صنعت ابریشم شمال کشور در حال نابودی است

پیله‌وران (نوغنداران) و ابریشم‌کشان در ولایت بلخ می‌گویند که این صنعت در شماری از ولایات از جمله بلخ با وجود صدها سال قدمت در این اواخر رو به نابودی‌ است. از صدها زنی‌ که در چند ولسوالی این ولایت مشغول پرورش کرم ابریشم بودند، کسی باقی‌نمانده است. به دیدن یک مزرعه ابریشم در دهدادی ولایت بلخ که رفتم، به گفته مسئولان آن، این مزرعه ده‌ها کارمند داشت و سالانه صدها جعبه تخم ابریشم به پیله‌وران توزیع می‌کرد، اما اکنون انبارهایش خالی‌ است و تنها سه کارگر فقط از ساختمان و درختان پرورشگاه نگهداری می‌کنند. این در حالی است که وزارت زراعت به‌تازگی اعلام کرد که در سال گذشته خورشیدی در کشور بیش از یک تن ابریشم تولید شده و این نهاد برنامه‌های تازه برای تشویق زنان در شماری از ولایات‌ از جمله ننگرهار روی‌ دست گرفته است. فارم دهدادی با حدود ۱۳۰ جریب زمین در ولسوالی دهدادی ولایت بلخ در ۱۵ کیلومتری جنوب غرب شهر مزارشریف، بیش از ۵۰ جریب زمین این فارم با صدها درخت توت و چندین گدام مربوط به پیله‌وری اختصاص یافته است. به گفته او، درسال‌های اخیر این پرورشگاه از ذخیره مادری کرم ابریشم در کابل، به اندازه کافی تخم به‌دست نمی‌آورد. انور، کسی که ۳۰ سال است، کارمند این مزرعه است، می‌گوید که قبلا تا ۳۰۰ کیلو ابریشم تولید داشتند و مشتریان از چند ولایت به بلخ می‌آمدند ولی اکنون تولید ابریشم به گفته او “تقریبا به صفر رسیده است.” نبود بازار عامل اصلی رکود صنعت ابریشم در بلخ است، زیرا پارچه‌های نفیس ساخته شده از ابریشم دیگر مثل گذشته خریدار ندارد، تنها معدود آدم‌های سرشناس شوق لُنگی یا جیلک ابریشمی خالص وطنی را می‌کنند. حاجی حبیب از معدود فروشندگان این نوع چپن در مزار است که جیلک ابریشمی خالص وطنی دارد، به گفته او حالا جنس چینی جای ابریشم وطنی را گرفته، زیرا قیمت یک جیلک ابریشمی وطنی ۲۲۰۰ افغانی است و نوع تقریبا مشابه چینی آن ۵۰۰ افغانی. با اعلام برنامه‌های حمایتی که وزارت زراعت برای رشد این صنعت بخصوص در بین زنان در شماری از ولایات‌، از جمله ننگرهار دارد، صنعت ابریشم نسبت به رقیب‌های منطقه‌ای‌اش که حالا بازار افغانستان و جهان را قبضه کرده، قابل محاسبه نیست. زمانی این پارچه نفیس از چین و واخان و بلخ و هرات به رُم می‌رسید و شهرت این مسیر به راه ابریشم نیز برخواسته از آن است، اما حالا نوع مرغوب آن که تا کیلویی ۵۰ دلار ارزش دارد، جنسی که مشتریانش زیاد نیست. در کنار نبود بازار، عواملی مثل خشکسالی و جنگ هم در اُفت این صنعت در شماری از ولایات‌ نقش داشته است.