روابط دوستانه پاکستان و طالبان در حال قطع شدن است

به تاریخ ۱۱ دسامبر، نیروهای طالبان افغانستان شهری را در آن‌سوی مرز با پاکستان گلوله‌باران کردند و هفت غیرنظامی پاکستانی را کشتند. پاکستان نیز به همین ترتیب پاسخ داد و یک جنگ‌جوی طالبان را کشت و ۱۰ افغان را زخمی کرد. شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، «گلوله‌باران بی‌دلیل» نیروهای طالبان را محکوم کرد. در ۱۵ دسامبر، دو طرف در سراسر مرز به تبادل آتش توپ‌خانه پرداختند که منجر به کشته‌ شدن حداقل یک غیرنظامی پاکستانی و زخمی شدن ۱۵ تن دیگر شد. پاکستان و طالبان عملاً در حال جنگ‌اند.
زمان آن فرارسیده است که پاکستان بپذیرد سیاست ده‌هاساله‌اش در مورد افغانستان شکست خورده است. در حالی که توجه جهان بر حمله پوتین به اوکراین متمرکز شده است، درگیری در منطقه مرزی بین پاکستان و افغانستان کمتر گزارش شده است؛ حتا اگر احتمال وقوع یک فاجعه جدی روزبه‌روز بیشتر شود.
نخبه‌گان سیاسی در اسلام‌آباد پاکستان زمانی به این باور بودند که با ایجاد نیروهای طرف‌دار پاکستان در افغانستان «عمق استراتژیک» ایجاد می‌کنند. با این حال، اکنون همان گروه‌هایی که زمانی توسط اسلام‌آباد به‌عنوان «دارایی‌های استراتژیک» مورد استقبال قرار می‌گرفتند، به تهدید جدیدی تبدیل شده‌اند.
زمانی که طالبان سال گذشته کابل را به تصرف خود درآوردند (در این روند توافق خود را با ایالات متحده نقض کرد)، عمران خان، نخست‌وزیر وقت پاکستان، این رویداد را جشن گرفت و اعلام کرد که طالبان «غل و زنجیر برده‌گی» را شکسته‌اند. بسیاری دیگر از پاکستانی‌ها نیز جشن گرفتند.
این توهم زیاد دوام نیاورد. تنها چند روز پس از پیروزی، حاکمان جدید کابل اعضای طالبان پاکستانی (معروف به تحریک طالبان پاکستان یا TTP) را که در زندان‌های افغانستان زندانی بودند آزاد کردند؛ همان افرادی که سال‌ها علیه پاکستان جنگیده بودند. در مورد دولت اسلام‌آباد، دولت جدید کابل نیز آشکارا از پذیرش مرز پاکستان و افغانستان که بیش از یک قرن پیش توسط حاکمان استعماری بریتانیا مشخص شده بود، خودداری کرده است.
هیچ یک از این‌ها واقعاً برای من و سایر روزنامه‌نگارانی که در طول دهه‌ها با طالبان سروکار داشته‌اند، تعجب‌آور نبود. حتا قبل از سقوط کابل، باید برای همه جوانب روشن می‌شد که طالبان افغانستان با پاکستان و ایالات متحده امریکا بازی دوگانه‌ای می‌کنند. با این حال، پاکستان تلاش کرد تا به حمایت خود از طالبان افغانستان ادامه بدهد و در عین حال واشنگتن را راضی نگه دارد؛ سیاستی مبهم که نمونه آن بازداشت و آزادی رهبران طالبان مانند ملا برادر بود.
با این حال، خروج ایالات متحده (شاید از قضا) ضعف ذاتی این سیاست را آشکار کرده است. وقتی در جولای ۲۰۲۱ در مورد تماس‌های مخفیانه بین طالبان افغانستان و رقیب اصلی اسلام‌آباد (هند) نوشتم، نهاد امنیتی پاکستان به‌سرعت نارضایتی خود را ابراز کرد. متأسفانه پیش‌بینی‌های من در مورد طالبان پس از سقوط کابل به حقیقت پیوست. اکنون طالبان آشکارا در تلاش‌اند تا با جلب نظر هندی‌ها، پاکستان را تحت فشار قرار دهند.
