جا‌شده‌گان، مهاجران و ساکنان این شهر و ولایت شود.
۲- حکومت سرپرست طالبان و نیروهای مخالف آنان مسما به مقاومت ملی و غیره، تضمین بسپارند که به حدود این ولایت داخل نشده، در امنیت آن -از هیچ لحاظ- خللی وارد نسازند.
۳- دفتر یوناما در شهر مزار شریف گشوده شود؛ وظیفه کمک‌رسانی به پناه‌جویان و بی‌جا‌شده‌گان در آن ولایت و ولایات دیگر، و سایر وظایف محوله‌ خویش را برعهده گیرد.
۴- در شهر مزار شریف اداره‌ای ایجاد شود که ممثل ترکیب اجتماعی کشور باشد؛ می‌توان این اداره را «اداره آزمایشی افغانستان» نامید. اعضای آن از میان مردمانی انتخاب شوند که در تحرکات نظامی دو طرف دخیل نبوده‌اند.
اداره آزمایشی، با ایجاد سازمان پولیس محلی و استقرار تدریجی قطعات و واحدهای آن در محلات مختلف شهر و ولایت، اداره امنیت زون سبز را به دوش گیرد.
۵- اما وظیفه اساسی و فوری اداره آزمایشی، ارایه خدمات به شهروندان است. این اداره باید طی یک سال، زمینه انتخابات را فراهم کند، که از طریق آن والی (و در آینده والیان)، شهرداران و نماینده‌گان شوراهای ولایتی و ولسوالی‌ها معرفی شوند.
۶- دفتر صلح در آن شهر گشوده شود؛ از آن به بعد تمام فعالیت‌های زیر نام صلح برای افغانستان، به این اداره منتقل گردد. از آن جمله، اگر قرار است در آینده کنفرانس بین‌المللی‌ای برای حل معضل افغانستان برگزار ‌شود، باید مقر آن در مزارشریف باشد.
۷- شهر مزار شریف و ولایت بلخ، فضای لازم برای فعالیت آزاد رسانه‌‌ها، جامعه مدنی، حق تحصیل و کار دختران و زنان را فراهم سازد.
۸- روش حکومت‌داری غیرمتمرکز، در زون سبز آزمایش شود و به تدریج به سایر نقاط کشور گسترش یابد.
۹- طالبان در شمال دست از سرکوب اقوام غیرپشتون بردارند که باعث ادامه جنگ و خشونت بیش‌تر می‌شود.
۱۰- تا ایجاد حکومت غیرمتمرکز، امارت طالبان به رسمیت شناخته نشود.