طالبان، جنرال فیض حمید، رییس سازمان جاسوسی پیشین پاکستان که سال گذشته پس از خروج ایالات متحده به کابل سفر کرد و به رسانه‌ها اطمینان داد که جای نگرانی نیست، را فریب دادند. اما او اشتباه می‌کرد. او با آزاد کردن بسیاری از رهبران تحریک طالبان پاکستان، تلاش کرد طالبان افغانستان را خشنود کند؛ اما تحریک طالبان پاکستان همچنان اصرار داشت که پاکستان اقدامات بیشتری انجام دهد. جنرال حمید امسال بار دیگر از کابل بازدید کرد تا طالبان افغانستان را متقاعد کند که یک توافق صلح با تحریک طالبان پاکستان را میانجی‌گری کنند. او [باز هم] شکست خورد.
از زمان به دست گرفتن قدرت توسط طالبان، حملات تروریستی در پاکستان ۵۱ درصد افزایش یافته است. پاکستان از نیروی هوایی و هواپیماهای بدون سرنشین علیه شورشیان استفاده کرده است که منجر به تلفات قابل توجهی در میان مردم افغانستان شده است؛ حتا در برخی شهرهای افغانستان تظاهرات اعتراضی علیه پاکستان برگزار شده است.
کشته شدن ایمن الظواهری، رهبر القاعده، در کابل در ماه جولای توسط هواپیمای بدون سرنشین امریکایی، روابط تنش‌آمیز بین افغان‌ها و پاکستانی‌ها را به شدید‌ترین حد خود رساند. طالبان اسلام‌آباد را مسوول قتل الظواهری دانستند.
وزیر خارجه پاکستان، بلاول بوتو زرداری، در هشت ماه گذشته از بسیاری از کشورها دیدن کرده است. او هنوز به کابل سفر نکرده است. او چند هفته پیش حنا ربانی کهر، معاون وزیر امور خارجه را به کابل فرستاد. او اولین وزیر زن بود که تلاش کرد با طالبان گفت‌وگو کند. اما وزیر دفاع طالبان (بزرگ‌ترین پسر محمد‌عمر، رهبر طالبان افغانستان) از ملاقات با او خودداری کرد.
در ۲۹ نوامبر، جنرال عاصم منیر، فرماندهی جدید ارتش پاکستان را بر‌عهده گرفت. روز بعد، چهار غیرنظامی در یک بمب‌گذاری انتحاری در پاکستان کشته شدند. TTP مسوولیت آن را بر‌عهده گرفت. «دارایی‌های استراتژیک» سابق پیامی را می‌فرستادند که با خون نوشته شده بود.
طالبان افغانستان، پاکستان را به چالش می‌کشند. اعضای آن فکر می‌کنند که ایالات متحده را شکست داده‌اند و می‌توانند قدرت هسته‌ای مانند پاکستان را نیز شکست دهند. چیزی که آن‌ها نمی‌توانند اذعان کنند، این است که بر‌اساس داده‌های بانک جهانی، افغانستان اکنون یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. آن‌ها باید فقر را شکست دهند، نه پاکستان را.
آن‌چه همه این‌ها روشن می‌کند، این است که پاکستان به یک سیاست جدید در افغانستان نیاز دارد؛ احتمالاً سیاستی مبتنی بر عدم مداخله و تقویت مرزها برای کاهش حملات فرامرزی. مهم‌تر از همه، باید توسط رهبران غیرنظامی در پارلمان تدوین شود، نه در اداره استخبارات نظامی. در غیر این صورت، سال ۲۰۲۳ احتمالاً سال پرتنشی برای روابط پاکستان و افغانستان خواهد بود.
تهاجم روسیه به اوکراین، توجهات را از درگیری میان پاکستان و افغانستان منحرف کرده است. با این حال تنش بین دو کشور نیز شایسته پوشش است. [تنش میان طالبان و پاکستان] این ظرفیت را دارد که فاجعه جدیدی را برای جنوب آسیا به ارمغان بیاورد، در حالی که منطقه حداقل توان تحمل آن را ندارد.